BBC: Είναι δυνατόν να τελειώσει η λιτότητα στην Ευρώπη;

Ο Φρανσουά Ολάντ εξελέγη πρόεδρος της Γαλλίας υποσχόμενος να επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία για τα χρέη των κρατών της ευρωζώνης, ενώ υποστηρίζει ότι η Ευρώπη θα έπρεπε να περάσει από τη λιτότητα στην ανάπτυξη. Ποια είναι τα σημερινά χαρακτηριστικά της λιτότητας στην Γηραιά Ηπειρο; Είναι δυνατόν να τελειώσει η λιτότητα στην Ευρώπη; Το βρετανικό BBC επιχείρησε να διερευνήσει το ζήτημα διατυπώνοντας τις ακόλουθες ερωταπαντήσεις.

Τα μέτρα λιτότητας περιλαμβάνουν υψηλότερους φόρους και περικοπές στις δαπάνες, Στόχος είναι να μειωθεί το κρατικό έλλειμμα, δηλαδή η ετήσια διαφορά των (μικρότερων) εσόδων από τα (μεγαλύτερα) έξοδα. Τα επίπεδα των κρατικών χρεών (δηλαδή του συνολικού δανεισμού ενός κράτους) ανέβηκαν στην Ευρώπη μετά την έναρξη της ύφεσης. Επίσης, τα δημόσια έσοδα λόγω φορολογίας μειώθηκαν αφού πολλές εταιρείες και οικονομικοί οργανισμοί κέρδιζαν λιγότερα χρήματα. Οι κυβερνήσεις κατηγορήθηκαν πως ξόδεψαν πολλά την εποχή των «παχέων αγελάδων» και κατόπιν βρέθηκαν υπό πίεση στην προσπάθεια τους να ξοδέψουν πολλά χρήματα για τη διάσωση των τραπεζών. Υπήρχε μια σχεδόν παγκόσμια ομοφωνία μεταξύ ηγετών και διεθνών οργανισμών πως ο μόνος τρόπος να αποφύγουμε την ύφεση ήταν να υιοθετήσουμε άμεσα αυστηρά μέτρα λιτότητας και πως οι παγκόσμιες αγορές θα «τιμωρούσαν» όσα κράτη δεν κατάφερναν να μειώσουν τα ελλείμματά τους.

Τα μέτρα αυτά είναι αντιλαϊκά και διόλου δημοφιλή, αφού καταλήγουν σε περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, αύξηση του ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης και μείωση μισθών και συντάξεων. Η λιτότητα αναχαιτίζει την ανάπτυξη. «Η λιτότητα από μόνη της μπορεί να οδηγήσει σε αντίστροφα αποτελέσματα, αφού τα δημόσια έσοδα από τη φορολογία θα περιορίζονταν λόγω πτώσης στη δημόσια κατανάλωση και τους φόβους για το χάσιμο πολλών θέσεων εργασίας», σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s. Με την άποψη του Ολάντ ότι πρέπει να επικεντρωθούμε περισσότερο στην ανάπτυξη τάσσεται και ο διαπρεπής οικονομολόγος και κάτοχος βραβείου Νομπέλ Οικονομικών Τζοζεφ Στίγκλιτς.

Μερικοί ισχυρίζονται πως η λιτότητα δεν ήταν τόσο αναπόφευκτη όσο θεωρούν κάποιοι άλλοι. Τονίζουν πως θα έπρεπε να επενδύσουμε στην τόνωση της ανάπτυξης, ενώ άλλοι λένε πως είναι απλώς ένα ζήτημα χειρισμού των χρημάτων που εξοικονομούμε. Ο ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Ολι Ρεν θεωρεί πως η Ευρώπη πρέπει να βρει μια σωστή ισορροπία ανάμεσα στις περικοπές του χρέους και την τόνωση της ανάπτυξης.

Στόχος του είναι να επαναδιαπραγματευτεί το δημοσιονομικό σύμφωνο της Ε.Ε για αυστηρότερα όρια στον προϋπολογισμό τους, το οποίο υπέγραψαν τα περισσότερα κράτη-μέλη, ώστε αυτό να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην ανάπτυξη. Προκειμένου να πετύχει τον στόχο αυτό στη Γαλλία, δεσμεύτηκε να δημιουργήσει 150.000 νέες θέσεις εργασίας. Επίσης είπε πως θα φορολογήσει με 75% τα (επιπλέον) εισοδήματα άνω του 1 εκατομμυρίου ευρώ και κατά 45% εκείνα που υπερβαίνουν τις 150.000 ευρώ ετησίως, ενώ τάσσεται και υπέρ της χρήσης του «φόρου Τόμπιν» για τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Κάποιοι λένε πως κι αυτά τα μέτρα είναι μια μορφή λιτότητας, με τη διαφορά πως αυτή πλέον θα «χτυπάει» τα πιο πλούσια στρωματά του πληθυσμού.

Το δημοσιονομικό σύμφωνο υπάγραψαν 25 από τα 27 κράτη της ΕΕ και αναμένεται να επικυρωθεί από την κάθε χώρα ξεχωριστά. Το σύμφωνο αποβλέπει σε μια καλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία για να πείσει τις διεθνείς χρηματαγορές πως τα οικονομικά του κάθε κράτους δεν θα ξεφύγουν ξανά από τον έλεγχο. Η Γερμανία έχει αρνηθεί ρητά κάθε επαναδιαπραγμάτευση στο υπάρχον σύμφωνο, αλλά φαίνεται ανοικτή στην ιδέα μιας ξεχωριστής οικονομικής συμφωνίας που θα στοχεύει στην ανάπτυξη και σε μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Γκίντο Βέστερβελε, έχει επανειλημμένα τονίσει πως «η ανάπτυξη αυτή μπορεί να έρθει ξοδεύοντας με καλύτερο τρόπο τα χρήματα που έχουμε».

Το μέλλον της Ελλάδας είναι αβέβαιο μετά τις εκλογές, στις όποιες κανένα κόμμα δεν έλαβε πάνω από το 20% των ψήφων. Η Νέα Δημοκρατία, που υποστηρίζει τα μέτρα λιτότητας, θα επιχειρήσει να κάνει μια κυβέρνηση συνασπισμού, όμως ο αντιμνημονιακός συνασπισμός ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθήσει, με τη σειρά του, να δημιουργήσει μια εναλλακτική κυβέρνηση συνεργασίας. Αν ευδοκιμήσει η απόπειρα του ΣΥΡΙΖΑ και απορριφθούν τα αυστηρά μέτρα λιτότητας, τότε πολλοί στην ΕΕ πιστεύουν ότι κινδυνεύει η επιχείρηση οικονομικής διασωσης της χώρας. Εναπόκειται στα υπόλοιπα κράτη της ευρωζωνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να αποφασίσουν κατά πόσο θα συνεχιστεί η οικονομική στήριξη της Ελλάδας ή αν η χώρα εξαναγκαστεί να αποχωρήσει από τη ζώνη του ευρώ.