Τι σημαίνει η επανεκλογή Ομπάμα για τον υπόλοιπο κόσμο

Η Ευρώπη ξύπνησε την Τετάρτη βγάζοντας έναν αναστεναγμό ανακούφισης. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν σταθερά ότι ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ήταν πιο δημοφιλής στους Ευρωπαίους από τον Μιτ Ρόμνεϊ, αλλά και για τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις η παραμονή του Λευκού Οίκου στα ίδια χέρια είναι προτιμότερη από την αλλαγή φρουράς.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) είναι τόσο απορροφημένη από τις εσωτερικές της διαβουλεύσεις για την κρίση στην ευρωζώνη που δεν επιθυμεί κανέναν εξωτερικό αντιπερισπασμό.

Επίσης η ΕΕ συνεργάζεται στενά με την κυβέρνηση Ομπάμα σε μια πληθώρα ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής _ ιδίως για το Ιράν. Ακόμη και αν ορισμένα πρόσωπα –κλειδιά αλλάξουν στη δεύτερη θητεία του προέδρου, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν θα έχουν να αντιμετωπίσουν δραματικές αλλαγές.

Στη νικητήρια ομιλία του, ο Ομπάμα είπε στους Αμερικανούς ότι μια δεκαετία πολέμου φθάνει στο τέλος της. Όμως οι αναταράξεις στη Μέση Ανατολή ενδέχεται να επαναφέρουν στην ατζέντα νέα στρατιωτική δράση _ ακόμη και νέους πολέμους.

Ο πόλεμος στη Συρία εξαπλώνεται στις γειτονικές χώρες. Στη δεύτερη θητεία του, ο Ομπάμα πιθανώς θα εγκρίνει την παροχή περισσότερης υποστήριξης προς τους σύρους αντάρτες, όχι όμως και άμεση αμερικανική επέμβαση.

Ακόμη μεγαλύτερες αποφάσεις τον περιμένουν στο Ιράν. Αν οι ΗΠΑ και οι κυριότεροι σύμμαχοί τους συνεχίσουν να πιστεύουν ως το επόμενο καλοκαίρι ότι το Ιράν κατασκευάζει πυρηνικά όπλα, παρά τις κυρώσεις, ο πρόεδρος Ομπάμα θα αναγκαστεί να αποφασίσει αν θα επιτεθεί ή όχι στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν ή αν θα δώσει το πράσινο φως στο Ισραήλ να κάνει πόλεμο με τους Ιρανούς.

Η Ουάσινγκτον πρέπει να οικοδομήσει νέες σχέσεις με τις αραβικές χώρες που εξέλεξαν ισλαμιστές ηγέτες και να αντιδράσει αν οι αραβικές εξεγέρσεις εξαπλωθούν στους συμμάχους των Αμερικανών στον Κόλπο.

Μια ακόμη κρίση ανάμεσα στο Ισραήλ και τους Παλαιστινίους είναι πάντα επικείμενη. Όταν θα έρθει, ο Ομπάμα θα μπει στον πειρασμό να αναζωογονήσει την ειρηνευτική διαδικασία που εγκατέλειψε τελείως στην πρώτη του θητεία.

Στο Αφγανιστάν, το ερώτημα που αντιμετωπίζει ο Ομπάμα είναι πόσο γρήγορα θα επιστρέψουν οι αμερικανοί στρατιώτες που απομένουν στη χώρα και πόσοι θα παραμείνουν μετά το 2014. Η στρατιωτική ηγεσία είναι υπέρ μιας πιο σταδιακής απόσυρσης και της παραμονής τουλάχιστον 10.000 αμερικανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν. Όμως ο Λευκός Οίκος αναμένεται να πιέσει για επίσπευση της απόσυρσης και παραμονή λιγότερων στρατιωτών μετά το 2014.

Στην πρώτη θητεία Ομπάμα, έφθασαν στο ναδίρ οι σχέσεις της Αμερικής με το Πακιστάν (που παραδοσιακά έχει καλύτερη σχέση με τις Ρεπουμπλικανικές κυβερνήσεις). Η Ουάσινγκτον εκφράζει ανησυχία για το ότι το Πακιστάν υποστηρίζει τρομοκρατικές ομάδες ενώ η Ισλαμαμπάντ εξοργίζεται από τις επιθέσεις που εξαπολύουν αμερικανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε πακιστανικό έδαφος.

Ωστόσο, πίσω από κάθε απόφαση του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή θα υπάρχει η πεποίθηση ότι, παρά την τεράστια στρατιωτική δύναμη της Αμερικής, η επιρροή της στη Μέση Ανατολή φθίνει. Οι υπάκουοι, αξιόπιστοι και αυταρχικοί σύμμαχοι της Ουάσινγκτον έχασαν την εξουσία την οποία καταλαμβάνει πλέον μια νέα γενιά πολιτικών που βλέπουν την Αμερική σαν αντίπαλο και όχι σαν φίλο.

Η νίκη του Ομπάμα έρχεται μόλις μια μέρα πριν την έναρξη του 18^ου συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, το οποίο αποτελεί την μοναδική διαδικασία αλλαγής ηγεσίας κάθε δεκαετία. Συνεπώς, οι κινέζοι ηγέτες είναι προς το παρόν επικεντρωμένοι στη χώρα τους και όχι στην απέναντι πλευρά του Ειρηνικού.

Όμως στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ, και οι δύο υποψήφιοι υπήρξαν εξαιρετικά επικριτικοί για το Πεκίνο, ιδίως για τις άδικες _ όπως τις χαρακτήρισαν _ εμπορικές πρακτικές της χώρας. Οι επιπτώσεις των κατηγοριών αυτών θα επιμείνουν για πολύ καιρό. Αλλωστε οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δοκιμάζονται τα τελευταία χρόνια _ κυρίως όσον αφορά τα οικονομικά ζητήματα.

Επιπλέον, το Πεκίνο ανησυχεί βαθιά για την στρατηγική στροφή του Ομπάμα προς την Ασία. Κινέζοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η Ουάσινγκτον προσπαθεί να ανακόψει την άνοδο της Κίνας. Αυτά τα ζητήματα θα κυριαρχήσουν στις σινοαμερικανικές σχέσεις, τις σημαντικότερες διμερείς σχέσεις στον κόσμο αυτή τη στιγμή.

Η Ρωσία αντέδρασε στην είδηση της επανεκλογής του Ομπάμα με συγκρατημένη αισιοδοξία. Η Μόσχα αισθάνεται ότι γνωρίζει τον αμερικανό πρόεδρο: συνεργάστηκε μαζί του την τελευταία τετραετία. Αλλωστε ο Ομπάμα είναι εκείνος που έκανε «reset» στις αμερικανορωσικές σχέσεις.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλα θα είναι μέλι-γάλα. Σε προσωπικό επίπεδο ο αμερικανός πρόεδρος τα είχε βρει μια χαρά με τον προηγούμενο ρώσο ηγέτη Ντμίτρι Μεντβέντεφ (ακόμη και για χάμπουργκερ πήγαν κάποτε παρέα) όμως οι σχέσεις με τον Βλαντίμιρ Πούτιν θα αποδειχθούν πιο περίπλοκες. Το Κρεμλίνο υποπτεύεται ότι οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν και υποστηρίζουν τους αντιπάλους του προέδρου Πούτιν. Παράλληλα στην Ουάσινγκτον εκφράζονται ανησυχίες για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη σημερινή Ρωσία.

Αν προσθέσουμε τη δυσαρέσκεια της Μόσχας για τα σχέδια των ΗΠΑ να στήσουν μια αντιπυραυλική ασπίδα στην Ευρώπη, την πιθανή περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς και τις μεγάλες διαφορές όσον αφορά τον εμφύλιο στη Συρία είναι σαφές ότι η αμοιβαία έλλειψη εμπιστοσύνης αυξάνεται. Καιρός για ένα ακόμη «reset»;

Με ικανοποίηση υποδέχτηκαν οι Μεξικανοί την επανεκλογή του Ομπάμα διότι όχι μόνο στο Μεξικό αλλά και σε ολόκληρη την Λατινική Αμερική κυριαρχεί η πεποίθηση ότι οι Ρεπουμπλικανοί δεν εκπροσωπούν τα συμφέροντα των ισπανόφωνων _ ούτε επί αμερικανικού εδάφους ούτε πέρα από τα σύνορα. Ωστόσο περισσότεροι παράνομοι λατινοαμερικανοί μετανάστες απελάθηκαν επί Ομπάμα παρά επί οποιουδήποτε άλλου αμερικανού προέδρου από την δεκαετία του ’50 και μετά.

Πολλοί Λατινοαμερικανοί ελπίζουν ότι μια δεύτερη θητεία Ομπάμα θα είναι καλύτερη από την πρώτη: είτε πρόκειται για τις πολιτικές σχέσεις με τη Βενεζουέλα, είτε για το εμπάργκο στην Κούβα είτε για τον βίαιο ναρκοπόλεμο στο Μεξικό, πολλοί πιστεύουν ότι ο Ομπάμα δεν τήρησε τις υποσχέσεις του στην περιοχή.

Η νομιμοποίηση της μαριχουάνας που ψηφίστηκε την Τρίτη σε δημοψηφίσματα στις πολιτείες της Ουάσινγκτον και του Κολοράντο θα επιφέρει, σε κάποιο βαθμό, πλήγμα στα ισχυρά μεξικανικά καρτέλ ναρκωτικών που τροφοδοτούν τις ΗΠΑ.

Ο Ομπάμα έκανε μόνο ένα βιαστικό ταξίδι στην υποσαχάρια Αφρική στην πρώτη του θητεία. Η Αφρική ελάχιστα απασχόλησε στην προεκλογική εκστρατεία.

Στην αρχή της δεύτερης θητείας του, ο πρόεδρος θα απασχοληθεί με τα… γνωστά στην Μαύρη Ηπειρο: τις διεθνείς προσπάθειες για να εκδιωχθούν από το Μάλι οι αντάρτες που έχουν διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ενδείξεις για ένα εντυπωσιακό «δόγμα Ομπάμα» για την Αφρική.