Είτε πρόκειται για την ανεκτικότητα, την κοινωνική συνοχή, το εκπαιδευτικό σύστημα, την ευτυχία των κατοίκων, την ισότητα των δύο φύλων, το λειτουργικό κράτος πρόνοιας, τα χαμηλά επίπεδα φτώχειας και ανεργίας, την ικανότητα προσαρμογής και ανάκαμψης από δύσκολες καταστάσεις ακόμη και τα… αστυνομικά μυθιστορήματα, τα κράτη της ευρύτερης Σκανδιναβίας κατέχουν τα πρωτεία στην παγκόσμια συλλογική συνείδηση. Πόσοι Νοτιοευρωπαίοι δεν έχουν άραγε ονειρευτεί τον «σκανδιναβικό παράδεισο» ως λύση για όλα όσα πηγαίνουν στραβά στις ηλιόλουστες κατά τα άλλα χώρες τους; Ενα βιβλίο που θα κυκλοφορήσει σύντομα στο εξωτερικό καταρρίπτει σχεδόν όλους τους μύθους που περιβάλλουν το λεγόμενο «βόρειο θαύμα» (Nordic miracle). Ο ευρωπαϊκός «υπερβορράς» έχει και σκοτεινή πλευρά –κι όχι μόνο εξαιτίας του κλίματός του.
Με το βιβλίο του, που φέρει τον τίτλο «The Almost Nearly Perfect People: The Truth About the Nordic Miracle» («Οι σχεδόν τέλειοι άνθρωποι: Η αλήθεια για το βόρειο θαύμα») ο βρετανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Μάικλ Μπουθ δίνει μία διαφορετική διάσταση στη συνήθη παρουσίαση των υπερβόρειων κρατών. Δανία, Νορβηγία, Σουηδία (οι χώρες των Βίκινγκς) και τα άλλα δύο κράτη της χαλαρώς εννοουμένης Σκανδιναβίας, δηλαδή η Φινλανδία και η Ισλανδία, έχουν όλα κάτι κοινό: θεωρούνται από πολλούς ως η ενσάρκωση της πολιτικής και κοινωνικής ουτοπίας. «Αρκετά!» φωνάζει ο Μπουθ με μια γενναιόδωρη δόση χιούμορ.
Τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Ας πάρουμε για παράδειγμα τους Δανούς –τον «πιο ευτυχισμένο λαό στον κόσμο», που όμως έρχονται δεύτεροι στην Ευρώπη, μετά τους Ισλανδούς, στη χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. «Οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι οι Δανοί είναι ο πιο ευτυχισμένος λαός στον κόσμο, στην πραγματικότητα μετρούν την ικανοποίηση από τη ζωή» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Μπουθ. «Η χρήση του όρου «ευτυχία» είναι λανθασμένη, όπως παραδέχθηκαν κάποιοι από τους ερευνητές με τους οποίους μίλησα. Η χρήση των αντικαταθλιπτικών χαπιών είναι πολύ περίεργη και παράδοξη. Αποτελεί αντικείμενο συζήτησης από τους ειδικούς εδώ στη Δανία τελευταία» προσθέτει ο βρετανός συγγραφέας ο οποίος, έχοντας παντρευτεί Δανή, πηγαινοέρχεται και ζει στη Δανία τα τελευταία δέκα χρόνια.
Και συνεχίζει: «Μπορεί εν μέρει να οφείλεται στο γεγονός ότι οι γιατροί υπερσυνταγογραφούν, αλλά είναι αλήθεια ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα στη Δανία όπως τα παρουσιάζουν τα ξένα μέσα ενημέρωσης. Γι’ αυτό έγραψα το βιβλίο μου: ήθελα να επιφέρω κάποια ισορροπία στη συζήτηση για το «σκανδιναβικό θαύμα». Υπάρχουν πολλά υπέροχα πράγματα στις κοινωνίες του Βορρά (Nordic societies) αλλά και πολλά μειονεκτήματα».
Οι κάτοικοι της γειτονικής Νορβηγίας, ας πούμε, γίνονται σύμφωνα με τον Μπουθ, «όλο και λιγότερο κοινωνικοί». Ο λόγος; «Το πετρέλαιο –όσο πιο πλούσιοι καθίστανται τόσο περισσότερα σημάδια ξενοφοβίας παρουσιάζουν. Η Φινλανδία έχει τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών μεταξύ των βόρειων κρατών και το εκπαιδευτικό της σύστημα, που μέχρι πρότινος εθεωρείτο το καλύτερο στον κόσμο σύμφωνα με τη μελέτη PISA του ΟΟΣΑ, έχει πάρει την κατιούσα». Η Σουηδία από την άλλη, χαρακτηρίζεται από τον συγγραφέα ως «η Κίνα του Βορρά», αφού «καταπνίγει τη διαφωνία στο όνομα της συναίνεσης».
Η Κριστίν Ινγκέμπριτσεν, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης με ειδίκευση στη Σκανδιναβία στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στις ΗΠΑ, συμφωνεί: «Ας μην τοποθετούμε τις σκανδιναβικές χώρες στο βάθρο. Εχουν προβλήματα –αυξανόμενες ανισότητες, διαλυμένους γάμους, αποξένωση εξαιτίας της έλλειψης δυσκολιών και ενίοτε βίαια επεισόδια» λέει στο «Βήμα».


WHO IS WHO
Ταξιδεύει, τρώει και γράφει

Το «The Almost Nearly Perfect People: The Truth About the Nordic Miracle» («Οι σχεδόν τέλειοι άνθρωποι: Η αλήθεια για το βόρειο θαύμα») θα κυκλοφορήσει στις 6 Φεβρουαρίου από τον εκδοτικό οίκο Jonathan Cape (Random House). Συγγραφέας είναι ο βρετανός δημοσιογράφος Μάικλ Μπουθ, σύζυγος Δανέζας και με πολυετή προσωπική εμπειρία διαμονής στη Σκανδιναβία. Ο Μπουθ ταξιδεύει συχνά και γνωρίζει τον κόσμο… τρώγοντας. Γράφει για τις βρετανικές εφημερίδες «The Independent» και «The Guardian» και για περιοδικά όπως τα «Condé Nast Traveller», «Monocle» και «Time Out». Εχει επίσης γράψει σειρά βιβλίων γύρω από τις διεθνείς γαστριμαργικές απολαύσεις, με πιο γνωστό το Sushi and Beyond: What the Japanese Know About Cooking (2009) («Το σούσι και πέρα από αυτό: Οσα γνωρίζουν οι Ιάπωνες για τη μαγειρική»).

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ