ΡΩΜΗ Ποιος- ή μάλλον τι- σκότωσε τον Καραβάτζιο; Η αιτία του θανάτου του, πριν από 400 χρόνια, ήταν ένα μυστήριο τόσο σκοτεινό όσο και η ζωή του μεγάλου ζωγράφου της Αναγέννησης. Λύθηκε μόλις τώρα από εξετάσεις DΝΑ στα λείψανά του, που έδειξαν ότι τον σκότωσε… η ίδια του η τέχνη. Φαίνεται ότι ο Καραβάτζιο πέθανε δηλητηριασμένος από μόλυβδο από τις μπογιές του, ενώ ο οργανισμός του ήταν ήδη εξασθενημένος από τη σύφιλη λόγω της έκλυτης ζωής του.
Είχε δολοφονήσει τον άνδρα μιας ερωμένης του, έμπλεκε συνεχώς σε καβγάδες, έκανε άσωτη ζωή και συναναστρεφόταν πόρνες. Παρ΄ όλα αυτά κανείς δεν αμφισβητεί ότι ο Μικελάντζελο Μερίζι ντι Καραβάτζιο υπήρξε χαρισματικός ζωγράφος, πρόδρομος του μπαρόκ και ιδανικός εκφραστής του «κιαροσκούρο», της χρήσης φωτοσκιάσεων, φωτεινών αντιθέσεων και σκοταδιού στα έργα του.
Οπως αποκαλύπτεται όμως από τα οστά που αποκαλύφθηκαν τέσσερις αιώνες μετά τον θάνατό του στην Τοσκάνη, δεν τον σκότωσαν ούτε οι καταχρήσεις ούτε οι εχθροί του, όπως πιστευόταν ως σήμερα. Σύμφωνα με τον Σιλβάνο Βιντσέντι, τον επικεφαλής της έρευνας για την ταυτοποίηση της σορού, στα οστά του μεγάλου ιταλού καλλιτέχνη βρέθηκαν τεράστιες ποσότητες μολύβδου, βασικού συστατικού πολλών χρωστικών ουσιών της εποχής. Τα επίπεδα μολύβδου ήταν τέτοια που θα αρκούσαν όχι μόνο για να τρελάνουν τον Καραβάτζιο αλλά και για να συμβάλουν σημαντικά στον θάνατό του. «Ο μόλυβδος προήλθε από τις μπογιές του, είναι γνωστό ότι ήταν εξαιρετικά απρόσεκτος με αυτές. Πιστεύουμε πράγματι ότι είχε και άλλα προβλήματα υγείας, όμως η μολυβδίαση τον αποτελείωσε» λέει ο κ. Βιντσέντι. Η χρόνια δηλητηρίαση από μόλυβδο δεν σκοτώνει απαραιτήτως από μόνη της, αλλά προκαλεί πόνους στο σώμα, κατάθλιψη, αντικοινωνική ή επιθετική συμπεριφορά και οδηγεί στην κατάπτωση του οργανισμού. Ισως μάλιστα να εξηγεί εν μέρει τη βίαιη και σκοτεινή φύση του ζωγράφου και τη σκανδαλώδη για τα δεδομένα της εποχής συμπεριφορά του.
Η αιτία του θανάτου του υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στον κόσμο της τέχνης. Οταν έπεφτε νεκρός, το 1610, σε μια παραλία της Τοσκάνης, ο 38χρονος Καραβάτζιο είχε κακοφορμισμένες πληγές στο σώμα από μια απόπειρα δολοφονίας και έπασχε από σύφιλη.
Για να εξακριβωθεί η αλήθεια έπρεπε πρώτα να βρεθούν τα οστά του. Μια μεγάλη ομάδα αρχαιολόγων και ιατροδικαστών άρχισε να τα αναζητεί μετά την αποκάλυψη ενός εγγράφου που έλεγε ότι ο Καραβάτζιο είχε ταφεί στο μικρό κοιμητήριο Σαν Σεμπαστιάνο στο Πόρτο Ερκόλε της Τοσκάνης.
Η έρευνα αυτή διεξήχθη υπό τον καθηγητή Ανθρωπολογίας Οστών Τζόρζιο Γκρουπόνι του Πανεπιστημίου της Μπολόνιας, ο οποίος εργάστηκε κυρίως στην ανασύσταση του προσώπου του συγγραφέα Δάντη Αλιγκέρι.
«Ξεκινήσαμε από διάφορες ενδείξεις, κυρίως ότι ο Καραβάτζιο δεν πέθανε στην παραλία της Φενίλια στις ακτές της Τοσκάνης, όπως πιστευόταν ως πρόσφατα, αλλά σε ένα νοσοκομείο στο Πόρτο Ερκόλε» δήλωσε ο δρ Γκρουπόνι, παρουσιάζοντας αντίγραφο του πιστοποιητικού θανάτου.
Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης με άνθρακα και σύγκρισης του DΝΑ των οστών που βρήκαν στην κρύπτη του Σαν Σεμπαστιάνο με DΝΑ από οστά κατοίκων της περιοχής με το επώνυμο Μερίζι, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η σορός που ανήκε σε έναν εύσωμο άνδρα ηλικίας 38-40 ετών όταν πέθανε γύρω στο 1610 ανήκει πράγματι στον Καραβάτζιο.
