Μετά τις απολύσεις περισσότερων του ενός εκατοµµυρίου δηµοσίων υπαλλήλων εντός του 2011, η 1η Ιανουαρίου θα βρει την Κούβα να εισέρχεται ακόµη πιο δυναµικά σε µια πορεία που «µυρίζει» µετάβαση σε µια πρώιµη, αν όχι πρωτόγονη µορφή καπιταλισµού: δεκάδες επαγγέλµατα «απελευθερώνονται», δίνοντας στους πολίτες για πρώτη φορά ύστερα από µισόν αιώνα τη δυνατότητα να αυτοαπασχολούνται νόµιµα, να λειτουργούν ιδιωτικές επιχειρήσεις, να προσλαµβάνουν άλλους πολίτες, να καθορίζουν την τιµή των υπηρεσιών τους και των προϊόντων τους, µαζί όµως µε την υποχρέωση να πληρώνουν βαρύτατους φόρους.
Σε µια προσπάθεια να επιβιώσει, η γηρασµένη και σοβιετικής αντίληψης σοσιαλιστική οικονοµία της Κούβας επιτρέπει ήδη εδώ και λίγους µήνες στους οδηγούς ταξί και στους κοµµωτές να λειτουργούν ιδιωτικές επιχειρήσεις. Από το νέο έτος θα δοθούν άδειες, µεταξύ άλλων, σε επιπλοποιούς, κλειδαράδες, φωτογράφους, καθώς και σε όσους επισκευάζουν οικιακές συσκευές, ρολόγια και υποδήµατα.
Για να συµβαίνει αυτό, οι νέοι ελεύθεροι επαγγελµατίες θα πληρώνουν ενοίκιο στο κράτος για τα καταστήµατά τους, θα αγοράζουν µόνοι τους τις προµήθειές τους και θα πληρώνουν στο κράτος τεράστιους φόρους που µπορεί να φθάνουν ως και το 75% των κερδών τους. Παράλληλα, οι κουβανέζικες τράπεζες θα είναι πλέον σε θέση να παρέχουν µικρά δάνεια σε όσους επιθυµούν να επισκευάσουν το σπίτι τους ή να επενδύσουν σε µια µικρή επιχείρηση, τα οποία τα ξεκινούν από 30 ευρώ – το διπλάσιο του µέσου όρου του µηνιαίου µισθού, ενώ για πρώτη φορά σε δεκαετίες οι Κουβανοί θα µπορούν να πουλούν και να αγοράζουν σπίτια και αυτοκίνητα.
Στόχος του προέδρου Ραούλ Κάστρο δεν είναι, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, να εγκαταλειφθεί το σοσιαλιστικό µοντέλο, αλλά να εκσυγχρονιστεί, ώστε «να εξαλειφθεί η ιδέα ότι η Κούβα είναι η µοναδική χώρα στον κόσµο όπου µπορεί κανείς να ζει χωρίς να εργάζεται». Πράγµατι, µπορεί πέρυσι το επίσηµο ποσοστό ανεργίας να ανερχόταν στο 1,7%, όµως µε µηνιαίους µισθούς της τάξης των 15 ευρώ, την παροχή δελτίου τροφίµων και δωρεάν εκπαίδευση και ιατροφαρµακευτική περίθαλψη, δεν ήταν λίγοι οι Κουβανοί που υλοποιούσαν ένα παλιό αστείο – «εκείνοι κάνουν ότι µας πληρώνουν και εµείς κάνουµε ότι δουλεύουµε». Ως τώρα το 85% των Κουβανών εργαζόταν για τον δηµόσιο τοµέα, όµως σύµφωνα µε τα σχέδια της κυβέρνησης Κάστρο ως το 2016 το 40% του εργατικού δυναµικού των 5,1 εκατοµµυρίων πολιτών θα έχει µεταπηδήσει στον «µη κρατικό τοµέα».
Πώς όµως αντιµετωπίζουν οι Κουβανοί τις αλλαγές; Απ’ ό,τι φαίνεται, µε ανυποµονησία, αλλά και µια κάποια ανησυχία για τη νέα εποχή πραγµάτων, που θα τους αφήσει πιο ανεξάρτητους, αλλά σαφώς λιγότερο προστατευµένους οικονοµικά.
Οσο για την επίσηµη Εργατική Συνοµοσπονδία της Κούβας, στηρίζει απόλυτα τις οικονοµικές πρωτοβουλίες του Κόµµατος. «Το κράτος µας δεν µπορεί και δεν πρέπει να συνεχίσει να συντηρεί εταιρείες, παραγωγικές ενότητες, υπηρεσίες και επιχορηγούµενους τοµείς µε φουσκωµένους µισθούς και απώλειες που βλάπτουν την οικονοµία. Οι απώλειες αυτές είναι τελικά αντιπαραγωγικές, δηµιουργούν κακές συνήθειες και διαστρεβλώνουν την εργασιακή συµπεριφορά.» τόνισε σε ανακοίνωσή του.
Για να προσελκύσει νέους αγρότες και να αυξήσει την παραγωγή τροφίµων η Κούβα θα επιτρέψει από τον Ιανουάριο του 2012 την ενοικίαση 1.650 τετραγωνικών χιλιοµέτρων καλλιεργήσιµης γης αντί για τα 330.000 που επέτρεπε ως τώρα, ενώ τα συµβόλαια από 10ετή θα γίνουν 15ετή και θα µπορούν να µεταβιβάζονται σε µέλη της ίδιας οικογένειας. «Αυτά τα µέτρα µάς παρέχουν ασφάλεια. Τα ολιγοετή συµβόλαια, οι µικροί κλήροι και άλλοι περιορισµοί έβλαπταν την παραγωγή. Οµως, 25 χρόνια είναι µια ολόκληρη ζωή δουλειάς και όποιο πρόβληµα και αν προκύψει τελικά η οικογένειά µας θα επωφεληθεί από όσα θα έχουµε κάνει. Εχουµε περισσότερα κίνητρα γιατί νιώθουµε ότι η γη είναι δική µας» λέει στους ξένους δηµοσιογράφους ο Ανσέλµο Χερνάντες, ένας από τους 150.000 αγρότες που θα κάνουν χρήση των νέων δυνατοτήτων που τους παρέχονται.
Το χωριό Ελ Κάνο, στα περίχωρα της Αβάνας, παράγει κεραµικά από την εποχή της ισπανικής αποικιοκρατίας. Η πλειονότητα των οικογενειακών επιχειρήσεων που τα παρήγαγαν ήταν παράνοµες, τώρα όµως οι κάτοικοι σκέφτονται να δηµιουργήσουν µια ιδιωτική κοοπερατίβα. «Η νοµιµοποίηση θα κάνει καλό στο χωριό. Θα δώσει δουλειά και σε εργαζοµένους που απολύθηκαν από τον δηµόσιο τοµέα και θα µπορούν να ζουν τις οικογένειές τους» λέει ο κεραµοποιός Αλµπέρτο Αράγκες. Κάποιοι θα κερδίζουν ως και τα διπλά, θα πληρώνουν όµως βαρύ τίµηµα. «Θα πρέπει να καταβάλλω στην Εφορία το 25%-50% του εισοδήµατός µου, συν 25% για κοινωνική ασφάλιση. Είναι πολλά, αλλά τουλάχιστον δεν θα χρειάζεται πια να κρύβοµαι όταν έρχονται ελεγκτές» εξηγεί ο 21χρονος µαθητευόµενος κεραµοποιός Νέλσον Αλισία.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
