Τζέφρι Ενγκελ: «Και ο Κένεντι θα έκανε τα ίδια στο Βιετνάμ»

Είναι ένας από τους επιφανέστερους μελετητές της προεδρικής ιστορίας των ΗΠΑ, μιας χώρας που ανέκαθεν έδινε μεγάλη σημασία στην a posteriori έρευνα της ζωής των προέδρων της. Ο Τζέφρι Ενγκελ, καθηγητής Διπλωματικής Ιστορίας και διευθυντής του Κέντρου Προεδρικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Σάουθερν Μέθοντιστ, μίλησε αποκλειστικά στο «Βήμα» με αφορμή τα πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι. Και δεν συμμερίζεται καθόλου την άποψη ότι «με τον JFK στο τιμόνι των ΗΠΑ θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει την εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο του Βιετνάμ».

Τον ρωτάμε για τη «σημειολογία» της δολοφονίας του αμερικανού προέδρου, στις 22 Νοεμβρίου 1963. «Η δολοφονία σηματοδοτεί το τέλος μιας περιόδου άκρατης αισιοδοξίας για όλη τη χώρα. Τα γεγονότα εκείνης της ημέρας κατέδειξαν για πρώτη φορά, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πως οι ΗΠΑ δεν ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος της υφηλίου, πως ήταν τρωτές, ακόμη και εντός της αμερικανικής επικράτειας. Αλλωστε, ο ίδιος ο Κένεντι αυτό ακριβώς εκπροσωπούσε από τα τέλη της δεκαετίας του 1950: το πρόσωπο της νέας αμερικανικής δύναμης που σύντομα θα κυριαρχεί σε όλη την οικουμένη. Η 22α Νοεμβρίου 1963 λοιπόν αποτελεί για τη γενιά εκείνη των νεαρών Αμερικανών τη στιγμή της δυσάρεστης διαπίστωσης πως δεν θα είναι όλα ρόδινα και ιδανικά στη χώρα μας. Θα μπορούσε να πει κανείς, με αρκετό συμβολισμό, πως η ημέρα της δολοφονίας του JFK αποτέλεσε την πρώτη ημέρα της δεκαετίας του 1960, που μπορεί φυσικά να είχε ξεκινήσει σχεδόν τέσσερα χρόνια πριν, αλλά η δολοφονία αυτή αποτέλεσε το πρελούδιο για τα δέκα χρόνια βίας και πολιτικών αναταραχών που ακολούθησαν» σημειώνει ο Ενγκελ.

Επιτυχημένος διάδοχος ο Λίντον Τζόνσον

Τι είδους κενό άφησε λοιπόν πίσω του ο εκλιπών πρόεδρος; «Ουσιαστικά, το έργο του Κένεντι το συνέχισε πολύ επιτυχημένα ο διάδοχός του, ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον, ο οποίος σας θυμίζω πως έχει περάσει στην αμερικανική ιστορία ως ο ιθύνων νους πίσω από μια σειρά σημαντικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις τη δεκαετία του 1960. Ολοι σήμερα μιλούν για τις αλλαγές που έκανε ο Τζόνσον στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης των πολιτών, αλλά ξεχνάνε πως όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις ήταν προτάσεις και ιδέες του ίδιου του Κένεντι. Ο Τζόνσον όμως κατάφερε να τις περάσει και να μείνει στην ιστορία για κάτι άλλο, ενώ στην ουσία ήταν απλώς ένας μεγάλος νομοθέτης (master legislator)» επισημαίνει ο αμερικανός καθηγητής.

Και προσθέτει: «Το ξέρω πως υπάρχει η περιρρέουσα άποψη πως με τον Κένεντι στον προεδρικό θώκο οι ΗΠΑ δεν θα παρασύρονταν ποτέ σε έναν πόλεμο όπως αυτόν στο Βιετνάμ, χιλιάδες μίλια μακριά από την Αμερική, σε μια άλλη ήπειρο. Κι όμως, όπως συμφωνούν σήμερα πολλοί μελετητές της προεδρικής ιστορίας, ακόμη και αν ο Κένεντι δεν δολοφονούνταν εκείνη την αποφράδα ημέρα, μάλλον θα ακολουθούσε την εξωτερική πολιτική που πρότασσε «εμπλοκή στο Βιετνάμ». Ως πιο τρανή απόδειξη οι υπερασπιστές αυτής της άποψης φέρουν το γεγονός πως οι στρατιωτικοί σύμβουλοι του Τζόνσον ήταν ακριβώς οι ίδιοι με αυτούς που είχε ο Κένεντι. Και πιθανότατα δεν θα επέτρεπαν στον JFK να αποφύγει τη μεγαλύτερη εμπλοκή στο Βιετνάμ».

Απογοητευμένος από τον Ομπάμα

Τέλος, ρωτάμε τον Ενγκελ ποια είναι η πολιτική κληρονομιά που αφήνει πίσω του ο Κένεντι. «Ο JFK συμβολίζει τη διαρκή ελπίδα για αλλαγή. Ο Κένεντι πάλευε διαρκώς για την ολοένα μεγαλύτερη βελτίωση της ζωής των πολιτών. Σύνθημά του ήταν «Αφήστε μας να ξεκινήσουμε» (Let Us Begin). Δεν αποτελεί φυσικά σύμπτωση το γεγονός πως το ίδιο ακριβώς σύνθημα χρησιμοποίησε και ο νυν πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα σε μια από τις πρώτες του ομιλίες στο Σικάγο, το 2007, πριν από την πρώτη του εκλογή. Τόσο για τον Κένεντι όσο και για τον Ομπάμα η κεντρική ιδέα ήταν μία: η διαρκής προσπάθεια να γίνουμε καλύτεροι ως έθνος. Δυστυχώς όμως –και παρ’ όλο που προσωπικά είχα πιστέψει πάρα πολύ στον Ομπάμα –διαπιστώνω μετά μεγάλης μου λύπης πως, πέντε χρόνια μετά, ο νυν πρόεδρος έχει απογοητεύσει εμένα και πολλούς ακόμη συμπολίτες μου» καταλήγει ο αμερικανός καθηγητής.

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 21 Νοεμβρίου 2013