Το ‘πε και το ‘κανε: η κύρια προεκλογική υπόσχεση του κεντρώου Κόμματος της Προόδου του πρωθυπουργού Σιγκμούντουρ Γκουνλάουγκσον, νικητή των βουλευτικών εκλογών του Απριλίου 2013 στην Ισλανδία, έγινε πράξη. Το αυτοαποκαλούμενο «αρχαιότερο κοινοβούλιο του κόσμου», το Αλθίνγκι (συγκροτήθηκε από Βίκινγκς αποίκους το 930 μ.Χ.), υιοθέτησε την περασμένη εβδομάδα τον νόμο που επιτρέπει στους δανειστές να ζητούν την παραγραφή ενός μέρους των χρεών από στεγαστικά δάνεια, μια απομείωση που χρηματοδοτείται πλήρως από το κράτος.
Ο βασικός όρος για να γίνει η απομείωση αυτή είναι τα στεγαστικά δάνεια που ελήφθησαν πριν από την οικονομική κρίση του 2008 να είναι συνδεδεμένα με ξένα νομίσματα, καθώς μια απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας τα θεώρησε παράνομα.
Πλέον, όλα τα δάνεια αυτά αυτόματα μετατράπηκαν σε ισλανδική κορόνα, καθώς η υποτίμηση του νομίσματος της χώρας –και ο υψηλότατος πληθωρισμός που προέκυψε –καθιστούσε απαγορευτικό το ποσό που θα έπρεπε να καταβάλλουν μηνιαίως οι δανειολήπτες για να τα εξυπηρετούν. Ετσι, πάνω από 69.000 νοικοκυριά (από τα συνολικά 124.000 που αριθμεί η χώρα) μπορούν να διεκδικήσουν κατά μέσο όρο 7.100 ευρώ (με πλαφόν 26.000 ευρώ). Συνολικά η απομείωση δανείων αναμένεται να φτάσει περίπου τα 517 εκατ. ευρώ μέχρι και το 2017.
Το σχέδιο πάντως δεν έχει γίνει δεκτό απ’ όλους με τον ίδιο ενθουσιασμό: τόσο εντός όσο κι εκτός της χώρας υπάρχουν αντίθετες φωνές που μιλάνε για ένα «ανέφικτο σχέδιο που θα πυροδοτήσει σωρεία αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων».
Επίσης, προκάλεσε τη δυσαρέσκεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) εξαιτίας του υψηλού κόστους του και των αβέβαιων οικονομικών επιπτώσεών του. Το ακανθώδες ερώτημα είναι ένα: τι συνέπειες θα έχει στον πληθωρισμό, στην ανάπτυξη, στην ανεργία, στο ισοζύγιο πληρωμών και στα δημοσιονομικά της Ισλανδίας;
«Το σχέδιο φυσικά και θα ελαφρύνει όσους έχουν ανάγκη μια απομείωση των χρεών τους. Ωστόσο, αυτή η τονωτική ένεση ρευστού στην οικονομία που θα ισοδυναμεί με το 4%-5% του ισλανδικού ΑΕΠ απαιτεί σίγουρα κάποια εξισορρόπηση σε άλλους τομείς. Θα είναι αποτελεσματικό μόνο με έναν συνδυασμό επιβολής νέων φόρων, υψηλότερου πληθωρισμού, μείωσης των μισθών και υποτίμησης της ισλανδικής κορόνας» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Θόρολφουρ Ματίασον, καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο της Ισλανδίας και μέλος της επιτροπής που επιβλέπει τη σχετική διαδικασία.
«Η δυσαρέσκεια και η ανησυχία που εκφράζουν πολλοί είναι δικαιολογημένη για έναν σημαντικό λόγο: το συγκεκριμένο σχέδιο επικεντρώνεται κυρίως σε όσους Ισλανδούς έχουν μεγαλύτερες υποθήκες και δάνεια, άρα μεγαλύτερα σπίτια, άρα υψηλότερα εισοδήματα. Συνεπώς, οι έχοντες είναι πιο πιθανό να επωφεληθούν από το πρόγραμμα αυτό σε σχέση με τους φτωχότερους Ισλανδούς, γι’ αυτό και πολλοί κάνουν λόγο για ένα σχέδιο «Ρομπέν των Δασών εις την ανάποδη»: η κυβέρνηση, προκειμένου να σώσει τα σπίτια και τα εισοδήματα των πλουσιότερων, τα «παίρνει» από τους φτωχούς, οι οποίοι στην πορεία θα επιβαρυνθούν με υψηλότερους φόρους και χαμηλότερους μισθούς» καταλήγει ο καθηγητής Ματίασον.
Ισπανία
Κύμα κατασχέσεων χωρίς έλεος
Στον αντίποδα της Ισλανδίας βρίσκεται η Ισπανία, οι τράπεζες της οποίας κατέσχεσαν σχεδόν 50.000 κατοικίες το 2013, καθώς οι υπερχρεωμένοι ιδιοκτήτες υποχρεώθηκαν να παραδώσουν τα κλειδιά των σπιτιών τους για να «εξοφλήσουν» τα χρέη τους μένοντας στον δρόμο. Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοινώθηκαν από την Τράπεζα της Ισπανίας, οι τράπεζες κατέσχεσαν πέρσι 49.694 κατοικίες, η μεγάλη πλειονότητα των οποίων (38.961) ήταν πρώτες κατοικίες, σε αντίθεση με τις δευτερεύουσες κατοικίες ή εκείνες που προορίζονται για ενοικίαση. Ο αριθμός αυτός εκπροσωπεί μια αύξηση 11,1% σε σχέση με τις κατοικίες που κατασχέθηκαν το 2012.
Κύμα κατασχέσεων χωρίς έλεος
Στον αντίποδα της Ισλανδίας βρίσκεται η Ισπανία, οι τράπεζες της οποίας κατέσχεσαν σχεδόν 50.000 κατοικίες το 2013, καθώς οι υπερχρεωμένοι ιδιοκτήτες υποχρεώθηκαν να παραδώσουν τα κλειδιά των σπιτιών τους για να «εξοφλήσουν» τα χρέη τους μένοντας στον δρόμο. Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοινώθηκαν από την Τράπεζα της Ισπανίας, οι τράπεζες κατέσχεσαν πέρσι 49.694 κατοικίες, η μεγάλη πλειονότητα των οποίων (38.961) ήταν πρώτες κατοικίες, σε αντίθεση με τις δευτερεύουσες κατοικίες ή εκείνες που προορίζονται για ενοικίαση. Ο αριθμός αυτός εκπροσωπεί μια αύξηση 11,1% σε σχέση με τις κατοικίες που κατασχέθηκαν το 2012.
Σε ένα μέρος των περιπτώσεων (21.521) τα κλειδιά παραδόθηκαν εθελοντικά, κυρίως μέσω της διαδικασίας που σου επιτρέπει να παραχωρήσεις στην τράπεζα την κατοικία σου για να διαγραφεί το χρέος. Ομως οι τράπεζες κατέφυγαν στη Δικαιοσύνη για να πάρουν τις εναπομείνασες 28.173 κατοικίες (+18,5% σε σχέση με το 2012) που στις περισσότερες περιπτώσεις (26.113) είχαν εκκενωθεί, διά της αναγκαστικής έξωσης. Οι συχνά βίαιες εξώσεις υπερχρεωμένων ιδιοκτητών και ενοικιαστών έχουν προκαλέσει αγανάκτηση στην Ισπανία, η οποία έχει ενταθεί από πολλές αυτοκτονίες ανθρώπων που τους πέταξαν στον δρόμο.
Για τον λόγο αυτόν κάποιες ενώσεις πολιτών, όπως η Πλατφόρμα Πληγέντων από Εξώσεις και Κατασχέσεις (Plataforma de Afectados por la Hipoteca ή PAH), έχουν κινητοποιηθεί για να εμποδίσουν αυτές τις διαδικασίες. Η οργάνωση, που δημιουργήθηκε στη Βαρκελώνη το 2009, δραστηριοποιείται σε όλη την Ισπανία βοηθώντας απλούς ανθρώπους να επαναδιαπραγματευθούν το δάνειό τους με την τράπεζα που τους το έχει παράσχει.
Σύμφωνα με νόμο-απολίθωμα της φρανκικής δικτατορίας από το 1946, επιτρέπεται στις τράπεζες να προχωρούν σε κατασχέσεις ακόμη κι αν ο δανειολήπτης έχει καθυστερήσει μόλις έναν μήνα την καταβολή της δόσης! Επιπλέον, ακόμη κι αν χάσει το σπίτι του, συνεχίζει να το χρωστάει στην τράπεζα –και είναι υποχρεωμένος να πληρώνει μεγάλο μέρος των δόσεων.
«Εχω τα άλογά μου, μια μικρή έκταση γης και μια μοτοσικλέτα: αυτή είναι όλη μου και περιουσία» είπε μιλώντας στα ισλανδικά ΜΜΕ ο Χέλγκασον, που διαμαρτυρήθηκε επειδή το 2007 ο ίδιος και η σύζυγός του αγόρασαν ένα διαμέρισμα στο Κόπαβογκουρ που κόστιζε 188.000 ευρώ. Εβαλαν από την τσέπη τους 52.000 ευρώ και πήραν δάνειο από μια τράπεζα για να καλύψουν τα υπόλοιπα 136.000 ευρώ. «Υπολογίζαμε μέχρι το 2013 να έχουμε αποπληρώσει το δάνειο που πήραμε, αλλά λόγω του πληθωρισμού το ποσό που πρέπει να πληρώσουμε πλέον έχει ανέλθει στα 248.000 ευρώ» είπε ο Ισλανδός και παρέδωσε την επιστολή στον πρωθυπουργό ζητώντας του να τηρήσει την προεκλογική του δέσμευση για το «κούρεμα» των χρεών. Επίσης, σε μια προφανώς συμβολική κίνηση, του παρέδωσε ένα ψεκαστικό εργαλείο κήπου («για να απαλλαγεί από τα ζιζάνια που στέκονται στον δρόμο του») και ένα ψαλίδι («για να κόψει τα σκοινιά στην πλάτη του που τον έχουν μετατρέψει σε μαριονέτα των τραπεζών»). Η ιστορία του έγινε σύμβολο των οπαδών της σεισάχθειας α λα ισλανδικά.
Επιστολή διαμαρτυρίας
Ο ξυλουργός, ο πρωθυπουργός και το άλογο
Ο Φρίντρικ Χέλγκασον σηκώθηκε το πρωί της 24ης Ιουνίου 2013, ανέβηκε στο άλογό του, τη Χέρα, και διήνυσε δώδεκα χιλιόμετρα από τη φάρμα του στην πόλη Κόπαβογκουρ μέχρι το κέντρο του Ρέικιαβικ και το πρωθυπουργικό μέγαρο. Ο 56χρονος ξυλουργός «πάρκαρε» τη Χέρα παραδίδοντάς την στους φρουρούς του μεγάρου (μικρή φωτογραφία) και ζήτησε να συναντηθεί με τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Γκουνλάουγκσον προκειμένου, όπως ισχυρίστηκε, να του παραδώσει μια επιστολή διαμαρτυρίας.
«Εχω τα άλογά μου, μια μικρή έκταση γης και μια μοτοσικλέτα: αυτή είναι όλη μου και περιουσία» είπε μιλώντας στα ισλανδικά ΜΜΕ ο Χέλγκασον, που διαμαρτυρήθηκε επειδή το 2007 ο ίδιος και η σύζυγός του αγόρασαν ένα διαμέρισμα στο Κόπαβογκουρ που κόστιζε 188.000 ευρώ. Εβαλαν από την τσέπη τους 52.000 ευρώ και πήραν δάνειο από μια τράπεζα για να καλύψουν τα υπόλοιπα 136.000 ευρώ. «Υπολογίζαμε μέχρι το 2013 να έχουμε αποπληρώσει το δάνειο που πήραμε, αλλά λόγω του πληθωρισμού το ποσό που πρέπει να πληρώσουμε πλέον έχει ανέλθει στα 248.000 ευρώ» είπε ο Ισλανδός και παρέδωσε την επιστολή στον πρωθυπουργό ζητώντας του να τηρήσει την προεκλογική του δέσμευση για το «κούρεμα» των χρεών. Επίσης, σε μια προφανώς συμβολική κίνηση, του παρέδωσε ένα ψεκαστικό εργαλείο κήπου («για να απαλλαγεί από τα ζιζάνια που στέκονται στον δρόμο του») και ένα ψαλίδι («για να κόψει τα σκοινιά στην πλάτη του που τον έχουν μετατρέψει σε μαριονέτα των τραπεζών»). Η ιστορία του έγινε σύμβολο των οπαδών της σεισάχθειας α λα ισλανδικά.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
