Είναι Ρομά την καταγωγή, πρώην υποψήφιος πρόεδρος της Ρουμανίας, πάμπλουτος επιχειρηματίας και εσχάτως καναλάρχης. Ο Κονσταντίν Νινέλ Ποτίρκα δεν ονειρεύεται μόνο να εκλεγεί στη Βουλή ως αρχηγός τσιγγάνικου κόμματος αλλά πάει πολύ πιο μακριά: οραματίζεται να ιδρύσει επί ευρωπαϊκού εδάφους το πρώτο τσιγγάνικο κράτος στον κόσμο. Στην πατρίδα του τον αποκαλούν «Ομπάμα των Τσιγγάνων», αν και είναι αλήθεια ότι ο 46χρονος Ποτίρκα δεν διαθέτει με την πρώτη ματιά τα πλεονεκτήματα του προέδρου των ΗΠΑ. Δεν είναι ιδιαίτερα φωτογενής, δεν δίδαξε Συνταγματικό Δίκαιο στο Χάρβαρντ, δεν απασχολεί καθημερινώς όλα τα διεθνή μίντια. Θεωρείται ένας πολιτικά ενθουσιώδης αλλά σχετικά κλειστός άνθρωπος που μιλάει κυρίως όταν πρέπει να υπερασπιστεί «τα δίκαια της φυλής του», προτιμώντας να ασχολείται με τις επιχειρήσεις του.

Οι Ρομά τον αγαπούν, τον παρακολουθούν, είναι συντονισμένοι με το τηλεοπτικό κανάλι του, το Bah TV. Αλλά δεν στήριξαν μαζικά την υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές του 2009, όταν έγινε ο πρώτος τσιγγάνος υποψήφιος που διεκδίκησε, ως ανεξάρτητος, το ύπατο αξίωμα. Το ποσοστό του μόλις έφτασε το 0,21%. Ωστόσο διά μέσου της προεκλογικής εκστρατείας του έγινε ο πιο αναγνωρίσιμος Τσιγγάνος της Ρουμανίας.

Ο Ποτίρκα ίδρυσε τη δική του εταιρεία Siatra Prod SRL, που συλλέγει και επεξεργάζεται μέταλλα «σκραπ», ενώ το 2000 αγόρασε –και κατόπιν κατεδάφισε και πούλησε για παλιοσίδερα και άλλα υλικά –ένα παλιό χημικό εργοστάσιο. Κάπως έτσι ο επιχειρηματίας βρέθηκε με πολλά χρήματα στα χέρια του, που του έφθαναν όχι μόνο για να χτίσει μια πολυτελή έπαυλη έκτασης 2.000 τ.μ. για τον ίδιο και την οικογένειά του στο Τάργκου Ζίου αλλά και να γίνει καναλάρχης. Τον Απρίλιο του 2011 άνοιξε το Bah TV –«bah» σημαίνει «καλοτυχία» στη γλώσσα των Τσιγγάνων.
Η σχεδόν στρατοσφαιρική άνοδός του όμως σημαδεύθηκε από σοβαρές αναταράξεις. Τον περασμένο Δεκέμβριο δικαστήριο καταδίκασε πρωτοδίκως τον Ποτίρκα για υπεξαίρεση 4,1 εκατ. ευρώ από δημόσια κονδύλια. Ο ίδιος καταγγέλλει ότι είναι θύμα βρώμικου πολέμου επειδή είναι Ρομά. Ωστόσο παραμένει αισιόδοξος. «Μπορούμε να ιδρύσουμε ένα τσιγγάνικο κράτος μέσα στην Ευρώπη. Και θα το κάνουμε! Είναι η τελευταία ευκαιρία που έχουμε να μας ακούσουν και να μας προσέξουν» λέει.
Μπορεί ο Ποτίρκα να ιδρύσει ένα τέτοιο κράτος; «Το Βήμα» ρώτησε την Ιούλια Μπαντέα Γκουεριτέε, ρουμάνα αρθρογράφο της πολύγλωσσης ευρωπαϊκής δημοσιογραφικής ιστοσελίδας www.presseurop.eu.
«Από μόνος του, όχι. Γιατί δεν αρκεί απλώς το όνειρο κάποιου. Το πρώτο εργαλείο για την αυτονομία των Ρομά είναι η αλλαγή νοοτροπίας. Οι περισσότεροι γονείς Ρομά βγάζουν τα παιδιά τους από το σχολείο προτού καλά καλά κλείσουν τα 13 ώστε τα μεν κορίτσια να παντρευτούν, τα δε αγόρια να δουλέψουν. Και πρέπει επειγόντως το ρουμανικό κράτος να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των τσιγγάνικων πληθυσμών. Να πλησιάσουν το ευρωπαϊκό κεκτημένο» μας απαντά. Και τονίζει: «Στην Ευρώπη ζουν σήμερα 12 εκατομμύρια Ρομά, αλλά αυτό δεν φτάνει για να αυτοπροσδιοριστούν ως «κράτος»».
Η αυτονομία των Ρομά
Χωρίς πόλεμο, αλλαγή συνόρων ή απόσπαση εδαφών
«Δεν ήθελα απλώς να δω αν έχω πιθανότητες να εκλεγώ, αλλά να αποτελέσω ένα παράδειγμα για όλους τους Τσιγγάνους» είχε πει ο Ποτίρκα εξηγώντας γιατί κατέβηκε στις προεδρικές εκλογές του 2009. Είδε λίγο – πολύ τον εαυτό του ως τον άνθρωπο που θα βάλει μπροστά το πλέον μεγαλεπήβολο σχέδιο για τη βελτίωση της ζωής των βυθισμένων στη φτώχεια και στην εγκληματικότητα (και εκτεθειμένων σε αλλεπάλληλα κρούσματα ρατσιστικής βίας) ρουμάνων Ρομά: τη δημιουργία ενός αυτόνομου τσιγγάνικου κρατιδίου. Σε ένα πρώτο στάδιο για τους 620.000 (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία –κάποιοι τους υπολογίζουν στο 1,5 εκατομμύριο) Ρομά της Ρουμανίας. Σε ένα δεύτερο στάδιο και για άλλους Ρομά της Ευρώπης, με αυτόνομους θυλάκους εντός των σημερινών κρατών, χωρίς πόλεμο, αλλαγή συνόρων ή απόσπαση εδαφών.
Η ιδέα να αποκτήσουν οι Τσιγγάνοι της Ρουμανίας την αυτονομία τους δεν είναι νέα. Πρωτοδιατυπώθηκε πριν από 20 χρόνια. Λίγο αργότερα, τον Μάρτιο του 1997, ο Ποτίρκα και πολλοί ακόμη ομόφυλοί του το «ίδρυσαν» συμβολικά. Το ονόμασαν «Τσεμ Ρομένγκο» με πρωτεύουσα την πόλη Τάργκου Ζίου στην επαρχία Γκορζ και ηγέτη τον αυτοαποκαλούμενο «αυτοκράτορα των Ρομά» Ιουλιάν Ραντουλέσκου. Μοίρασαν μάλιστα και υπουργικά χαρτοφυλάκια, σε μια άτυπη «κυβέρνηση».
Απόκληροι
Ανεπιθύμητοι από το κράτος
Ο Ποτίρκα πιστεύει ότι το επίσημο ρουμανικό κράτος επιδιώκει την εκδίωξη των Ρομά, «γι’ αυτό τόσοι Τσιγγάνοι παίρνουν τον δρόμο της διασποράς και πηγαίνουν να ζήσουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες», ιδίως στην Ιταλία, στην Ισπανία και στη Γαλλία, όπου συχνά πέφτουν θύματα ρατσιστικών επιθέσεων.
300 ευρώ για μία στείρωση
Πριν από μερικές εβδομάδες η ρουμανική νεοφασιστική οργάνωση Noua Dreapta (Νέα Δεξιά) ανακοίνωσε ότι θα πληρώνει 300 ευρώ σε κάθε νεαρή Τσιγγάνα που θα δεχθεί να υποβληθεί σε στείρωση.
Οι τοίχοι του μίσους
Οι δήμαρχοι δύο πόλεων της Ρουμανίας, του Μπρασόβ και του Μπάια Μάρε, στον Βορρά, έχουν χτίσει από ένα τείχος που χωρίζει τους καταυλισμούς των Ρομά από τον υπόλοιπο αστικό ιστό, επικαλούμενοι την καταπολέμηση της εγκληματικότητας.
Αίμα και αστυνομική βία
Η ρουμανική ΜΚΟ Romani Criss έχει καταγγείλει περισσότερα από 50 περιστατικά όπου Ρομά έχουν σκοτωθεί τα τελευταία δέκα χρόνια από τον υπερβάλλοντα ζήλο ρουμάνων αστυνομικών. Σε αρκετά ρουμανικά πανεπιστήμια βλέπει κανείς στους τοίχους το ανατριχιαστικό σύνθημα «Moarte Tiganilor!» («Θάνατος στους Τσιγγάνους!»).
Συμβολικός «υπουργός»
Το 1997 ο νεαρός τότε Ποτίρκα ανέλαβε χρέη «υπουργού Βιομηχανίας και Οικονομικών» του άτυπου «τσιγγάνικου κράτους» το οποίο ίδρυσαν συμβολικά ακτιβιστές Ρομά στην Κεντρική Ρουμανία.
Χρυσός και ελευθερία
«Εμείς οι Τσιγγάνοι έχουμε μια εμμονή να μαζεύουμε χρυσό. Είναι ένα απωθημένο που μας έχει μείνει από τότε που ήμασταν σκλάβοι και θεωρούσαμε ότι, όσο περισσότερο χρυσάφι διαθέτουμε, τόσο ευκολότερα μπορούμε να εξαγοράσουμε την ελευθερία μας» λέει ο Ποτίρκα.


ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ