Την περασµένη Πέµπτη έκλεισαν 70 χρόνια από την ιαπωνική επίθεση στον ναύσταθµο Περλ Χάρµπορ της Χαβάης, προοίµιο και αφορµή της εισόδου των ΗΠΑ στον πόλεµο, που τότε έγινε πραγµατικά παγκόσµιος, και πρώτο βήµα τής ως τότε αυτοαποµονωµένης Αµερικής στον παγκόσµιο στίβο ως µεγάλης δύναµης. Ετσι, το Περλ Χάρµπορ έχει σηµασία όχι µόνο για την Αµερική, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσµο, ιδιαίτερα για την πολυάνθρωπη περιοχή του Ινδικού – Ειρηνικού Ωκεανού, όπου και πάλι σήµερα µετακινήθηκε το κέντρο βάρους της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον. Τα ιαπωνικά και τα αµερικανικά αρχεία, όσα τουλάχιστον έχουν ανοιχθεί, δίνουν µια ενδιαφέρουσα εικόνα του τι έγινε στις 7 ∆εκεµβρίου 1941, γιατί έγινε και τι επακολούθησε. Το ότι για το Περλ Χάρµπορ γράφτηκαν και εκδόθηκαν, ως το 2010, 631 βιβλία στην Αµερική και 226 στην Ιαπωνία είναι ίσως ενδιαφέρον. Αλλά πιο ενδιαφέρον και αποκαλυπτικό είναι ότι τρία ντοκυµαντέρ στην Αµερική και πέντε στην Ιαπωνία δεν προβλήθηκαν ποτέ ως σήµερα. Ο ναύαρχος Χάρα Ταντάιτσι του ιαπωνικού Ναυτικού Επιτελείου σχολιάζει: «Κερδίσαµε µία σπουδαία νίκη τακτικής στο Περλ Χάρµπορ, αλλά έτσι χάσαµε τον πόλεµο». Πραγµατικά, το πλήγµα που κατάφερε η ιαπωνική Αεροπορία ήταν συγκλονιστικό. Ηταν νίκη τακτικής, αλλά τίποτε περισσότερο. Επειδή άθικτα έµειναν τα αεροπλανοφόρα και τα υποβρύχια του αµερικανικού Στόλου του Ειρηνικού που βρίσκονταν ανοικτά στον ωκεανό.
Ηταν όµως πολύ µεγαλύτερο το στρατηγικό λάθος της Ιαπωνίας. Η Αµερική, όπως αποκαλύπτουν τα κρατικά αρχεία της, επρόκειτο να αποσύρει σχεδόν όλα τα καταδροµικά και τα αεροπλανοφόρα της από τον Ειρηνικό και, σταδιακά, να τα µετακινήσει στον Ατλαντικό ως προστασία των νηοποµπών. Πρόκειται για το σχέδιο «Plan Dog», του 1940. Είναι αλήθεια ότι η Ιαπωνία σύρθηκε στον πόλεµο το 1941. ∆εν έβλεπε να απειλείται και τα µέτρα που είχαν πάρει εναντίον της οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Ολλανδία ως «τιµωρία» για την ιαπωνική εισβολή στην Κίνα δεν ήταν τόσο σοβαρά. Οταν όµως η Αµερική πρόσθεσε και το πετρέλαιο στον πίνακα των «απαγορευµένων», η βιοµηχανία της Ιαπωνίας άρχισε να αντιµετωπίζει προβλήµατα. Τότε, τον Απρίλιο του 1941, το ιαπωνικό Γενικό Επιτελείο εξασφάλισε την έγκριση του σχεδόν θεοποιηµένου αυτοκράτορα για «αφανισµό και εξουδετέρωση» της αµερικανικής «επιθετικής µηχανής» στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ούτε η Αµερική ήθελε να συγκρουστεί µε την Ιαπωνία. Τρεις εβδοµάδες πριν από το Περλ Χάρµπορ, το 62% των Αµερικανών είχε εκδηλωθεί «σαφώς εναντίον κάθε εµπλοκής» στον πόλεµο στην Ευρώπη και το (φιλογερµανικό) κίνηµα «America First» των Τσαρλς Λίντµπεργκ και Γουόλτ Ντίσνεϊ είχε την υποστήριξη όλων των κοινωνικών στρωµάτων. Την εποµένη του Περλ Χάρµπορ, η εικόνα άλλαξε εντυπωσιακά. Το δέλεαρ που διαλάλησε ο Λευκός Οίκος µε παραλήπτριες τις εργάτριες και τους βιοµηχάνους είχε απήχηση. Στις πρώτες έταζε συνδικαλιστικές ελευθερίες και κοινωνικά µέτρα µε εργασιακό οκτάωρο. Τις ικανοποίησε εν µέρει. Στους άλλους άνοιξε – για πρώτη φορά – τα κρατικά χρηµατοκιβώτια.
Είναι αδιανόητο να µην είχε αντιληφθεί η Ουάσιγκτον τις προθέσεις του Τόκιο. Το Περλ Χάρµπορ, όπως ήταν επόµενο, έδωσε τροφή σε θεωρίες συνωµοσίας. Οχι αδικαιολόγητα. Πολύ νωρίς υποστηρίχθηκε ότι «ο Ρούζβελτ και οι περί αυτόν» επιδίωξαν την ιαπωνική επίθεση για να ανατρέψουν το αντιπολεµικό κλίµα και να βγάλουν την Αµερική στον πόλεµο. Μια πιο «λιτή» εκδοχή αυτής της ιδέας θέλει τον Ρούζβελτ να επιζητεί την ιαπωνική επίθεση πιστεύοντας ότι αυτή δεν θα προκαλούσε τεράστιες καταστροφές και θύµατα. Εχουν τη βάση τους αυτές οι θεωρίες – τις οποίες αποκρούουν οι επίσηµες αµερικανικές αρχές.
Η αµερικανική αντικατασκοπία είχε «αναγνωρίσει» στα µέσα Νοεµβρίου µια «αδικαιολόγητη» συγκέντρωση του ιαπωνικού στόλου και µία εβδοµάδα πριν από την επίθεση επισηµάνθηκε σε απόσταση τριών µιλίων από τις ακτές του Περλ Χάρµπορ ένα ιαπωνικό υποβρύχιο. Οι διπλωµατικές αντιπροσωπείες της Ελβετίας και της Σουηδίας στο Τόκιο είχαν ενηµερώσει αµερικανούς πράκτορες αλλά και την Ουάσιγκτον για τις φιλοπόλεµες διαθέσεις της ιαπωνικής κυβέρνησης. Στις 4 ∆εκεµβρίου ο Ρούζβελτ έλαβε µια 26σέλιδη «εµπιστευτική» έκθεση της ναυτικής αντικατασκοπίας η οποία «συµπεραίνει από υπάρχοντα στοιχεία ότι (…) ίσως να αφορά άµεση πολεµική δράση των Ιαπώνων». Παρ’ όλα αυτά δεν λαµβάνει κανένα µέτρο. Και αυτό θεωρείται περίεργο… Πάντως από τον Απρίλιο του 1941 υπάρχει στα αρχεία του τότε υπουργού Στρατιωτικών Χένρι Στίµσον προσχέδιο για κήρυξη πολέµου εναντίον της Ιαπωνίας, της Γερµανίας και της Ιταλίας. Οταν στις 8 ∆εκεµβρίου ο Ρούζβελτ κήρυξε τον πόλεµο κατά της Ιαπωνίας δεν αναφέρθηκε στις άλλες δύο. Ηταν η Γερµανία και η Ιταλία – χωρίς ενθουσιασµό αυτή – που κήρυξαν τον πόλεµο στην Αµερική στις 11 ∆εκεµβρίου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
