Σοκαρισμένη η αμερικανική κοινή γνώμη σχολιάζει με αποτροπιασμό τη βασανιστική εκτέλεση του θανατοποινίτη Κλέιτον Λόκετ, έπειτα από «λάθος κατά τη διαδικασία».

Ο 38χρονος κατάδικος, που εκτελέστηκε με τη μέθοδο της θανατηφόρας ένεσης την περασμένη Τρίτη το βράδυ σε φυλακή στην Οκλαχόμα, δεν πέθανε ήρεμος και με ανθρωπιστικό τρόπο, όπως ορίζει σαφώς το αμερικανικό Σύνταγμα, αλλά επί 43 λεπτά ψυχορραγούσε, έτρεμε, χτυπούσε τα δόντια του, βογκούσε πάνω στο ειδικό φορείο που ήταν δεμένος, είχε βίαιους σπασμούς και κουνούσε μανιασμένα το κεφάλι του.

Η Μαντλίν Κοέν, δικηγόρος του Λόκετ που ήταν παρούσα στην εκτέλεση, επιμένει ότι ο πελάτης της «βασανίστηκε μέχρι θανάτου», αναγκάζοντας μέχρι και τον Λευκό Οίκο να εκδώσει ανακοίνωση αναγνωρίζοντας ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση «όντως, δεν τηρήθηκαν τα θεμελιώδη κριτήρια των ΗΠΑ, τα οποία ορίζουν ότι ακόμη και αν η θανατική ποινή είναι δικαιολογημένη, πρέπει να εκτελείται με σεβασμό στον άνθρωπο». Οπως αναφέρουν πλέον πολλά αμερικανικά δημοσιεύματα, το πρόβλημα εδράζεται αλλού: ελλείψει της θειοπεντάλης νατρίου, ουσίας που αποτελεί συστατικό-κλειδί για την παρασκευή του θανατηφόρου κοκτέιλ, οι Αρχές της Οκλαχόμα –και αρκετών άλλων Πολιτειών –αναγκάζονται να αυτοσχεδιάζουν σε νέα μείγματα φαρμάκων, καθιστώντας τους θανατοποινίτες ακούσια πειραματόζωα με φρικτό τέλος.
Είναι η δεύτερη φορά εφέτος που αποτυγχάνει μία εκτέλεση στην Πολιτεία της Οκλαχόμα. Τον περασμένο Ιανουάριο, και ενώ οι θανατηφόρες ουσίες κυλούσαν στο αίμα του, ο Μάικλ Λι Ουίλσον λίγο προτού ξεψυχήσει παραπονιόταν ότι καίγεται όλο του το σώμα.


Αναισθητικό για ευθανασία ζώων

Παρόμοια κατάσταση ισχύει και στο Τέξας, το οποίο κρατά το θλιβερό ρεκόρ της επιβολής της θανατικής ποινής στην αμερικανική επικράτεια με 514 εκτελέσεις από το 1976 μέχρι σήμερα: άλλοι δύο άνθρωποι εκτελέστηκαν το περασμένο μήνα με θανατηφόρα ένεση, παρότι το στοκ του κατάλληλου φαρμάκου (της πεντοβαρβιτάλης, βασικό συστατικό στο ενέσιμο κοκτέιλ) έχει εξαντληθεί εδώ και μήνες και οι σωφρονιστικές Αρχές φέρονται να χρησιμοποίησαν υλικό αμφίβολης ποιότητας και υποκατάστατα φαρμάκων, με άκρως αμφιλεγόμενα αποτελέσματα.
Οι Πολιτείες όπου εφαρμόζεται η θανατική ποινή βρέθηκαν για πρώτη φορά αντιμέτωπες με το πρόβλημα της έλλειψης ουσιών για το «κοκτέιλ θανάτου» το 2011. Αρχικά,οι ίδιες οι ΗΠΑ σταμάτησαν να παράγουν την αναισθητική ουσία που χρησιμοποιούταν στις εκτελέσεις (τη θειοπεντάλη). Τότε, ορισμένες Πολιτείες, όπως το Τέξας, άλλαξαν το πρωτόκολλο και άρχισαν ναχρησιμοποιούν πεντοβαρβιτάλη, ένα αναισθητικό που χρησιμοποιείται για την ευθανασία ζώων. Ομως η δανέζικη εταιρεία που παράγει τη συγκεκριμένη ουσία, ηLunbeck, αρνήθηκε να την πουλάει στις ΗΠΑ για την εκτέλεση ανθρώπων επικαλούμενη λόγους ηθικής φύσεως.
Οπως λένε πολλοί υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το από πού ακριβώς προμηθεύονται τις χημικές ουσίες και με ποιον τρόπο τις συνδυάζουν αποτελούν κρίσιμα ερωτήματα, τα οποία όμως θα παραμείνουν αναπάντητα υπό το καθεστώς των νέων νόμων περί απορρήτου που ισχύουν σε ορισμένες αμερικανικές Πολιτείες.
Επίσης υποστηρίζουν ότι οι θανατοποινίτες έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα να γνωρίζουν τη νομιμότητα της φαρμακευτικής εταιρείας και λεπτομέρειες που αφορούν το φάρμακο που θα τους χορηγηθεί, επισημαίνοντας ότι τα φάρμακα τα οποία δεν έχει εγκρίνει ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων μπορεί να προκαλούν αναίτιο πόνο στον θανατοποινίτη.


Η εσχάτη των βαρβαροτήτων

Η θανατική ποινή εφαρμόζεται ακόμη σε 32 Πολιτείες των ΗΠΑ και στις περισσότερες χρησιμοποιείται η θανατηφόρα ένεση, αλλά σε κάποιες επιτρέπονται και άλλοι τρόποι, όπως είναι η ηλεκτρική καρέκλα, ο θάλαμος αερίων και το εκτελεστικό απόσπασμα.
Αυτή τη στιγμή η «εσχάτη των βαρβαροτήτων» προβλέπεται από τον νόμο σε 58 κράτη του πλανήτη. Στον υπόλοιπο κόσμο, 97 χώρες την έχουν καταργήσει επισήμως, ενώ συνολικά 140 κράτη δεν έχουν προβεί σε εφαρμογή της την τελευταία δεκαετία ή την επιτρέπουν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως σε περιόδους πολέμου. Δυστυχώς, παρά την κατάργηση της ποινής στα περίπου δύο τρίτα της υφηλίου, παραμένει σε ισχύ σε μερικές από τις πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου: στην Κίνα, στην Ινδία και στην Ινδονησία.
Η γκιλοτίνα ως «εργαλείο Διαφωτισμού»


Η εκτέλεση του Λουδοβίκου 16ου στην γκιλοτίνα σε γκραβούρα της εποχής

Στις 10 Οκτωβρίου του 1789 η Γενική Συνέλευση της Γαλλίας, λίγο μετά το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης, ξεκίνησε τη συζήτηση για την αναθεώρηση του ποινικού κώδικα. Ανάμεσα στα μέτρα που εξέτασε ήταν κι αυτό του επίσημου τρόπου εκτέλεσης των καταδικασμένων σε θάνατο. Επρεπε να διαπνέεται από τις ιδέες του Διαφωτισμού: να είναι σύντομος, ανώδυνος και να μην ξεχωρίζει πλούσιους και φτωχούς, αστούς και αριστοκράτες.

Μέχρι τότε οι κοινοί κακοποιοί θανατώνονταν δι’ απαγχονισμού, καίγονταν στην πυρά ή υφίσταντο τη μέθοδο του διαμελισμού, κατά την οποία καθένα από τα άκρα του μελλοθάνατου δενόταν σε ένα βόδι και στη συνέχεια τα τέσσερα ζώα ξεκινούσαν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Μόνο οι παραβάτες των ανώτερων κοινωνικά τάξεων είχαν το «προνόμιο» να μπορούν να επιλέξουν – και μάλιστα με το αζημίωτο, καταβάλλοντας χρήματα – μια λιγότερο οδυνηρή θανάτωση, δηλαδή αποκεφαλισμό από τσεκούρι ή σπαθί. Ακόμη και τότε όμως, ένας σχετικά άπειρος δήμιος μπορούσε να τα κάνει… μαντάρα και να βασανίσει το θύμα του, αν δεν πετύχαινε με την πρώτη να τον αποκεφαλίσει, οπότε χρειάζονταν κι άλλα χτυπήματα.
Ετσι, ένας διαπρεπής γάλλος γιατρός, ο καθηγητής ιατρικής Ιωσήφ Ιγνάτιος Γκιγιοτέν (Ζοζέφ Ινιάς Γκιγιοτέν) που συμμετείχε στη Συνέλευση, πρότεινε έξι άρθρα, εκ των οποίων το ένα καθιέρωνε την καρατόμηση ως τον καλύτερο, πιο αποτελεσματικό και λιγότερο οδυνηρό τρόπο θανάτωσης των εχθρών της επανάστασης. Ο τρόπος αυτός, δηλαδή ο αποκεφαλισμός με ένα τεράστιο αιχμηρό ξυράφι, ήταν αφενός ικανός να επιφέρει ακαριαίο θάνατο, άρα και την ελάχιστη οδύνη του εκτελουμένου, αφετέρου θα ήταν αποδοτικός ως προς τον όγκο των εκτελέσεων.
Η Συνέλευση αποδεχόμενη την πρόταση, την πέρασε στον νέο ποινικό κώδικα. Το μόνο που έμενε ήταν να βρεθεί το εργαλείο αποκεφαλισμού. Τη «λύση» έδωσε ο περίφημος χειρουργός των Παρισίων Αντουάν Λουί. Ο Λουί εισηγήθηκε τη δημιουργία μιας κατασκευής που έχει δύο κάθετα μεγάλα ξύλα, μια κοφτερή μεγάλη καμπυλόγραμμη λεπίδα που κινείται σαν οδηγός κατά μήκος τους, μια σανίδα επί της οποίας ο μελλοθάνατος θέτει το κεφάλι του και, φυσικά, ένα καλάθι που συλλέγει το αποκομμένο κεφάλι.
Την κατασκευή ανέλαβε ο γερμανός ξυλουργόςΤομπίας Σμιτ που επίσης πρότεινε την αντικατάσταση της καμπυλόγραμμης λεπίδας με αυτή της κλίσης των 45 μοιρών.
Το «Εθνικό Ξυράφι»

Αυτή η τυπική, πλέον, γκιλοτίνα για πρώτη φορά λειτούργησε στις 25 Οκτωβρίου του 1792. Πρώτος εκτελεσμένος ήταν ένας ληστής, ο Νικολά Πελετιέ. Το 1789 και λίγο προτού αρχίσει η Γαλλική Επανάσταση ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος 16ος εξέδωσε νόμο με τον οποίο «κάθε άτομο καταδικασμένο σε θάνατο θα αποκεφαλιζόταν»: η ειρωνεία είναι πως και ο ίδιος πέθανε από το «Εθνικό Ξυράφι», όπως αποκαλούσαν τη λαιμητόμο τότε, στις 21 Ιανουαρίου 1793.
Χιλιάδες άνθρωποι θανατώθηκαν από την γκιλοτίνα κατά τη διάρκεια της Τρομοκρατίας (1793-1794) και συχνά οι εκτελέσεις έπαιρναν τη μορφή άγριου δημόσιου εορτασμού. Υπολογίζεται ότι σε λιγότερο από δύο χρόνια οδηγήθηκαν στη λαιμητόμο σχεδόν 18.000 άνθρωποι! Ανάμεσά τους και ένας φλογερός, αδιάφθορος, αλλά τελικά άτεγκτος και αιμοσταγής ηγέτης της επανάστασης, ο δικηγόρος Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, ο οποίος προηγουμένως είχε φροντίσει προσωπικά για την καρατόμηση σωρείας «εχθρών της επανάστασης» τους οποίους έβλεπε παντού.
Η γκιλοτίνα ήταν το μοναδικό μέσο για την εκτέλεση της θανατικής ποινής στη Γαλλία μέχρι το 1981, οπότε και καταργήθηκε από τον Σοσιαλιστή πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν. Ο τελευταίος θανατοποινίτης εκτελέστηκε στη Γαλλία διά της λαιμητόμου τον Σεπτέμβριο του 1977.

HeliosPlus