Το θέμα δεν είναι μόνο ο Μπαράκ Ομπάμα

Τελευταία έχει ξεσπάσει ένας καταιγισμός σχολίων με παράπονα για τη λιπόψυχη εξωτερική πολιτική του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Μπαράκ Ομπάμα. Αν είχαμε έναν πρόεδρο που ίππευε ημίγυμνος άλογα, πάλευε με τίγρεις ή καταλάμβανε εδάφη γειτονικής χώρας, θα αισθανόμασταν όλοι πολύ πιο ασφαλείς.

Θα υπερασπιστώ –εν μέρει –τον Ομπάμα. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με ένα ερώτημα που έχω θέσει και για άλλες χώρες: είναι η αμερικανική εξωτερική πολιτική σήμερα όπως είναι, επειδή ο Ομπάμα είναι όπως είναι (διανοούμενος, προσεκτικός, νηφάλιος); Ή μήπως ο Ομπάμα είναι όπως είναι στην εξωτερική πολιτική, επειδή η Αμερική είναι όπως είναι σήμερα (εξουθενωμένη από δύο αποτυχημένους πολέμους και αποδυναμωμένη από μια μεγάλη ύφεση) κι επειδή ο κόσμος είναι όπως είναι (με όλο και περισσότερα αποτυχημένα κράτη και αποδυναμωμένους συμμάχους των ΗΠΑ);

Συμφέροντα, αξίες, επιρροή

Η απάντηση είναι και τα δύο, αλλά προσωπικά θα έδινα μεγαλύτερη έμφαση στο δεύτερο σκέλος. Η εξωτερική μας πολιτική, η ικανότητα και η προθυμία μας να δράσουμε στον κόσμο, εξαρτάται από τρία πράγματα: συμφέροντα, αξίες και επιρροή. Εχουμε συμφέρον να αναμειχθούμε στη Συρία ή στην Κριμαία, οι αξίες μας είναι σύμφωνες με την ανάμειξη και –αν ισχύουν αυτά τα δύο –έχουμε, άραγε, την επιρροή να οδηγήσουμε τα πράγματα εκεί που θέλουμε με αντίτιμο που να μπορούμε να αντέξουμε; Η επιρροή αφορά δύο πράγματα: τους οικονομικούς και στρατιωτικούς μας πόρους και την ενότητα των συμμάχων μας. Θα έλεγα ότι μεγάλο μέρος όσων κάνουν την Αμερική λιγότερο δραστήρια στον κόσμο σήμερα οφείλονται στην περιορισμένη επιρροή μας εξαιτίας των ενεργειών προηγούμενων κυβερνήσεων.

Η… καταγωγή του Πούτιν

Οι αποφάσεις του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου και του Μπιλ Κλίντον για επέκταση του ΝΑΤΟ έσπειραν τους σπόρους που δημιούργησαν τον Πούτιν και τη νοοτροπία του. Η ομάδα του Τζορτζ Μπους του νεότερου όχι μόνο ηγήθηκε δύο αποτυχημένων πολέμων (στο Ιράκ και στο μέτωπο Αφγανιστάν-Πακιστάν), αλλά, αντί παραδοσιακά να αυξήσει τους φόρους για τη χρηματοδότηση αυτών των πολέμων, τους μείωσε. Ο σχεδιασμός αυτών των πολέμων ήταν απαράδεκτος, η εκτέλεσή τους χειρότερη, ενώ πολλοί από τους «συμμάχους» μας αποδείχθηκαν διεφθαρμένοι ή εκμεταλλεύτηκαν την παρουσία μας για να ασκήσουν διώξεις στους εχθρούς τους. Οποιος πιστεύει ότι ο αμερικανικός λαός δεν τα πρόσεξε όλα αυτά, ας σηκώσει το χέρι του.

Ως κάποιος που ήθελε να συνεργαστούμε με τους Ιρακινούς για να προσπαθήσουμε να χτίσουμε μια δημοκρατία εκεί –στην καρδιά του αραβικού κόσμου μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 –παρατήρησα και έμαθα αρκετά πράγματα: όπου έχουμε πραγματικούς εταίρους, που μοιράζονται τις ίδιες αξίες και είναι έτοιμοι να αγωνιστούν για τον εαυτό τους –όπως οι Κούρδοι του Βόρειου Ιράκ, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει μια όαση αξιοπρέπειας, γεγονός που αποτελεί και τη μεγάλη επιτυχία του πολέμου στο Ιράκ -, η περιορισμένη αμερικανική βοήθεια μπορεί να λειτουργήσει.

Τα καταρρέοντα κράτη απειλούν

Αλλά όπου οι σύμμαχοί μας είναι είτε λίγοι είτε διασπασμένοι –Λιβύη, Συρία, Αφγανιστάν και Ιράκ –απαιτείται βαθύτερη και πιο μακροπρόθεσμη αμερικανική ανάμειξη στο έδαφος, προκειμένου να προκύψει μια νέα κατάσταση την οποία οι περισσότεροι Αμερικανοί θα ανεχθούν. Και το να προσποιούμαστε ότι μπορούμε να αναμειχθούμε χωρίς κόστος ή μόνο με επιχειρήσεις από αέρος είναι ανοησία (παράδειγμα η Λιβύη), όπως επίσης είναι ανόητο να προσποιούμαστε ότι οι επιφυλάξεις του Ομπάμα οφείλονται στο ότι είναι φοβητσιάρης.

Τα καταρρέοντα κράτη είναι η απειλή εναντίον της σταθερότητας σήμερα. Πόσα μπορούμε να διασώσουμε ταυτόχρονα; Θα ήθελα να βοηθήσουμε τους ουκρανούς μεταρρυθμιστές να χτίσουν μια δημοκρατία που λειτουργεί, αλλά είναι δύσκολο γιατί οι δικοί τους πολιτικοί σπατάλησαν δύο δεκαετίες κλέβοντας την ίδια τους τη χώρα και η επιρροή που απαιτείται για την αλλαγή –30 δισ. δολάρια σε βοήθεια –είναι τεράστια.

Είναι αλήθεια ότι ο Ομπάμα θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για να ηγηθεί των Ευρωπαίων στο θέμα της Ουκρανίας, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι ο πρώην γερμανός καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ είναι πρόεδρος ρωσικού πετρελαϊκού κολοσσού. Για σκεφτείτε το: οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να τα βάλουν με τον Πούτιν. Το μεγαλύτερο πρόβλημά μας, ωστόσο, δεν είναι η Ευρώπη ή ο Ομπάμα. Το μεγαλύτερο πρόβλημά μας είμαστε εμείς και η πολιτική μας παράλυση. Αν θέλουμε να οικοδομήσουμε ισχυρά κράτη στο εξωτερικό, πρέπει να οικοδομήσουμε πρώτα το δικό μας. Είναι δύσκολο να αντικαταστήσεις ένα σκασμένο λάστιχο όταν ο γρύλος σου είναι χαλασμένος ή βρίσκεται επάνω σε κινούμενη άμμο. Το θέμα στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ δεν είναι μόνο ο Ομπάμα.