Υπέκλεψαν συνομιλίες της Σκότλαντ Γιαρντ με το FBI. Επιτέθηκαν στο Sony Playstation. Κατέλαβαν κυβερνητικά σάιτ, από τις ΗΠΑ και την Ελλάδα ως την Τυνησία και το Ιράν. Δημοσιοποίησαν μέιλ του Μπασάρ αλ Ασαντ. Δημιούργησαν τέτοιον σάλο γύρω από το όνομά τους που έννοιες όπως η «κυβερνοελευθερία» την οποία υπερασπίζονται αποτελούν σήμερα μέρος της δημόσιας συζήτησης. Κινούνται με ευκολία από το χιούμορ ως την αυτάρεσκη ηθική. Τι είναι τελικά αυτοί οι Anonymous; Καλοί ή κακοί, όπως και αν τους αντιλαμβάνεται κάποιος, δεν μπορεί παρά να παραδεχθεί ότι εισήγαγαν νέα ήθη στον κυβερνοχώρο. Είναι άραγε απλοί χάκερ, χακτιβιστές, σπυριάρηδες αντικοινωνικοί έφηβοι, μυστηριώδης οργάνωση ή τρομοκράτες του Διαδικτύου; Πολλοί απαντούν σε αυτό το ερώτημα: είναι η νέα κουλτούρα πολιτικού ακτιβισμού στον 21ο αιώνα.

Ο «χακτιβισμός» των Anonymous χτύπησε και στην Ελλάδα. Η ιστοσελίδα του υπουργείου Δικαιοσύνης ήταν εκείνη που δοκίμασε πρώτη, πριν από λίγες ημέρες, τι ακριβώς εστί η μορφή αυτή πολιτικού ακτιβισμού μέσω του Internet. Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτού του είδους οι διαμαρτυρίες αποτελούν εικόνα από το άμεσο μέλλον: διαδίδονται αστραπιαία, έχουν παγκόσμια απήχηση και δεν… κλείνουν τους δρόμους.

Οσοι μισούν τα μέλη ομάδων όπως οι Anonymous, που έβαλαν στο στόχαστρο το υπουργείο Δικαιοσύνης, τους αποκαλούν «χάκερ που έχουν πάρει στεροειδή», «οικιακούς τρομοκράτες» και «ιντερνετική μηχανή μίσους». Οι περισσότεροι όμως επικροτούν τον ρόλο «εκδικητών του Διαδικτύου» που έχουν αναλάβει να παίζουν οι Anonymous, των οποίων «σήμα κατατεθέν» είναι η μάσκα του Γκάι Φοκς και η σημαία με τον κοστουμαρισμένο άντρα χωρίς κεφάλι που συμβολίζει την ανώνυμη, χωρίς αρχηγό, οργάνωση.
Οι Anonymous προέκυψαν από μια ιστοσελίδα ονόματι 4chan που ιδρύθηκε το 2003 και μέσα σε λίγα χρόνια κατάφεραν να πλασαριστούν ως η συνείδηση του Internet. Οποιοσδήποτε το επιθυμεί μπορεί να συμμετάσχει στην ομάδα. Τους έχουν παρομοιάσει με ένα σμήνος πουλιών. Πώς γνωρίζουμε ότι αποτελούν σμήνος; Επειδή ταξιδεύουν προς την ίδια κατεύθυνση. Ανά πάσα στιγμή ένα πουλί μπορεί να προστεθεί στην ομάδα ή να αποχωρήσει.
Αρχικά οι Anonymous δεν είχαν ιδιαίτερα ισχυρή ταυτότητα. Οι δράσεις τους χαρακτηρίζονταν από χιούμορ αλλά δεν έμεναν προσηλωμένοι σε έναν στόχο για πολύ. Χρειάστηκε ένας… Τομ Κρουζ για να αλλάξει αυτή η νοοτροπία και να σοβαρέψουν τα πράγματα. Συγκεκριμένα ο Τομ Κρουζ ως οπαδός της Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας.
Ενα βίντεο όχι και τόσο κολακευτικό για τον σταρ του Χόλιγουντ διέρρευσε από τη Σαϊεντολογία τον Ιανουάριο του 2008 και η Εκκλησία, που είναι διαβόητη για τις λυσσαλέες μάχες που δίνει εναντίον όσων την ενοχλούν, προσπάθησε να υποχρεώσει νομικά τις ιστοσελίδες που το ανάρτησαν να το κατεβάσουν. Το βίντεο όμως περιείχε μερικές «επικά ξεκαρδιστικές» σκηνές, όπως τις χαρακτήρισαν οι ίδιοι οι χάκερ, και οι Anonymous δεν το άφηναν να εξαφανιστεί από το Διαδίκτυο.
Οι επίμονες προσπάθειες των σαϊεντολόγων για την ολοκληρωτική απόσυρσή του εξόργισαν τους Anonymous, οι οποίοι αποφάσισαν να επιτεθούν στην ίδια την Εκκλησία. Για τον λόγο αυτόν δημιούργησαν το Project Chanology (από το Scientology) χάρη στο οποίο γεννήθηκε η πολιτική συνείδηση των Anonymous και εξελίχθηκαν οι μέθοδοί τους σε μαζική δράση.
Οι «Ανώνυμοι» εγκατέλειψαν τις οθόνες τους και κατέβηκαν στους δρόμους – δηλαδή, όχι ακριβώς στους δρόμους αλλά μπροστά από τις εκκλησίες της Σαϊεντολογίας ανά τον κόσμο -, πολλοί φορώντας μάσκες του Γκάι Φοκς (τις οποίες πουλούσε τότε η Warner Brothers ως σήμα κατατεθέν της ταινίας «V for Vendetta»). Εκείνη ήταν η πρώτη φορά που το Internet έδειξε το πρόσωπό του – καταφέρνοντας να παραμείνει ανώνυμο πίσω από τη μάσκα με το λευκό δέρμα, το μουστάκι και το μούσι.
Οι Anonymous υπερασπίζονται σθεναρά τον Τζούλιαν Ασανζ, ιδρυτή της WikiLeaks, και επιτίθενται σε όποια εταιρεία, όπως η PayPal, παύει να συνεργάζεται με την ιστοσελίδα των αποκαλύψεων. Το CNN μάλιστα θεωρεί τους Anonymous έναν από τους τρεις πιθανότερους διαδόχους της WikiLeaks.
Ο τελευταίος αγώνας που έχουν πάρει πολύ ζεστά είναι η δράση κατά της ACTA, της συνθήκης που υπέγραψαν πρόσφατα πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας από την πειρατεία. Το κλείσιμο της ιστοσελίδας Megaupload, μαζί με την ACTA, εκλαμβάνεται από τους «Ανώνυμους» ως ευθεία επίθεση κατά της ελευθερίας του Internet.
Για τον λόγο αυτόν έχουν προκηρύξει τον Μαύρο Μάρτιο για τον ερχόμενο μήνα. Καλούν όλον τον κόσμο, από την 1η ως τις 31 Μαρτίου, να δώσει ένα μάθημα στις δισκογραφικές και στις κινηματογραφικές εταιρείες. «Ο μοναδικός τρόπος για να τις πλήξουμε είναι εκεί που πονούν πραγματικά: στα κέρδη τους» αναφέρουν στις ιστοσελίδες που συνδέονται με τους Anonymous. Ολο τον Μάρτιο «μην αγοράσετε ούτε ένα CD, μην κατεβάσετε ούτε ένα τραγούδι, νόμιμα ή παράνομα. Μην πάτε να δείτε ούτε μία ταινία στο σινεμά ούτε να την κατεβάσετε στον υπολογιστή σας. Μην αγοράσετε ούτε ένα DVD στα μαγαζιά, ούτε ένα βιντεοπαιχνίδι, ούτε ένα βιβλίο, ούτε ένα περιοδικό. Περιμένετε τέσσερις εβδομάδες, ως τον Απρίλιο».


Γκάι Φοκς, επώνυμος επαναστάτης… 400 ετών

Σιγοκαίει η φωτιά του 1605
Ο Γκάι Φοκς έχει καταφέρει το ακατόρθωτο: το (υποτιθέμενο) πρόσωπό του είναι σήμερα, 400 και πλέον χρόνια μετά τον θάνατό του, πιο δημοφιλές από ποτέ καθώς αποτελεί το σύμβολο όσων αντιστέκονται στην εξουσία. Γεννήθηκε στο Γιορκ της Αγγλίας το 1570 και έμεινε στην Ιστορία ως μέλος μιας ομάδας καθολικών οι οποίοι οργάνωσαν τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας: σχεδίαζαν να δολοφονήσουν τον βασιλιά Ιάκωβο Α’ της Αγγλίας και τα μέλη της αριστοκρατίας ανατινάσσοντας το Παλάτι του Γουεστμίνστερ στις 5 Νοεμβρίου 1605, ημέρα κατά την οποία ο βασιλιάς θα απευθυνόταν σε κοινή συνέλευση της Βουλής των Λόρδων και της Βουλής των Κοινοτήτων.
Αφορμή ήταν τα σκληρά μέτρα που πήρε ο προτεστάντης βασιλιάς εναντίον των καθολικών. Οι συνωμότες συγκέντρωσαν δεκάδες βαρέλια με πυρίτιδα σε ένα κελάρι του κτιρίου, τους πήραν όμως χαμπάρι. Το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου ο Φοκς συνελήφθη να φυλάει σκοπιά στο κελάρι. Αυτός και οι υπόλοιποι συνωμότες βασανίστηκαν και τρεις μήνες αργότερα οδηγήθηκαν στην αγχόνη. Ο Φοκς ανέβηκε τελευταίος στο ικρίωμα αλλά κατάφερε να πηδήξει και να σκοτωθεί προτού τον κρεμάσουν.
Η μάσκα με το πρόσωπο του Γκάι Φοκς αποτέλεσε έμπνευση για το κόμικ «V for Vendetta» και πιο πρόσφατα έγινε εξαιρετικά δημοφιλής γιατί τη χρησιμοποιούν οι Anonymous και τα μέλη του κινήματος Occupy Wall Street («Καταλάβατε τη Γουόλ Στριτ»).
Η 5η Νοεμβρίου γιορτάζεται ακόμη στην Αγγλία με φωτιές και βεγγαλικά και κάψιμο ενός ομοιώματος (από του Πάπα τον 17ο αιώνα ως της Μάργκαρετ Θάτσερ). Στα μισά του 19ου αιώνα η αντικαθολική χροιά που είχε η Νύχτα του Γκάι Φοκς εξαφανίστηκε και σήμερα ελάχιστοι Αγγλοι μπορούν να πουν τι ακριβώς γιορτάζουν στις 5 Νοεμβρίου.
Αν και αποτυχημένος ως συνωμότης, ο Γκάι Φοκς κατέχει τεράστια θέση στη λαϊκή κουλτούρα. Από το όνομά του, κατά μία εκδοχή, προέκυψε η λέξη «guy» – ο άντρας στα αμερικανικά αγγλικά.

Ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης
«Να μας περιμένετε…»
Οποιος επισκέφθηκε το σάιτ του ελληνικού υπουργείου Δικαιοσύνης στις 3 Φεβρουαρίου το πρωί είδε το βίντεο ενός ατόμου που φορούσε τη μάσκα του Γκάι Φοκς να απαγγέλλει τα εξής (στα αγγλικά με ελληνικούς υπότιτλους):

«Αυτό που συμβαίνει στη χώρα σας είναι απαράδεκτο. Εκλεχθήκατε από τους πολίτες για να ενεργείτε για λογαριασμό τους και να εκφράζετε τις επιθυμίες τους. Αλλά αποτύχατε πανηγυρικά. Σκοτώσατε ό,τι πιο ιερό είχε η χώρα σας και αυτό είναι η δημοκρατία. Η δημοκρατία γεννήθηκε στην Ελλάδα και εσείς τη σκοτώσατε. Τι ειρωνεία! Παρακινήσατε τους πολίτες να μην κάνουν τίποτε για να το αποτρέψουν. Μπήκατε στο ΔΝΤ χωρίς τη συγκατάθεση των πολιτών της χώρας σας και έτσι εισαγάγατε μια νέα μορφή δικτατορίας και επιτρέψατε στους τραπεζίτες και στους μονάρχες να τους υποδουλώσουν οικονομικά και πολιτικά. Πληρώνουν σκληρά τα λάθη των κυβερνήσεων και επιπλέον κάνατε τους ξένους να τους μισούν για κάτι για το οποίο δεν ευθύνονται. Τι ντροπή! Η Αστυνομία αποκτά πλεονέκτημα από αυτό και επιτίθεται σε πολίτες που διαδηλώνουν στο όνομα της Δικαιοσύνης. Είμαστε οι Ανώνυμοι. Είμαστε λεγεώνα. Δεν συγχωρούμε. Δεν ξεχνούμε. Να μας περιμένετε…».
Οι πέντε τελευταίες μικρές φράσεις είναι το σύνθημα της οργάνωσης. Το μήνυμα καταλήγει: «Οι λαοί δεν πρέπει να φοβούνται τις κυβερνήσεις τους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να φοβούνται τους λαούς».

ΤΖΕΪΜΣ ΛΟΥΙΣ
«Αύριο μπορεί να γίνουν επικίνδυνοι»
«Τώρα είναι σαν ιντερνετικό γκραφίτι»
«Προς το παρόν δεν παίρνουμε ιδιαιτέρως σοβαρά τις επιθέσεις χακτιβιστών όπως η ομάδα Anonymous. Οι ενέργειές τους έχουν χιούμορ, είναι σαν ιντερνετικό γκραφίτι» λέει μιλώντας προς «Το Βήμα» ο Τζέιμς Λούις, διευθυντής του προγράμματος Τεχνολογία και Δημόσια Πολιτική στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης Center for Strategic and International Studies (CSIS). Προβλέπει όμως ότι κάποια στιγμή θα περάσουν και στη διάπραξη πιο επικίνδυνων ενεργειών. «Σήμερα μπορεί να γελάμε με πολλά από αυτά που κάνουν αλλά στο μέλλον, όταν για παράδειγμα θα σβήσουν όλα τα φώτα σε μία πόλη, δεν θα είναι αστείο πια».

Παρά την αύξηση στα κρούσματα επιθέσεων σε ιστοσελίδες κυβερνήσεων, εταιρειών και μεμονωμένων ατόμων, συγκριτικά ελάχιστα μέτρα έχουν ληφθεί για την προστασία από ομάδες όπως οι Anonymous. «Οι ενέργειες αυτού του είδους αποτελούν πλέον πραγματικό πρόβλημα, κανείς όμως δεν έχει πάρει ακόμη την κυβερνοασφάλεια στα σοβαρά» συνεχίζει μιλώντας μας τηλεφωνικά από την Ουάσιγκτον, όπου βρίσκεται η έδρα του υψηλού κύρους CSIS. Γιατί συμβαίνει αυτό; «Εκείνοι που κατασκευάζουν τα προϊόντα θέλουν απλώς να πουλήσουν έναν υπολογιστή, δεν τους νοιάζει τι θα συμβεί στη συνέχεια» απαντά.
Γιατί οι χακτιβιστές προκαλούν τόσο τη συμπάθεια του κοινού, περισσότερο από τους «ζωντανούς» ακτιβιστές; «Δεν νομίζω ότι είναι θέμα μόνο ακτιβισμού αλλά πρόκειται για γενικότερο πολιτικό ζήτημα» λέει ο κ. Λούις. «Στον κόσμο δεν αρέσει η κυβέρνησή του, είτε πρόκειται για την αμερικανική είτε για την ελληνική είτε για την κινεζική. Οταν λοιπόν μια ομάδα ατόμων τής επιτίθεται μέσω Internet, κερδίζει αμέσως τη συμπάθεια του κοινού».
Οι χακτιβιστές, όπως φαίνεται τόσο από τα λεγόμενα όσο και από τις πράξεις τους, παρουσιάζονται ως «εκδικητές» που τιμωρούν όσους, κατά την άποψή τους, συμπεριφέρονται αντιλαϊκά στο όνομα της υπεράσπισης του απλού κόσμου. Είναι σαν σύγχρονοι Ρομπέν των Δασών που στηλιτεύουν την αδικία και παίρνουν ανώνυμα τη ρεβάνς για χάρη όσων αδικήθηκαν. «Είναι αλήθεια ότι η στάση τους αυτή τους καθιστά πιο επικίνδυνους» λέει ο ειδικός στην κυβερνοασφάλεια. «Εχω γνωρίσει αρκετούς που υποστηρίζουν ότι είναι μέλη των Anonymous και πολλοί από αυτούς έχουν την έπαρση ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια για το τι είναι ηθικό και τι όχι. Δεν είναι όμως τα κίνητρα όλων αγαθά. Οι περισσότερες ενέργειές τους έχουν πολιτικά κίνητρα, αλλά υπάρχουν και ορισμένες με οικονομικά». Ως παράδειγμα φέρνει την επίθεση στο Playstation της Sony και σε πιστωτικές κάρτες. Οι πρώτες πραγματοποιήθηκαν ως αντίποινα για τη μήνυση που κατέθεσε εναντίον ενός χάκερ η Sony, ενώ οι Mastercard και Visa επέδειξαν «αντι-WikiLeaks συμπεριφορά».
Ο κ. Λούις παραδέχεται ότι συχνά έχει γελάσει με την καρδιά του με τα έξυπνα σχόλια των χακτιβιστών. Προσπαθώντας να περιγράψει το προφίλ ενός τυπικού μέλους των Anonymous, λέει ότι «είναι έφηβος ή 20 και κάτι με πολύ ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή του».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ