ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ.
Με την οριστική απόφαση για πρόωρες εκλογές στις 3 Νοεμβρίου άρχισαν για την Τουρκία τρεις κρίσιμοι μήνες που μπορεί να καθορίσουν τη μελλοντική φυσιογνωμία της. Πολιτικοί, αναλυτές και διπλωμάτες συμφωνούν ότι η σύνθεση της επόμενης εθνοσυνέλευσης αλλά και η νομοθετική δραστηριότητα των τελευταίων μηνών της σημερινής θα καθορίσουν αν η Τουρκία μπορεί να αξιοποιήσει τον δυναμισμό που προβάλλει και να μείνει στην ευρωπαϊκή τροχιά ή, αντίθετα, θα γλιστρήσει για μία ακόμη φορά στην καταστροφική κρίση και στο περιθώριο. Η πρώτη προτεραιότητα είναι ασφαλώς η ολοκλήρωση του νομοθετικού έργου που απαιτείται για τη σύγκλιση με την ΕΕ.
Το επόμενο κρίσιμο ερώτημα θα είναι το αποτέλεσμα των εκλογών. Η αποδοκιμασία των αντιευρωπαϊκών δυνάμεων και η ενίσχυση των κομμάτων που στηρίζουν την ευρωπαϊκή προοπτική θα δώσουν μεγάλες δυνατότητες στη φιλευρωπαϊκή παράταξη να διαχειρισθεί τα άλλα ζητήματα που χωρίζουν την Τουρκία από την ΕΕ και κυρίως το Κυπριακό.
Ετσι όπως έχουν αυτή τη στιγμή τα πράγματα, κανείς δεν υπολογίζει ότι οι συνομιλίες Κληρίδη – Ντενκτάς μπορεί να οδηγήσουν σε συμφωνία και λύση ως την κρίσιμη απόφαση της διεύρυνσης της ΕΕ. Από τώρα ωστόσο οι φιλευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις άρχισαν να ετοιμάζονται διακριτικά για να διαχειρισθούν την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ. Ηδη εκτιμάται ότι αυτή η εξέλιξη – ασφαλώς αρνητική για τα θεωρούμενα τουρκικά συμφέροντα – δεν θα γίνει δεκτή ως καταστροφή. «Δεν πρόκειται να σημάνει το τέλος του κόσμου» λένε χαρακτηριστικά αναλυτές και πολιτικοί που παλαιότερα πίστευαν ότι η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας θα σήμαινε και το τέλος των σχέσεων της Τουρκίας με την ΕΕ.
Η δημόσια συζήτηση για το Κυπριακό έχει ήδη καλύψει πολύ δρόμο, λένε αναλυτές που εκτιμούν ότι η κοινή γνώμη δεν πρόκειται να επιδοκιμάσει την κυπριακή ένταξη αλλά και δεν πρόκειται να υπονομεύσει στρατηγικούς στόχους της Τουρκίας για να εκδηλώσει τη δυσαρέσκειά της. Αλλωστε όλο και μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης αντιμετωπίζει κριτικά τους χειρισμούς του κ. Ντενκτάς και της ομάδας του, οι οποίοι δεν χαίρουν πλέον της ανοχής και των συμπαθειών που απολάμβαναν παλαιότερα.
Αλλά και τα προγνωστικά για το αποτέλεσμα των εκλογών είναι ευνοϊκά για τις φιλευρωπαϊκές δυνάμεις. Το Κόμμα της Νέας Τουρκίας που ιδρύθηκε από τον Ισμαήλ Τζέμ θα αποτελέσει τον κορμό της παράταξης στην οποία μετέχουν το Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας του Μεσούτ Γιλμάζ και το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Ντενίζ Μπαϊκάλ, που αναμένεται να εκλέξει αυτή τη φορά βουλευτές στην εθνοσυνέλευση. Αλλωστε ο Κεμάλ Ντερβίς κάνει προσπάθειες να συνενώσει αυτά τα δύο κόμματα της Κεντροαριστεράς. Οι προσωπικές φιλοδοξίες και τακτικές δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για κάτι τέτοιο, αλλά σε κάθε περίπτωση τα δύο κόμματα θα συνεργασθούν μετεκλογικά.
Στην ευρωπαϊκή παράταξη θα πρέπει να κατατάξουμε και το Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης του Ταγίπ Ερντογάν, που ελαφρά τη καρδία χαρακτηρίζουμε «ισλαμικό». Το κόμμα αυτό δείχνει να συγκεντρώνει μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στην επόμενη εθνοσυνέλευση και θα συμβάλει ουσιαστικά με την «ενσωμάτωσή» του στην ολοκλήρωση μιας περισσότερο ώριμης και σταθερής δημοκρατίας. Οι μεταρρυθμίσεις που εμπνέει και επιβάλλει η ΕΕ συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Υστερα από μια δραματική συνεδρίαση η οποία διήρκεσε ως τα ξημερώματα του Σαββάτου η Εθνοσυνέλευση ενέκρινε το πακέτο των λεγομένων δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων που αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις για την έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας στην ΕΕ. Το πακέτο περιλαμβάνει: κατάργηση της θανατικής ποινής και μετατροπή των όσων έχουν επιβληθεί ως σήμερα σε ισόβια χωρίς αναθεώρηση. Επιτρέπεται η χρήση της κουρδικής γλώσσας σε σχολεία και η μετάδοσή της από ραδιόφωνα και τηλεόραση. Καταργούνται οι ποινές για όσους ασκούν κριτική εναντίον κυβερνητικών θεσμών και οργανισμών. Αίρονται οι περισσότεροι περιορισμοί στις δημόσιες συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις και μειώνονται οι περιορισμοί στη λειτουργία ξένων οργανώσεων εντός της Τουρκίας. Τέλος, ενισχύονται τα μέτρα και η νομοθεσία για τη λαθρομετανάστευση. Σχολιάζοντας το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ δήλωσε ότι «η πόρτα της Ευρώπης ανοίγει για την Τουρκία και αυτό είναι πολύ σπουδαίο». Ολα τα κόμματα, εκτός της Εθνικής Δράσης, οι βουλευτές του οποίου αντετάχθησαν στην κατάργηση της θανατικής ποινής, ψήφισαν το πακέτο των μεταρρυθμίσεων.
Η πιο οφθαλμοφανής συνέπεια των μέτρων που ψηφίστηκαν και τα οποία τώρα αναμένεται να υπογραφούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι ότι ο ηγέτης των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτσαλάν δεν πρόκειται να εκτελεστεί και ότι εκπομπές στην κουρδική γλώσσα θα μεταδίδονται ιδιαίτερα από σταθμούς στον Νότο της χώρας, όπου διαμένουν περί τα 12 εκατ. Κούρδοι.
