ΙΟΥΝΙΟΣ 1982. Στη γέφυρα Μπλακφράιαρς, στο Λονδίνο, οι περαστικοί αντικρίζουν ένα μακάβριο θέαμα: στη σκαλωσιά μιας αποβάθρας ένας νεκρός άνδρας κρέμεται από ένα πορτοκαλί σχοινί. Στις τσέπες του υπήρχαν τούβλα. Η αναγνώριση του πτώματος έφερε στην επιφάνεια ένα από τα πιο περίπλοκα αστυνομικά μυστήρια το οποίο παραμένει ως σήμερα άλυτο. Ο νεκρός ήταν ο Ρομπέρτο Κάλβι, ιταλός τραπεζίτης του οποίου το όνομα είχε συνδεθεί μερικές ημέρες πριν από τον θάνατό του με μία από τις μεγαλύτερες χρεοκοπίες όλων των εποχών. Ο Κάλβι ήταν πρόεδρος της τράπεζας Banco Ambrosiano, της πιο σπουδαίας ιδιωτικής τράπεζας της Ιταλίας, και είχε διασυνδέσεις με το Βατικανό. Το παρατσούκλι του μάλιστα ήταν ο «τραπεζίτης του Θεού». Σήμερα, 16 χρόνια μετά τον θάνατό του, οι ειδικοί προχώρησαν στην τρίτη κατά σειρά εκταφή του πτώματος το οποίο θα υποβάλουν σε μια σειρά εξετάσεις προκειμένου να έχουν μια βέβαιη απάντηση στο ερώτημα που βασανίζει ακόμη την οικογένειά του και τους φίλους του: Ο Κάλβι αυτοκτόνησε ή δολοφονήθηκε;
Οι τρεις προηγούμενες αυτοψίες δεν κατάφεραν να λύσουν το μυστήριο του θανάτου του μία ημέρα από τη στιγμή που ο Κάλβι το έσκασε για το Λονδίνο ώστε να ξεφύγει από την ιταλική δικαιοσύνη. Η γραμματέας του επίσης αυτοκτόνησε πέφτοντας από το παράθυρο του γραφείου της. Αφησε πίσω της το εξής σημείωμα: «Ας είναι καταραμένος ο Κάλβι για τη ζημιά που προκάλεσε στην τράπεζα και στους εργαζομένους της». Οι βρετανοί ιατροδικαστές που εξέτασαν τότε το πτώμα του Κάλβι δήλωσαν ότι δεν υπήρχε η παραμικρή υποψία εγκληματικής ενέργειας και ότι επρόκειτο για αυτοκτονία. Το ίδιο ανακοίνωσαν και οι αστυνομικές αρχές της Βρετανίας. Ο επικεφαλής της έρευνας Μπάρι Τάρμπαν είπε ότι «κανένα από τα στοιχεία που συλλέξαμε δεν μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Κάλβι δολοφονήθηκε».
* Η τελευταία εκταφή
Ο Κάλβι είχε πολλούς λόγους να βάλει τέλος στη ζωή του. Οδήγησε τη μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζα της Ιταλίας σε χρεοκοπία, η δικαιοσύνη τον κατεδίωκε και οι ισχυροί φίλοι του φαίνεται ότι τον είχαν ξεγράψει. Η Banco Ambrosiano έκλεισε αφού τα χρέη της είχαν φθάσει στο αστρονομικό ποσόν του 1,3 δισ. δολαρίων. Από τη στιγμή που η υπόθεση του θανάτου έκλεισε με το πόρισμα να αναφέρει τη λέξη «αυτοκτονία», η οικογένεια του τραπεζίτη έχασε το δικαίωμα της διεκδίκησης της ασφάλειας ζωής του Κάλβι. Η χήρα του Κάλβι Κλάρα προσέλαβε έναν από τους καλύτερους δικηγόρους της Βρετανίας, τον Τζορτζ Κάρμαν. Ο Κάρμαν είχε υπερασπιστεί τον Τζέρεμι Θορπ, έναν φιλελεύθερο πολιτικό που κατηγορείτο για φόνο και ο οποίος τελικά αθωώθηκε. Ο δικηγόρος άρχισε να ερευνά την υπόθεση, η οποία είχε πολλές οικονομικές και πολιτικές παραμέτρους τις οποίες είχε αγνοήσει η Αστυνομία. Οι αποκαλύψεις άρχισαν να έρχονται η μία μετά την άλλη καθώς το επίσημο ιταλικό κράτος κατέρρεε υπό το βάρος της συνεργασίας του με τη Μαφία. Πέρα από τις έρευνές του, προέκυψαν νέες ενδείξεις που του επέτρεψαν να αμφισβητήσει την ετυμηγορία των αρχών. Τελικά, 16 χρόνια μετά τον θάνατό του, οι ανακρίσεις κάποιων μαφιόζων στη Ρώμη έφεραν νέα στοιχεία στο φως που ανατρέπουν την εκδοχή της αυτοκτονίας.
Η τελευταία εκταφή έγινε με διαταγή του δικαστή Οτέλο Λουπακίνι ύστερα από ισχυρισμούς μαφιόζων που συνεργάζονται με τις αρχές ότι ο Κάλβι έχει δολοφονηθεί. Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις των μαφιόζων, ο τραπεζίτης εκτελέστηκε διότι διέπραξε το μεγαλύτερο έγκλημα κατά της οργάνωσης: πήρε υπέρογκα χρηματικά ποσά για να τα επενδύσει, τα έχασε και δεν μπορούσε να ξεχρεώσει. Μόνο μία τιμωρία θα ήταν αντάξια ενός ανθρώπου που ήξερε τόσα για το ξέπλυμα των χρημάτων που προέρχονταν από το εμπόριο ναρκωτικών και για την προτίμηση της Μαφίας σε λογαριασμούς του Βατικανού που καμία εξουσία δεν μπορεί να αγγίξει.
Μετά τις αποκαλύψεις αυτές η ιταλική δικαιοσύνη κατηγορεί για τον φόνο του Κάλβι τέσσερις μαφιόζους. Ενας από αυτούς είναι ο Φλάβιο Καρμπόνι, εργολάβος οικοδομών από τη Σαρδηνία που ήταν εκείνος ο οποίος κανόνισε τον τρόπο διαφυγής του τραπεζίτη από την Ιταλία στον Λονδίνο λίγες ημέρες πριν από τον θάνατό του. Σύμφωνα με την πολιτική αγωγή, ο Καρμπόνι είχε κανονίσει να πάει ο Κάλβι στα χέρια του Φραντσέσκο ντι Κάρλο, του «Φράνκι του στραγγαλιστή», του συνδέσμου της Μαφίας στο Λονδίνο. Ο Κάλβι πρέπει να στραγγαλίστηκε και εν συνεχεία να μεταφέρθηκε στον Τάμεση, όπου βρέθηκε δεμένος με το σχοινί από τη σκαλωσιά μιας αποβάθρας που βρίσκεται δίπλα στη γέφυρα Μπλακφράιαρς.
Ο Καρμπόνι, που περιμένει να εκδικαστεί η υπόθεση, φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευκατάστατος καθώς έχει υπό την κατοχή του δύο Rolls-Roys, μια Lamborghini και μια Ferrari. Οπως δείχνουν τα στοιχεία, έχει δύο ερωμένες και είναι παντρεμένος. Ηταν ο άνθρωπος που κανόνισε τη μετάβαση του Κάλβι στη βρετανική πρωτεύουσα και του νοίκιασε ένα επιπλωμένο διαμέρισμα στο Τσέλσι, μαζί με τον συνεργό του, ένα λαθρέμπορο καφέ, τον Σιλβάνο Βιτόρ. Μόλις ο Κάλβι μπήκε στην κρυψώνα του, δεν του άρεσε και διεμήνυσε στον Καρμπόνι, ο οποίος τότε ταξίδευε στην Ευρώπη με μία από τις ερωμένες του, να του βρει ένα άλλο διαμέρισμα. Ο Καρμπόνι καθησύχασε τον Κάλβι. Υστερα τα ίχνη του τραπεζίτη χάνονται ως την ανακάλυψη του πτώματός του. Τόσο ο Καρμπόνι όσο και ο Βιτόρ έφυγαν από το Λονδίνο λίγο προτού βρεθεί το πτώμα του Κάλβι.
* Ο τρίτος άνθρωπος
Ο «Φράνκι ο στραγγαλιστής» ισχυρίζεται ότι, όταν πέθανε ο Κάλβι, ήταν στο εξωτερικό και η ιταλική Αστυνομία εικάζει ότι είχε αναθέσει τον φόνο σε ένα συνεργάτη του, τον Βιντσένζο Κασίλο. Ο Κασίλο δεν ανακρίθηκε ποτέ από τις αρχές διότι σκοτώθηκε καθώς κάποιοι είχαν φροντίσει να παγιδεύσουν με βόμβα το αυτοκίνητό του ένα χρόνο μετά τον θάνατο του Κάλβι. Οι άνθρωποι της Μαφίας θέλησαν να προστατεύσουν κάποιους ισχυρούς με τον θάνατο του Κάλβι. Αρκετοί πιστεύουν ότι το Βατικανό διατηρούσε ανενεργούς λογαριασμούς στη Λατινική Αμερική και συνεργαζόταν με τον τραπεζίτη, ο οποίος είχε αποδεδειγμένα σχέση με τη Μαφία.
Τη σύνδεση της τράπεζας, της Μαφίας και του Βατικανού θα μπορούσε να εξηγήσει ο πρώην αρχιεπίσκοπος Πολ Κάσιμιρ Μαρσίνκους, που φαίνεται να είναι άλλο ένα πρόσωπο-κλειδί. Ο Μαρσίνκους ήταν κάποτε επικεφαλής της Τράπεζας του Βατικανού, η οποία ήταν γνωστή με την επωνυμία Ινστιτούτο Θρησκευτικού Εργου. Είχε γεννηθεί στο Ιλινόι.
Τη δεκαετία του ’60 ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο προετοιμάζοντας τις επισκέψεις του Πάπα Παύλου Στ’ και συνοδεύοντάς τον ως άτυπος σωματοφύλακας. Το 1960 ο Πάπας τον αντάμειψε για τις υπηρεσίες του κάνοντάς τον επικεφαλής της τράπεζας. Κανένας δεν περίμενε τον διορισμό αυτόν που έκανε τον Μαρσίνκους μια αξιοσέβαστη προσωπικότητα η οποία είχε γνώση για τα οικονομικά του Βατικανού. Υπό την διαχείρισή του η Τράπεζα του Βατικανού, η οποία δεν ελεγχόταν από το κράτος, άρχισε να συνεργάζεται με την Banco Ambrosiano. Οταν η τελευταία κατέρρευσε, τότε αποκαλύφθηκαν οι στενές σχέσεις της με το Βατικανό και ο Μαρσίνκους κατηγορήθηκε από την ιταλική δικαιοσύνη για συμβολή στην απάτη που οδήγησε την τράπεζα σε χρεοκοπία.
Ο Μαρσίνκους παρέμεινε για πέντε χρόνια στη φυλακή αλλά το 1998 το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας απεφάνθη ότι ο κατηγορούμενος προστατευόταν από το ειδικό καθεστώς της Τράπεζας του Βατικανού και δεν είχαν το δικαίωμα να τον συλλάβουν. Το 1984 το Βατικανό έδωσε στους πιστωτές της Banco Ambrosiano 250 εκατ. δολάρια ως κίνηση καλής θέλησης. Εξι χρόνια αργότερα ο Μαρσίνκους έφυγε από την υπηρεσία του Πάπα και αποτραβήχθηκε στην έρημο της Αριζόνας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κάποτε μάλιστα είπε ότι μπορεί να είναι κακός τραπεζίτης αλλά τουλάχιστον δεν είναι στη φυλακή. Το μόνο βέβαιο για τον αινιγματικό αυτόν άνθρωπο είναι ότι δεν ενεπλάκη στην υπόθεση αυτή για προσωπικό του όφελος. Η αφοσίωσή του στην Εκκλησία ήταν γνωστή σε όλους. Πρέπει να υπάρχει κάποια άλλη εξήγηση για τις οικονομικές ατασθαλίες της Τράπεζας του Βατικανού. Μήπως κάποιοι από τους καρδιναλίους είχαν σχέσεις με τη Μαφία; ή τελικά ο σκοπός ήταν να χρηματοδοτήσει το Βατικανό κάποιες αντικομμουνιστικές οργανώσεις στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως ήταν η Αλληλεγγύη του Λεχ Βαλέσα στην Πολωνία; Υπό αυτήν την έννοια ο Κάλβι δεν ήταν κακοποιός αλλά ήρωας της σύγχρονης δυτικής δημοκρατίας. Απλώς παρέκαμψε λίγο τους νόμους για να κρύψει κάποιες διαρροές στις ανατολικές χώρες. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Ετσι κι αλλιώς το Τείχος του Βερολίνου έπεσε μέσα στην επόμενη πενταετία.
* Τα νέα στοιχεία
Η ιταλική Δικαιοσύνη δεν φαίνεται να θεωρεί ότι ο Κάλβι ήταν άγιος. Αλλωστε οι λειτουργοί της μπορουν να το αποδείξουν καθώς έχουν στα χέρια τους καταθέσεις από μαφιόζους που συνεργάστηκαν με τις αρχές, οι οποίες περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια πώς εκτελέστηκε ο Κάλβι επειδή δεν μπόρεσε να δώσει πίσω στη Μαφία τα χρήματά της που είχαν επενδυθεί σε φορολογικούς παραδείσους μέσω της Banco Ambrosiano. Ενας από τους μαφιόζους μάλιστα αποκάλυψε ότι, όταν σχεδιαζόταν η δολοφονία του Κάλβι σε μια συνάντηση των μαφιόζων με τον Καρμπόνι στη Σαρδηνία, ήταν παρών και ένα ανώτατο οικονομικό στέλεχος του Βατικανού. Το βέβαιον είναι ότι όσο η έρευνα προχωρεί στη Βρετανία τόσο πυκνώνουν οι ανακρίσεις στην Ιταλία.
Ο Κάλβι πάντως δεν φαίνεται να βρίσκει ησυχία ούτε μετά θάνατον. Το φέρετρό του ξαναείδε το φως της ημέρας και μεταφέρθηκε στη Ρώμη. Οι ειδικοί που θα εξετάσουν τη σορό του Κάλβι θα χρησιμοποιήσουν τεχνικές που θα τους επιτρέψουν να διαπιστώσουν αν υπάρχουν κακώσεις στον λαιμό του που ενδεχομένως να μην είχαν γίνει αντιληπτές από τις προηγούμενες ιατροδικαστικές εξετάσεις.
Οπως ανακοίνωσε ένας από τους δικηγόρους, το πτώμα, που είχε ενταφιαστεί στο χωριουδάκι Ντρέτσο των Αλπεων, είναι σε αρκετά καλή κατάσταση. Θα γίνουν ακόμη και εξετάσεις προκειμένου να διαπιστωθεί αν ο Κάλβι είχε ναρκωθεί πριν από τη δολοφονία του. Ενα άλλο σημείο όπου θα εστιάσουν οι ιατροδικαστές είναι τα χέρια του προς ανεύρεσιν σκόνης από τα τούβλα που βρέθηκαν στην τσέπη του. Αν όντως βρεθεί σκόνη, αυτό σημαίνει ότι ο Κάλβι μάζεψε μόνος του τα τούβλα διότι ήθελε να αυτοκτονήσει.
Ο γιος του Κάρλο Κάλβι δήλωσε ότι η εκταφή ήταν μια πολύ συγκινητική και σκληρή διαδικασία αλλά μπορεί να είναι το πρώτο βήμα που θα οδηγήσει στην αλήθεια, ότι ο πατέρας του δολοφονήθηκε και δεν αυτοκτόνησε. Ενώ η οικογένεια ελπίζει ότι θα έρθουν στην επιφάνεια νέα στοιχεία, πολλοί θεωρούν ότι η εκταφή ήταν άχρηστη και ότι οι νέες έρευνες δεν θα συνεισφέρουν στη διαλεύκανση της υπόθεσης. Ενας από αυτούς είναι ο Μάουρο Μόρι, ένας καθηγητής ιατροδικαστικής στην Ιταλία ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι η τεχνολογία δεν θα βοηθήσει την Αστυνομία.
