Ολο το 2013 είναι «έτος Ρομανόφ» για τη Ρωσία. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες του χρόνου ξεκίνησαν μια σειρά από εκδηλώσεις μνήμης που κορυφώθηκαν πρόσφατα κατά τις «τσαρικές ημέρες», στο διήμερο 17-18 Ιουλίου. Την περασμένη Τετάρτη, τη νύχτα της 17ης Ιουλίου, τελέστηκε μια σεμνή ολονύκτια λειτουργία στον ναό του Σωτήρος επί του Αίματος που έχει ανεγερθεί στο σημείο της οικίας Ιπάτιεφ. Κατόπιν, όπως συνηθίζεται κάθε χρόνο από το 1989, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι –κυρίως μεσήλικες –βάδισαν σιωπηλά 21 χιλιόμετρα ως το ορυχείο όπου έγινε η εκτέλεση των Ρομανόφ.
Ο ρώσος Πατριάρχης Κύριλλος επισκέφθηκε τον τόπο της εκτέλεσης, ενώ ιερείς πρωτοστάτησαν σε εκδηλώσεις από τη Μόσχα ως την Αγία Πετρούπολη, αλλά και στις ρωσικές κοινότητες του Καναδά, της Γαλλίας και της Βρετανίας. Η Ρωσική Εκκλησία αγιοποίησε το 2000 την τελευταία τσαρική οικογένεια. Η μνήμη τους τιμάται στις 4 Ιουλίου.
Φέτος επέστρεψαν στη Ρωσία μεγάλο μέρος του αρχείου και προσωπικά αντικείμενα της δυναστείας. Στην έκθεση «Οι Ρομανόφ: Από το Τσάρσκογιε Σέλο στο Σινσινάτι», η οποία εγκαινιάστηκε στις 17 Ιουλίου στην Αγια Πετρούπολη, παρουσιάζονται 300 αντικείμενα από την οικογενειακή συλλογή του Μάικλ Ρομανόφ-Ιλίνσκι, εγγονού του Μεγάλου Δούκα Ντμίτρι Παύλοβιτς Ρομανόφ (1891-1942), ξάδερφου του Νικολάου Β’. Ξεχωρίζουν περίπου 100 φωτογραφίες, δεκάδες βιβλία, επιστολές και πορτρέτα καθώς και ένα σπανιότατο φιλμ των αρχών της δεκαετίας του 1930 που απεικονίζει ιδιωτικές στιγμές της εξόριστης σε Λονδίνο και Παρίσι οικογένειας του Ντμίτρι Ρομανόφ.
Σε παρόμοιο… φεστιβαλικό κλίμα είχε προηγηθεί η έκθεση «Αυτοκράτειρες της Ρωσίας: μόδα και στυλ. Τέλος του 18ου –αρχή του 20ού αιώνα» που ήταν επίσης αφιερωμένη στα 400 χρόνια της οικογένειας Ρομανόφ. Η έκθεση εγκαινιάστηκε τον Απρίλιο στο Εκθεσιακό κέντρο του Ομοσπονδιακού Αρχείου στη Μόσχα και έληξε πριν από έναν μήνα, στις 13 Ιουνίου.
Πρόσφατα η αυτοαποκαλούμενη «κληρονόμος» των Ρομανόφ και «μεγάλη δούκισσα» Μαρία Βλαντιμίροβνα Ρομάνοβα δήλωσε: «Μπορεί κανείς να αναφέρει χιλιάδες επιχειρήματα κατά της μοναρχίας και να αναδείξει πολλά μειονεκτήματά της. Ομως η δημοκρατία άραγε μας έχει απαλλάξει από προβλήματα; Μόνον τα επιδείνωσε. Στη Ρωσία, όπου ζουν πολλές εθνότητες με διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτισμικές παραδόσεις, ίσως αναζητηθεί ένα ενωτικό σύμβολο όπως αυτό του νόμιμου κληρονομικού μονάρχη».
Σύμφωνα με μια (στηριζόμενη σε μη επιστημονικές μεθόδους) έρευνα που διεξήγαγε το 2008 η δημόσια τηλεόραση για τον «Μεγαλύτερο Ρώσο Ολων των Εποχών», στην κορυφή με 414.000 ψήφους αναδείχθηκε ο Νικόλαος Ρομανόφ. Ακολουθούσε ο κομμουνιστής «πατερούλης» Ιωσήφ Στάλιν με 363.000 ψήφους.
Μοναρχία: «Είναι πολιτικά απίθανη μια παλινόρθωση»
Δεν είναι αποκλειστικά ρωσικό φαινόμενο ο φιλομοναρχισμός, λέει μιλώντας στο «Βήμα» από τη Μόσχα ο Ντμίτρι Μπάμπιτς, δημοσιογράφος στον αγγλόφωνο ραδιοφωνικό σταθμό «Η φωνή της Ρωσίας».
Γιατί το όνομα Ρομανόφ είναι ακόμη τόσο δημοφιλές στη Ρωσία;
«Αυτό που συμβαίνει φέτος στη Ρωσία δεν είναι αποκλειστικά ρωσικό χαρακτηριστικό: έχουμε δει σε πολλά άλλα κράτη της Ευρώπης, όπως τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία ή και την Ιταλία ακόμη, ένα μέρος του λαού να θυμάται τον παλιό του βασιλιά με κάποια νοσταλγία. Αυτό το συναίσθημα απέναντι στον τσάρο Νικόλαο και την οικογένειά του ενδυναμώθηκε με τα χρόνια και από το γεγονός πως τόσο ο ίδιος όσο και τα παιδιά του θανατώθηκαν με βίαιο τρόπο».
Πιστεύετε ότι στο μέλλον υπάρχει έστω μια αμυδρή ελπίδα αποκατάστασης της μοναρχίας;
«Οχι, αυτό είναι πολιτικά απίθανο να συμβεί. Επίσης, δεν έχει μείνει κανείς απόγονος των Ρομανόφ που να μπορεί να αξιώσει κάτι τέτοιο, παρά μόνο κάποιοι μακρινοί συγγενείς. Κάποιοι Ρώσοι μπορεί να νιώθουν νοσταλγία για τον παλιό τους μονάρχη, αλλά μια δυνητική επιστροφή του θεσμού ανήκει ξεκάθαρα στη σφαίρα της φαντασίας και δεν αποτελεί ρεαλιστικό σενάριο».
Εμειναν στην Ιστορία:

Ο γενάρχης Μιχαήλ Ρομανόφ (1613 – 1645)

Την Κυριακή της Ορθοδοξίας του έτους 1613, που εκείνη τη χρονιά συνέπιπτε με την 21η Φεβρουαρίου, ο Μιχαήλ Φιοντόροβιτς Ρομανόφ έγινε τσάρος (δηλαδή «Καίσαρας») της Ρωσίας στα 16 του χρόνια –ο πρώτος Ρομανόφ που θα γινόταν ηγέτης. Παρ’ όλο που είχε να διαχειριστεί μια αχανή αυτοκρατορία, κατάφερε αρκετά: ενίσχυσε τα σύνορα της χώρας, πήρε μέτρα για την ανάπτυξη της οικονομίας και του εμπορίου και έκανε μια σειρά μεταρρυθμίσεις στο στράτευμα.

Ο αναποφάσιστος Αλέξανδρος Α’ (1801 – 1825)
Ο τσάρος Αλέξανδρος Παύλοβιτς Ρομανόφ μπορεί να έμεινε στην Ιστορία ως συνιδρυτής της διαβόητης Ιεράς Συμμαχίας (Ρωσίας – Αγγλίας – Γαλλίας – Αυστρίας – Πρωσίας), που ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1815, όμως ήταν εξίσου διαβόητος για την «ήξεις αφήξεις» στάση του στο ζήτημα της ελληνικής επαναστάσεως του 1821: τη μία αποφάσιζε να τη στηρίξει διά μέσου του Ιωάννη Καποδίστρια, την επομένη αναδιπλωνόταν ύστερα από πιέσεις κυρίως του αυστριακού καγκελάριου Κλέμενς Μέτερνιχ.
Ο εκσυγχρονιστής Μέγας Πέτρος (1682 – 1725)
Ο τσάρος Πιοτρ Αλεξέγεβιτς Ρομανόφ έμεινε στην Ιστορία ως «Μέγας Πέτρος», αφού κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του (1682 – 1725) προέβη στη δημιουργία ενός μεγάλου λιμανιού στον Βορρά της χώρας, που θα βρισκόταν πιο κοντά στο Λονδίνο, στο Αμστερνταμ και στο Αμβούργο. Κάπως έτσι στις 27 Μαΐου 1703 θεμελίωσε την Αγία Πετρούπολη, σε μια ιδιοφυή εκσυγχρονιστική κίνηση που συνετέλεσε στη διάνοιξη εμπορικών οδών και οικονομικών σχέσεων με την Ευρώπη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ