«Κοινωνική εκκαθάριση» στις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο –αλλά και άλλων μεγαλουπόλεων όπως το Σάο Πάολο -, εν όψει των διεθνών αθλητικών διοργανώσεων που θα φιλοξενηθούν εκεί το 2014 και το 2016, καταγγέλλουν κάτοικοι και μη κυβερνητικές οργανώσεις της Βραζιλίας. Σκοπός των Αρχών, υποστηρίζεται, είναι να οδηγηθούν οι εξαθλιωμένοι κάτοικοι των παραγκουπόλεων έξω από το Ρίο –το 2014 θα φιλοξενήσει μία σειρά αγώνων του Παγκοσμίου Κυπέλλου, συμπεριλαμβανομένου του τελικού, ενώ το 2016 θα ακολουθήσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Η βραζιλιάνικη πόλη των έξι εκατομμυρίων ανθρώπων έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο εργοτάξιο.
Η φαινομενική αναβάθμιση του Ρίο δεν έρχεται χωρίς αντίτιμο: εκτιμάται ότι τουλάχιστον 19.000 οικογένειες έχουν ήδη απομακρυνθεί από τα σπίτια τους, σε πολλές περιπτώσεις διά της βίας, προκειμένου να κατασκευαστούν δρόμοι, αθλητικές εγκαταστάσεις και άλλα έργα που ξεκίνησαν ή επισπεύσθηκαν προκειμένου να είναι όλα έτοιμα πριν από τις δύο μεγαλύτερες αθλητικές διοργανώσεις στον κόσμο. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, επεισόδια ξέσπασαν στη φαβέλα Μέτρο – Μανγκίρα, η οποία απέχει μερικές εκατοντάδες μέτρα από το θρυλικό στάδιο Μαρακανά όπου θα φιλοξενηθεί το Παγκόσμιο Κύπελο, όταν οι Αρχές της πόλης εμφανίστηκαν χωρίς προειδοποίηση με σκοπό να εκκενώσουν τις παράγκες της περιοχής.
Δώδεκα σπίτια κατεδαφίστηκαν, κάποια με τα υπάρχοντα των ενοίκων τους ακόμη μέσα. Εξοργισμένοι οι κάτοικοι έκλεισαν τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί από τη γειτονιά τους στο στάδιο Μαρακανά. Βίαια επεισόδια ξέσπασαν μεταξύ της αστυνομίας και των διαδηλωτών, με την αστυνομία να κάνει χρήση πλαστικών σφαιρών, σπρέι πιπεριού και δακρυγόνων. «Η αστυνομία έριχνε παντού δακρυγόνα. Τα παιδιά αρρώστησαν. Ηταν τρομερό» εξιστορεί κάτοικος της περιοχής. Επρόκειτο για γεγονότα πολύ οικεία σε όλους στο Ρίο: από τη στιγμή που ανακοινώθηκε η διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου και των Ολυμπιακών Αγώνων, η μάχη μεταξύ της αστυνομίας και των φτωχών κοινοτήτων στις φαβέλες είναι διαρκής.
Ποιοι ωφελούνται


Οπως εξήγησε μιλώντας στο «Βήμα» η Τερέζα Γουίλιαμσον, επικεφαλής της Catalytic Communities (CatComm), μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που έχει ως σκοπό την υποστήριξη των κατοίκων των παραγκουπόλεων του Ρίο ντε Τζανέιρο, «σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, περίπου 75.000 άνθρωποι θα απομακρυνθούν διά της βίας από τα σπίτια τους πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες».

«Αυτό που συμβαίνει είναι μία κοινωνική εκκαθάριση στις χαμηλού εισοδήματος κοινότητες του Ρίο, πολλές εκ των οποίων ζουν στις φαβέλες όπου συμβαίνουν οι εξώσεις. Δεν χρησιμοποιούμε τη λέξη επανατοποθέτηση, εκτός και αν η διαδικασία είναι συναινετική. Οταν δεν είναι αναφερόμαστε σε εξώσεις»
προσθέτει.
Εκτός από τον εκτοπισμό των κατοίκων των παραγκουπόλεων του Ρίο από τα σπίτια τους, οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν ακόμη ένα πρόβλημα. «Πολλοί από αυτούς δεν μπορούν πια να αντέξουν οικονομικά να ζουν στις γειτονιές τους. Οι φαβέλες είναι η οικονομική λύση στέγασης του Ρίο ντε Τζανέιρο. Καθώς οι τιμές των ακινήτων ανεβαίνουν, οι κάτοικοι αυτών των κοινοτήτων επηρεάζονται επίσης και παρατηρούμε και μία τάση μετακίνησης για οικονομικούς λόγους, αν και συγκεκριμένοι αριθμοί δεν είναι ακόμη διαθέσιμοι» μας εξηγεί.
Και προσθέτει: «Τα περισσότερα, αν όχι όλα, έργα υποδομής στο Ρίο σήμερα, έχουν σχεδιαστεί για να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των κατασκευαστικών εταιρειών και του τομέα των ακινήτων –οι ίδιοι που χρηματοδότησαν την εκστρατεία του δημάρχου και χρηματοδοτούν τις μεγάλες τοπικές εφημερίδες του Ρίο. Αυτό είναι εμφανές παντού στην πόλη. Για παράδειγμα, το Βίλα Αουτόντρομο, ένα ειρηνικό ψαροχώρι 40 χρόνων, που βρίσκεται δίπλα στο μελλοντικό Ολυμπιακό Πάρκο. Αυτή η φαβέλα χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά ιδιοκτησίας, σχολικής εκπαίδευσης και απασχόλησης. Οι αξιωματούχοι της πόλης, βρίσκοντας τη μία δικαιολογία μετά την άλλη, επιμένουν ότι η φαβέλα πρέπει απομακρυνθεί για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αρχικά για ένα κέντρο Τύπου, μετά για μία περίμετρο ασφαλείας, μετά για ένα αμαξοστάσιο λεωφορείων και τώρα για πλάτυνση του δρόμου. Το δικαστήριο μέχρι στιγμής έχει απαγορεύσει την απομάκρυνση των κατοίκων καθώς δεν υπάρχει ξεκάθαρος λόγος και επειδή οι κάτοικοι έχουν δικαιώματα ιδιοκτησίας στη γη. Γιατί ο δήμαρχος επιμένει; Εκτιμάται ότι υποσχέθηκε αυτή τη γη στην κοινοπραξία που ανέλαβε το έργο του Ολυμπιακού Πάρκου και μετά τους Ολυμπιακούς θα κατασκευάσει στο 60% του Πάρκου πολυτελείς κατοικίες».
Επωφελούνται καθόλου οι φτωχές κοινότητες του Ρίο από την ανάπλαση της πόλης; ρωτήσαμε την Τ. Γουίλιαμσον. «Αρχικά όταν ανακοινώθηκε η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων και κάποια φιλόδοξα σχέδια για τις φαβέλες, ελπίζαμε ότι αυτό θα σήμαινε πραγματική αναβάθμιση για τις φτωχογειτονιές και τους κατοίκους τους. Δυστυχώς, αυτό που αντιμετωπίσαμε είναι το ένα πρόγραμμα μετά το άλλο υλοποιημένα με τρόπους που δεν ωφέλησαν και δεν θα ωφελήσουν την πλειοψηφία των κατοίκων (…). Αυτή η «ανάπλαση» βοηθάει τις φαβέλες και τους κατοίκους τους να οργανωθούν, να αντιδράσουν και να εκτιμήσουν αυτό που έχουν» μας απάντησε.
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 16 Ιανουαρίου 2014

HeliosPlus