Οι στόχοι που επέλεξαν οι μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς που συμμετείχαν στις ταραχές που συγκλόνισαν προάστια της Στοκχόλμης στη Σουηδία είναι ενδεικτικοί των μηχανισμών που πυροδότησαν την οργή τους. Οι διαδηλωτές επιτέθηκαν σε δύο σχολεία, μία βιβλιοθήκη, μία τράπεζα, έναν σταθμό μέσων μαζικής μεταφοράς και ένα αστυνομικό τμήμα. Επίσης πυρπόλησαν δεκάδες αυτοκίνητα. Δεν ήταν όμως ακριβές BMW ή Porsche. Ηταν απλά μικρομεσαία ΙΧ ή ελαφρά φορτηγά, οχήματα που χρησιμοποιούν καθημερινά οι άνθρωποι για τις μετακινήσεις και τις δουλειές τους.
Οι νεαροί διαδηλωτές, στην πλειονότητά τους παιδιά μεταναστών, πυρπόλησαν μερικά από τα χαρακτηριστικά σύμβολα-εργαλεία της μεσαίας τάξης. Δηλαδή της τάξης από την οποία, όπως όλα δείχνουν, αισθάνονται πνιγηρά αποκλεισμένοι. Η σπίθα που άναψε τη φωτιά ήταν μια επιδρομή που οδήγησε στον θάνατο από αστυνομικούς ενός 79χρονου πορτογάλου μετανάστη ο οποίος ζούσε 30 χρόνια στη Σουηδία, παντρεμένος με Φινλανδή. Την περασμένη Κυριακή ο ηλικιωμένος ταμπουρώθηκε σπίτι του κρατώντας μαχαίρι, δεν άνοιγε σε κανέναν και απειλούσε όποιον τολμούσε να πλησιάσει. Προηγήθηκε –υπό συνθήκες που ακόμη ερευνώνται –η λογομαχία του στον δρόμο με ομάδα νεαρών. Πάνοπλοι αστυνομικοί εισέβαλαν στο σπίτι και τον σκότωσαν ισχυριζόμενοι ότι τους αντιστάθηκε.
Ακόμη και στην επί δεκαετίες εμβληματικά σοσιαλδημοκρατική Σουηδία, τη θεωρούμενη ως επίγειο παράδεισο του κράτους πρόνοιας, οι παρίες έχουν τα δικά τους «βασίλεια» στο περιθώριο της κοινωνίας. Πρόκειται για τις υποβαθμισμένες γειτονιές όπου κατοικούν μετανάστες, σε ένα περιβάλλον που θυμίζει όλο και περισσότερο τα αδιέξοδα των γκρίζων προαστίων («μπανλιέ») γύρω από τις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας, όπου προκύπτουν συχνά ταραχές.
Στη Σουηδία ορισμένοι κάτοικοι αυτών των περιοχών δήλωσαν ότι οι νέοι εξοργίστηκαν για τον κοινωνικό αποκλεισμό που βιώνουν και για το ότι τους μαστίζει η ανεργία. Μερικοί είπαν ότι επρόκειτο απλά για ζήτημα εγκληματικότητας και ότι «φταίνε οι γονείς που δεν ελέγχουν τα παιδιά τους καλύτερα». Υπήρξε επίσης ένας ευρέως διαδεδομένος ισχυρισμός ότι ο ισλαμικός φανατισμός κινητοποίησε κάποιους ταραξίες, αρκετοί από τους οποίους κατάγονται από μουσουλμανικές χώρες.
Ωστόσο υπάρχει κάτι βαθύτερο: ένα ολοένα διογκούμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στην εύπορη Σουηδία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), σε αυτή τη σκανδιναβική χώρα τα τελευταία 25 χρόνια καταγράφεται η μεγαλύτερη αύξηση κοινωνικής ανισότητας από κάθε άλλο οικονομικά ανεπτυγμένο κράτος στον πλανήτη.
Οι μετανάστες και οι απόγονοί τους τείνουν να συναθροίζονται σε περιοχές όπως το Χούσμπι, τη γειτονιά δυτικά της Στοκχόλμης όπου ξεκίνησε η βία την Κυριακή, με τη φονική επιδρομή της αστυνομίας στο σπίτι όπου είχε κλειστεί ο 79χρονος Πορτογάλος. Περίπου το 80% των 11.000 κατοίκων του Χούσμπι είναι μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς.
Στη Σουηδία των 9,5 εκατομμυρίων κατοίκων, περίπου το 15% του πληθυσμού είναι άνθρωποι γεννημένοι στο εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια η εισροή μεταναστών προέρχεται κυρίως από εμπόλεμες ζώνες όπως το Ιράκ, η Σομαλία, η πρώην Γιουγκοσλαβία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και η Συρία. Το 2012 η Σουηδία δέχτηκε 44.000 ξένους που ζήτησαν άσυλο, αριθμός αυξημένος κατά 50% σε σχέση με το 2011.
Η άνοδος του ακροδεξιού και ρατσιστικού κόμματος των Σουηδών Δημοκρατών, το οποίο ζητεί να απαγορευτεί η κυκλοφορία το βράδυ στις γειτονιές των μεταναστών ως «λύση» για τα κρούσματα βίας, έχει πολώσει τους Σουηδούς. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ακόμη ότι η πλειοψηφία τίθεται υπέρ της μετανάστευσης υπό τους όρους που ορίζει η νομοθεσία, παρ’ ότι τα σχετικά ποσοστά μειώνονται. Εχει πλέον δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο σουηδικό πρόβλημα. Η Στοκχόλμη είχε τη φήμη της πιο γενναιόδωρης πρωτεύουσας για τους ξένους, τώρα όμως είναι εμφανές ότι κάτι δεν πάει καλά.
«Η κυβέρνηση όφειλε να γνωρίζει ότι οι μετανάστες που έφταναν για χρόνια χωρίς να διαθέτουν επαρκή μόρφωση είχαν πολλές πιθανότητες να παραμείνουν άνεργοι. Τώρα χρειάζεται να επενδυθούν πολλά χρήματα στους μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς αυτής της κατηγορίας ώστε να εξασφαλιστεί ότι τουλάχιστον θα μάθουν σουηδικά. Ομως δυστυχώς η γενιά των γονιών τους, πιστεύω, είναι χαμένη υπόθεση σε επίπεδο ενσωμάτωσης» σχολίασε, με αφορμή τις πρόσφατες ταραχές, ο σουηδός κοινωνικός ανθρωπολόγος Αγε Κάρλμπομ.
Τα επίσημα στοιχεία της Eurostat (για το έτος 2010) δείχνουν ότι στη Σουηδία διαβιούν 1,33 εκατομμύρια άνθρωποι γεννημένοι στο εξωτερικό. Από αυτούς οι 477.000 (ποσοστό 5,1% του συνολικού πληθυσμού) γεννήθηκαν σε χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και οι 859 000 (ποσοστό 9,2%) εκτός ΕΕ. Η πολυπληθέστερη κοινότητα μεταναστών είναι οι Φινλανδοί (172.218), ακολουθούν οι προερχόμενοι από την πρώην Γιουγκοσλαβία (152.268), στην τρίτη θέση είναι οι Ιρακινοί (117.919), στην τέταρτη οι Πολωνοί (67.518) και στην πέμπτη οι Ιρανοί (59.922).
HeliosPlus
