ΗΠΑ: Η αυτοκρατορία κλυδωνίζεται από τον άθλιο συμβιβασμό

Την περασμένη Τρίτη, δύο ημέρες πριν από τα γενέθλια του Μπαράκ Ομπάμα, οι πατέρες του αμερικανικού έθνους έκαναν ένα δώρο στον πρόεδρο που συμπλήρωνε τα 50 χρόνια. Ψήφισαν μια σειρά μέτρων για να αποφύγουν οι ΗΠΑ τη χρεοκοπία.Δώρο;Τι δώρο όμως μπορεί να είναι αυτό που χωρίς να απαντά στα μεγάλα προβλήματα της οικονομικής κρίσης δίνει «απλώς μια βραχύβια ανάσα», αποτελεί «άθλιο συμβιβασμό που υπονομεύει ακόμη περισσότερο την (αμερικανική) οικονομία» και «τραυματίζει τις ελπίδες των Δημοκρατικών για μια νέα τετραετία, το 2012,στον Λευκό Οίκο», όπως γράφουν οι τίτλοι των μεγάλων αμερικανικών εφημερίδων;Ο πρόεδρος δεν μπόρεσε να περάσει την πρότασή του για αύξηση του δημόσιου χρέους κατά 4 τρισ.δολάρια σε μια δεκαετία και το «ψαλίδισμα» σε 2,4 τρισ.που του έκανε το Κογκρέσο κρίθηκε «ήττα με πολιτικές και εθνικές συνέπειες» από την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος. Αλλωστε οι τρεις στους πέντε Αμερικανούς, όπως έδειξε τελευταία δημοσκόπηση του Ρew Research Center,πιστεύουν ότι η χώρα τους έχει ήδη χρεοκοπήσει και είναι ζήτημα χρόνου να το αναγνωρίσει και επίσημα.



Προϊόν άθλιου εκβιασμού όχι μόνο της κυβέρνησης αλλά και της σοβαρής, ρεαλιστικής πτέρυγας των Ρεπουμπλικανών από την ακροδεξιά πτέρυγά τους ήταν η συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα δύο κόμματα και υπέγραψε την Τρίτη ο πρόεδρος Ομπάμα. Κατέδειξε ότι δεν λειτουργεί το πολιτικό σύστημα της Αμερικής και ότι η χώρα εισέρχεται σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας η οποία ασφαλώς θα έχει σοβαρές συνέπειες σε όλους τους τομείς όπου η Αμερική παίζει ηγετικό ρόλο- στην παγκόσμια ανάπτυξη, στις επενδύσεις, στις διεθνείς σχέσεις.

Αυτή η μειοψηφία των «ακραίων» που επέβαλε τη θέση της στη ρεπουμπλικανική ηγεσία της Βουλής απειλεί να υπονομεύσει και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ενας καταγανακτισμένος Τίμοθι Γκάιτνερ, ο υπουργός Οικονομικών, δήλωσε: «Το σόου που παρακολουθήσαμε στην Ουάσιγκτον,με έναν σημαντικό αριθμό βουλευτών να αφήνει να αιωρείται η απειλή της στάσης πληρωμών του Δημοσίου,κατέφερεπραγματικάμεγάλη ζημιά στην εμπιστοσύνη των (ξένων) επενδυτών στην αμερικανική οικονομία». Κατά το «Washington Ρost», ο κόσμος είδε τις συζητήσεις στο Κογκρέσο σαν «σόου» και την κατάληξή του, τη συμφωνία, μια «απίθανη γελοιότητα» . Οσο για τους βουλευτές του, το 82% πιστεύει ότι «κοίταξαν πώς θα επωφεληθούν εκλογικά και όχι να βοηθήσουν τη χώρα» («Νew Υork Τimes»).

Η «τρελή αγορά χρυσού» στην οποία επιδόθηκαν από την επομένη της έγκρισης των μέτρων η Κίνα, η Νότια Κορέα, η Ινδονησία, ακόμη και το Πακιστάνη τιμή του χρυσού έκανε άλμα 82 δολαρίων τις τελευταίες δέκα ημέρες- είναι μία από τις ενδείξεις της έλλειψης εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών στα αμερικανικά ομόλογα που είχαν αποθησαυρίσει. Νωρίτερα κυβερνητική πηγή στο Πεκίνο καυτηρίασε την Αμερική για την «επικίνδυνα ανεύθυνη» συμπεριφορά της στο ζήτημα του χρέους, μια συμπεριφορά η οποία, τόνισε, «απειλεί να στραγγαλίσει την εύθραυστη οικονομική ανάρρωση όχι μόνο της Αμερικής αλλά όλου του κόσμου».



Τα μέτρα δεν ενέπνευσαν εμπιστοσύνη, όχι μόνο επειδή δεν απαντούν σε όλα τα προβλήματα της αμερικανικής οικονομίας αλλά και γιατί «ανοίγουν την όρεξη» σε νέες πιέσεις από τους «ακραίους» να εξασφαλίσουν περισσότερα.

Προχθές και αφού έκλεισε το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης η Standard & Ρoor΄s υποβάθμισε- για πρώτη φορά στην ιστορία της Αμερικής- από ΑΑΑ σε ΑΑ την «εκτίμηση για το αξιόχρεο των ΗΠΑ», προκαλώντας τις διαμαρτυρίες του υπουργού Οικο νομικών και έντονες επικρίσεις της κυβερνητικής πολιτικής από τους «ακραίους» Ρεπουμπλικανούς. Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έσπευσε να επικοινωνήσει με την κυρία Ανγκελα Μέρκελ και τον πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί και σχεδόν ταυτόχρονα η γαλλική προεδρία ανήγγειλε «έκτακτη και επείγουσα» συνάντηση των υπουργών Οικονομικών του G7. Δύο 24ωρα νωρίτερα ο κινεζικός οίκος αξιολόγησης Dagong υποτίμησε την πιστοληπτική ικανότητα της Αμερικής εξηγώντας ότι η απόφαση του Κογκρέσου «δεν βελτιώνει την ικανότητα (της Αμερικής) να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της». Σε σχετική ανακοίνωση επέκρινε τους αμερικανικούς οίκους, οι οποίοι «διστάζουν» να εκτιμήσουν αντικειμενικά την κατάσταση επειδή, όπως τονίζεται, «οι εκτιμήσεις τους εξαρτώνται από τις εισπράξεις τους».

Η έγκυρη «Βarron΄s», η οποία εκφράζει τη Γουόλ Στριτ όσο ίσως κανένα άλλο αμερικανικό έντυπο, προβλέπει ότι «το αργότερο εντός του Νοεμβρίου» θα εκδηλωθούν «πολυκεντρικές πιέσεις» για αναθεώρηση ορισμένων από τα μέτρα που έχουν ήδη γίνει νόμος.

Υπάρχει πραγματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τα μέτρα- αύξηση του ελλείμματος κατά 2,4 τρισ. δολάρια στο ήδη υπάρχον των 14,3 τρισ.- στα οποία συμφώνησαν(!) Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί προβλέπουν περικοπές 980 δισ. δολαρίων στις δημόσιες δαπάνες και δημιουργία μιας μεικτής επιτροπής στο Κογκρέσο η οποία θα κατανείμει περικοπές άλλου 1,5 τρισ. Αν δεν υπάρξει συμφωνία για τα «θύματα» αυτών των περικοπών τότε οι περικοπές θα γίνουν κάθετα- θα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και τις πολυέξοδες αμυντικές και κοινωνικές δαπάνες. Μόνο τους φόρους δεν θα μπορεί να αυξήσει η επιτροπή, όρο που έθεσε και τον εξασφάλισε η ακροδεξιά πτέρυγα των Ρεπουμπλικάνων. Εδώ θα μπορέσουν να παίξουν και τα δύο κόμματα το παιχνίδι τους. Αν οι «ακραίοι» επιμείνουν σε μεγάλες περικοπές στα κοινωνικά κονδύλια (περίθαλψη, συντάξεις κτλ.), είναι βέβαιον ότι οι Δημοκρατικοί θα απαντήσουν με την αξίωση να κοπούν τα κονδύλια για την άμυνα και τη λεγόμενη «στρατηγική της ασφαλείας». Και αντίστροφα. Είναι ακριβώς αυτό το ενδεχόμενο το οποίο δημιουργεί αμφιβολίες για την αξία των μέτρων και αβεβαιότητα για την αμερικανική οικονομία επιτρέποντας στον αρθρογράφο της «Wall Street Journal» να προειδοποιεί ότι «υπονομεύεται το status της Αμερικής ως παγκόσμιας καπιταλιστικής δύναμης».

Αμερικανοί και ξένοι ανησυχούν βλέποντας την Αμερική να τραμπαλίζεται ανάμεσα σε ένα απερίγραπτο υπερσυντηρητικό κίνημα και σε έναν πρόεδρο του οποίου αμφισβητείται η εξουσία. ΗΚριστίν Λαγκάρντ, η νέα διευθύντρια του ΔΝΤ, σε τηλεοπτική εκπομπή του ΝΒC την περασμένη Κυριακή είπε με αρκετό τακτ ότι στο παρελθόν υπήρχε πάντοτε μια θετική προκατάληψη υπέρ της Αμερικής και των δολαρίων της. Οι συζητήσεις όμως στο Κογκρέσο καταλήγουν στο«να φθίνει, να ψαλιδίζεται αυτή η πολύ θετική προκατάληψη».

Το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel», συνοψίζοντας στην ιστοσελίδα του«τις αντιδράσεις και τα ιδεολογήματα των Ευρωπαίων»για το περιεχόμενο των μέτρων και το πώς φθάσαμε σε αυτά, γράφει:«Ο κόσμος διαπιστώνει ότι κάτι άλλαξε στην αμερικανική πολιτική- ένα σημαντικό τμήμα του επίλεκτου πολιτικού κόσμου της αιφνιδίως ρισκάρει τη φήμη και το κύρος της χώρας ως της πλέον ασφαλούς θέσης για επενδύσεις».

Μια πολιτική μάχη δόθηκε τις τελευταίες ημέρες του Ιουλίου στην Ουάσιγκτον ανάμεσα στον Δημοκρατικό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και στο Ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο και ο ηττημένος ήταν ο πρόεδρος. Στην ουσία εκείνο που υποχώρησε και ηττήθηκε ήταν κάτι πολύ σοβαρότερο. Ηταν ο χαρακτήρας της πολιτικής ισορροπίας της Αμερικής, το γνώρισμα και σφραγίδα της αμερικανικής πολιτικής που της επέτρεψε επί μισόν αιώνα και πλέον να πετυχαίνει τη σύμπνοια και τη συνεργασία στο νομοθετικό σώμα της χώρας.

Μια μειοψηφία στη Βουλή- η ακροδεξιά πτέρυγα των Ρεπουμπλικανών, η οποία ελέγχει μόλις το ένα τέταρτο της δύναμης του κόμματος στο Κογκρέσο – παρέσυρε την κομματική ηγεσία και απείλησε να οδηγήσει τη χώρα σε στάση πληρωμών, εν γνώσει της ότι αυτό υπονομεύει και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Εκβιάζοντας, ανάγκασε τον πρόεδρο σε πλήρη υποχώρησηνα στρέψει προς τα δεξιά την πολιτική του στον προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα να διευρυνθεί το ρήγμα στους Δημοκρατικούς και να οξυνθεί η διάσταση με την «αριστερίζουσα» πτέρυγα του κόμματός του. Αυτό θα παίξει ρόλο στις προεδρικές εκλογές του 2012.

Η σκληρή γλώσσα που ακούστηκε στο Κογκρέσο και οι διαφωνίες και οι παλινωδίες τραυμάτισαν τη φήμη του νομοθετικού σώματος της Αμερικήςμερικοί σχολιαστές έφθασαν να το παρομοιάζουν με τη θορυβώδη και… θεαματική ιαπωνική Βουλή- και υπονόμευσαν τον «παράδεισο» της Αμερικής ως ασφαλούς παγκόσμιου οικονομικού κόμβου, ως της μόνης χώρας η οποία «μπορεί να οδηγήσει τον υπόλοιπο κόσμο εκτός κρίσεων και ύφεσης», όπως αυτοπαινεύτηκε κάποτε ο πατέρας Τζορτζ Μπους.

Η μάχη στο Κογκρέσο δόθηκε με ορίζοντα τις προεδρικές εκλογές του 2012. Ολοι συμφωνούν ότι δεν θα υπήρχαν τέτοιο «σόου» και τέτοια οξύτητα αν το πρόβλημα έφθανε στο Κογκρέσο πριν από έναν χρόνο, όταν οι τράπεζες το επεσήμαναν στον Λευκό Οίκο, είτε έστω τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν το υπέδειξαν- με πολύ κομψό και διπλωματικό τρόπο- οι Κινέζοι και ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί.

Ο πρόεδρος Ομπάμα ελέγχεται τώρα ότι «δεν έδωσε (τότε) τη σημασία που έπρεπε» και γι΄ αυτό σήμερα «η προεδρία Ομπάμα κινδυνεύει» προειδοποιεί ο Γουίλιαμ Γκάλστον, προεδρικός σύμβουλος του Μπιλ Κλίντον, ο οποίος χειρίστηκε και το πρόβλημα του «ύψους του ελλείμματος» τη δεκαετία του ΄90. Προφανώς είχε υπόψη του τη δημοσκόπηση του Ρew Center, η οποία έδειξε κατάρρευση του Μπαράκ Ομπάμα- να προηγείται μόλις 0,8% του οποιουδήποτε Ρεπουμπλικανού αντιπάλου, ενώ τον περασμένο Μάιο υπερτερούσε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες. Υπάρχουν και πιο δηκτικές κατηγορίες κατά Ομπάμα- από την «αριστερίζουσα» πτέρυγα των Δημοκρατικών οι περισσότερες. Ο πρόεδρος «ελέγχεται» για την «αξιοθρήνητη υποχώρησή» του στους «εκβιασμούς των ακραίων στοιχείων», η οποία μαρτυρεί ότι «δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία», με αποτέλεσμα να «αμφισβητείται ολόκληρο το κυβερνητικό σύστημα».



Φυσικά μεσολαβούν 15 μήνες ως τις προεδρικές εκλογές και το διάστημα αυτό είναι αρκετό για να ανατραπούν ορισμένοι υπολογισμοί. Μήπως πέρυσι τέτοια εποχή η πετρελαϊκή καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού δεν έριξε τη δημοτικότητα του προέδρου σχεδόν στο 30%, ενώ η εξόντωση του Οσάμα μπιν Λάντεν πριν από λίγους μήνες δεν την εκτόξευσε στο 61%; Ωστόσο το πλήγμα που κατάφεραν στον πρόεδρο οι «ακραίοι» Ρεπουμπλικανοί αφήνει πολιτικά και κομματικά ίχνη πολύ βαθιά. Το «επεισόδιο» του ελλείμματος δημιούργησε ένα πλαίσιο για έντονα ιδεολογικό προεκλογικό αγώνα, ο οποίος δεν θα βοηθήσει τον Ομπάμα. «Τσουρουφλίστηκαν» τα φτερά του αμερικανού προέδρου, έγραψαν οι «Financial Τimes», προσθέτοντας ότι στην Αμερική διαπιστώνουν ότι «ο Αιώνας Ομπάμα που ονειρεύτηκαν και αγωνίστηκαν για να τον εξασφαλίσουν υποχωρεί στον Αιώνα της Λιτότητας» – το ανάθεμα κάθε Δημοκρατικού πολιτικού. Εκείνο που δεν γράφει η εφημερίδα- πάντοτε φιλοομπαμική- είναι ότι αυτή η υποχώρηση, πέραν των άλλων, περιορίζει και τη διεθνή επιρροή της Αμερικής.

Οι Ρεπουμπλικανοί θέλουν ανέκαθεν«μικρότερο κράτος», δηλαδή περιορισμένη κρατική παρουσία στην οικονομία, καθώς και ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, χωρίς μεγάλους φόρους.

Εχοντας εξασφαλίσει από τον περασμένο Νοέμβριο πλειοψηφία στη Βουλή- η οποία συνταγματικά προηγείται της Γερουσίας στην επεξεργασία και στην ψήφιση νόμων και μέτρων-, αρνήθηκαν από την πρώτη στιγμή την πρόταση του Ομπάμα για«νέα οροφή 4 τρισ. δολαρίων στο έλλειμμα», επειδή αυτή προέβλεπε νέες πηγές εσόδων, αύξηση της φορολογίας και ανακατανομή δαπανών ώστε να διατηρηθούν τα κοινωνικά προγράμματα, τα κονδύλια της έρευνας και της παιδείας. Η συμφωνία για το όριο του δημοσίου χρέους στα 2,3 τρισ. δολάρια, στην οποία κατέληξαν ύστερα από 22 ημέρες, αφήνει άθικτο το φορολογικό σύστημα, ενώ, αντίθετα, οι περικοπές κονδυλίων θα γίνουν στα λεγόμενα φιλολαϊκά προγράμματα- για ηλικιωμένους, φτωχούς, σπουδαστές κλπ. -, τα περισσότερα δημιουργήματα των Δημοκρατικών και «σημαία» του Ομπάμα στις τελευταίες εκλογές.

Ενοχλημένος ο αρθρογράφος των «Νew York Τimes» έγραφε την περασμένη Τρίτη:«Από το “πόσα περισσότερα χρήματα θα διαθέσουμε του χρόνου” περνάμε τώρα στο “πόσο περισσότερο θα κόψουμε τα κονδύλια”».