Το «Café Presse» και το αίθριο του Justus Lipsius, του πλέον παλαιού, πλην εμβληματικού, κτιρίου του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), αποτελούν τα καλύτερα σημεία για να κουβεντιάσει κανείς τόσο με κοινοτικούς αξιωματούχους όσο επίσης με μέλη εθνικών αντιπροσωπειών αλλά και ξένους δημοσιογράφους στο περιθώριο μιας Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες. Πόσω μάλλον όταν μια Σύνοδος όπως η πρόσφατη στις 28 και 29 Ιουνίου τραβάει χρονικά σε μάκρος, με αποτέλεσμα να επικρατεί και μια σχετική χαλαρότητα.
Καθώς το Προσφυγικό επέστρεψε δυναμικά στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος, με αφορμή τη ενδοκυβερνητική κρίση στη Γερμανία, οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχονταν, σχεδόν ομόφωνα, ένα πράγμα. Η μεταναστευτική και προσφυγική κρίση κινδυνεύει να αποτελέσει, αν αυτό δεν έχει ήδη συμβεί, τη θρυαλλίδα που θα φέρει τα πάνω κάτω στους κόλπους της ευρωπαϊκής Δεξιάς. Ουσιαστικά, όπως έλεγε στο «Βήμα» αξιωματούχος μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας η οποία κυβερνάται από συντηρητική κυβέρνηση, «το Προσφυγικό είναι για εμάς ό,τι ήταν η κρίση της ευρωζώνης για τους Σοσιαλιστές. Οπως εκείνοι υποχρεώθηκαν να εφαρμόσουν πολιτικές με τις οποίες κατά βάθος δεν συμφωνούσαν και άφησαν χώρο σε αριστερά ριζοσπαστικά κόμματα, έτσι κι εμείς κινούμαστε όλο και δεξιότερα, αλλά με τον τρόπο αυτόν δικαιολογούμε την άνοδο ακροδεξιών σχηματισμών».
Αν η κρίση της ευρωπαϊκής Δεξιάς είναι κομβική για την πολιτική σταθερότητα στην ΕΕ, το έτερο ζήτημα που απασχολεί πολλούς τόσο στις Βρυξέλλες όσο και σε άλλες πρωτεύουσες είναι οι κινήσεις του Εμανουέλ Μακρόν. Ο νέος πρόεδρος της Γαλλίας έχει σπρώξει τους πάντες να προσπαθούν να μαντέψουν ποια θα είναι η επόμενη κίνησή του σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο κ. Μακρόν επιδιώκει να ανατρέψει μετά το γαλλικό πολιτικό σκηνικό και το ευρωπαϊκό.
Ο ορίζοντάς του είναι οι επόμενες ευρωεκλογές τον Μάιο του 2019. Σε αυτές ο γάλλος πρόεδρος θέλει «να κατεβάσει» ανεξάρτητο συνδυασμό είτε συνεργαζόμενος με άλλα κεντρώα κόμματα από άλλες χώρες, είτε «να κλέψει» ευρωβουλευτές από τα παραδοσιακά ευρωπαϊκά κόμματα, όπως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP), οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) ή και το φελελεύθερο ALDE του Γκι Φερχόφσταντ. Ουσιαστικά, ο Εμανουέλ Μακρόν θέλει να διεμβολίσει τους παλιούς σχηματισμούς δημιουργώντας ένα ευρωπαϊκό «En Marche». Σε αυτή του τη στόχευση εμφανίζεται αμετακίνητος διότι εκτιμά, όπως αναφέρουν πηγές από τις Βρυξέλλες, ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο θα προωθήσει τις ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις που επιθυμεί για την αρχιτεκτονική της ΕΕ.

Η τριανδρία Ορμπαν – Κουρτς – Σαλβίνι

Η άνοδος στην εξουσία της ακροδεξιάς Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία –σε συνεργασία με το κίνημα των Πέντε Αστέρων –ήταν «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι» στο ΕΡΡ. Η Ιταλία δεν είναι οποιαδήποτε χώρα. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ενωμένης Ευρώπης και μία από τις επτά μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου και μέλος του G7. «Αλλο πράγμα είναι να κυβερνά η εξτρεμιστική Δεξιά στην Ουγγαρία και στην Αυστρία και άλλο στην Ιταλία» σχολίαζε στο «Βήμα» κοινοτική πηγή. Η «κατάληψη της Ρώμης» ήταν άλλωστε ένα από τα βασικά θέματα που απασχόλησαν και τη συνάντηση (Study Days) του ΕΡΡ που πραγματοποιήθηκε στις 6-7 Ιουνίου στο Μόναχο, με οικοδεσπότη τον επικεφαλής της ευρωομάδας του EPP στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στέλεχος της βαυαρικής Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης (CSU) Μάνφρεντ Βέμπερ.
Στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής ο κ. Σαλβίνι έδειξε καθαρά τις προθέσεις του διά του Πρωθυπουργού που ο ίδιος επέλεξε, του Τζιουζέπε Κόντε. Με όχημα το Προσφυγικό, ο ηγέτης της Λέγκας και υπουργός Εσωτερικών είναι αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει το ζήτημα αυτό για να σταθεροποιήσει την εξουσία του και να αποσταθεροποιήσει την ΕΕ. Οπως άλλωστε δήλωσε πριν από λίγες ημέρες, στόχος του είναι να δημιουργήσει και μια ευρωπαϊκή Λέγκα. Η εμφάνισή του είναι μονάχα το τελευταίο επεισόδιο των κατακλυσμιαίων αλλαγών που συντελούνται στους κόλπους της ευρωπαϊκής Δεξιάς. Ο Ματέο Σαλβίνι εμφανίζεται να είναι ο τρίτος πυλώνας των δεξιών εξτρεμιστών που απειλούν την «ψυχή» του ΕΡΡ. Οι άλλοι δύο είναι ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν και το νέο «τρομερό παιδί» της ευρωπαϊκής Δεξιάς, ο καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς.
Σήμερα το ΕΡΡ μοιάζει να κινείται στους δικούς τους ρυθμούς, κάτι που θα συμβαίνει όλο και περισσότερο αν η καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ εξακολουθεί να αποδυναμώνεται στο εσωτερικό της ίδιας της κυβέρνησής της λόγω του Προσφυγικού. Ουσιαστικά, η καγκελάριος αντιμετωπίζει ένα αδυσώπητο δίλημμα: είτε να στραφεί ακόμη δεξιότερα, για να διατηρήσει εν ζωή τον κυβερνητικό συνασπισμό, είτε να διακινδυνεύσει ευρύτερη πολιτική αποσταθεροποίηση τόσο στη Γερμανία όσο και στην ΕΕ από μια ενδεχόμενη νέα εκλογική αναμέτρηση. Οι τελευταίες κινήσεις της και ιδιαίτερα η συμφωνία της για τη δημιουργία κλειστών κέντρων στη Βαυαρία για την ταχύτερη επεξεργασία αιτημάτων ασύλου και ουσιαστικά την άμεση απέλαση/επιστροφή όσων τα αιτήματα δεν γίνονται δεκτά εντάσσονται στην επικρατούσα σκληρή λογική. Πλέον, το σύνθημα «τίποτα στα δεξιά του CDU» έχει χάσει την ισχύ του με τη δυναμική εμφάνιση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Η κρίσιμη ημερομηνία στον γερμανικό πολιτικό ορίζοντα είναι η 14η Οκτωβρίου.
Ο κ. Ορμπαν νιώθει όλο και πιο δικαιωμένος για τη δεξιά στροφή τού ΕΡΡ, η οποία αποτυπώνεται και σε πρόσφατο έγγραφο για τις προτεραιότητες του κόμματος που διέρρευσε στον Τύπο. Ο ούγγρος πρωθυπουργός εκμεταλλεύεται άριστα την αδυναμία της ηγεσίας του ΕΡΡ και κατά πολλούς του ίδιου του Μάνφρεντ Βέμπερ να τον επαναφέρει στην τάξη. Σύμφωνα με αρμόδιες κοινοτικές πηγές, ο κ. Βέμπερ δεν έχει την πολυτέλεια να πιέσει τον κ. Ορμπαν διότι ανησυχεί για πιθανή φυγή του πριν από τις ευρωεκλογές, κάτι που θα μείωνε τις έδρες του ΕΡΡ στην επόμενη Ευρωβουλή. Από την άποψη αυτή, το αίτημα των ολλανδών ευρωβουλευτών του κόμματος CDA με το οποίο ζητούσαν την αποπομπή του κόμματος Fidesz του Βίκτορ Ορμπαν από το ΕΡΡ απλώς… κουκουλώθηκε. Την ίδια στιγμή, η ανάληψη της εκ περιτροπής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Αυστρία έχει σπείρει εντονότατες ανησυχίες. Ο αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς ομιλεί για «αλλαγή παραδείγματος στο Μεταναστευτικό» και ενημερωμένες πηγές έκαναν λόγο για ορισμένες ιδέες της Βιέννης που παραβιάζουν τον ίδιο τον πολιτισμικό πυρήνα της ΕΕ. Οπως «Το Βήμα» πληροφορείται, ορισμένα αυστριακά έγγραφα που κατατέθηκαν σε τεχνικό επίπεδο απορρίφθηκαν άμεσα, αλλά όπως αποκάλυψε ο «Monde» την περασμένη Πέμπτη, αυστριακό έγγραφο που παρουσιάστηκε στις 2-3 Ιουλίου στα υπόλοιπα κράτη-μέλη λέει απερίφραστα ότι καμία αίτηση ασύλου δεν πρέπει πλέον να εξετάζεται σε ευρωπαϊκό έδαφος!

Ακροδεξιά κόμματα

Τα πιο μετριοπαθή κεντροδεξιά κόμματα βρίσκονται πλέον σε υποχώρηση και τα εξτρεμιστικά ή και ακροδεξιά κόμματα ελέγχουν είτε την κυβέρνηση είτε την πολιτική που ασκούν ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Τα παραδείγματα μιλούν από μόνα τους. Στην Ισπανία, ο Μαριάνο Ραχόι και το Λαϊκό Κόμμα έχασαν την εξουσία πρόσφατα από τους Σοσιαλιστές. Στην Αυστρία, ο κ. Κουρτς συγκυβερνά με το ακροδεξιό FPO που ελέγχει τα υπουργεία Εξωτερικών, Εσωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων. Στη Δανία, η Κεντροδεξιά στηρίζεται στην ψήφο ανοχής του ακροδεξιού Λαϊκού Κόμματος, ενώ στην Ολλανδία ο φιλελεύθερος πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε υποχρεώθηκε προεκλογικά να υιοθετήσει σκληρή δεξιά ρητορική για να χτυπήσει τον Γκερτ Βίλντερς. Ακόμη και στη Γαλλία, ο νέος ηγέτης (από τον Δεκέμβριο του 2017) του δεξιού κόμματος των Ρεπουμπλικανών (Les Republicaines), ο Λοράν Βοκιέ, ομιλεί για μια «πραγματική Δεξιά» που θα επαναπροσελκύσει όσους ψηφοφόρους της κατέφυγαν στο Εθνικό Μέτωπο και κάνει παραλληλισμούς με το γερμανικό AfD.

Το «ευρωπαϊκό στοίχημα» του Μακρόν

Σε αυτό το σκηνικό, έχει αρχίσει να εμφανίζεται χώρος στο επονομαζόμενο «προοδευτικό Κέντρο» τον οποίο επιδιώκει να καταλάβει ο Εμανουέλ Μακρόν. Ο υπερφιλόδοξος γάλλος πρόεδρος, ο οποίος ξεκάθαρα βλέπει τον εαυτό του ως έναν (προφανώς προοδευτικότερο) Σαρλ ντε Γκωλ που θα αναδομήσει τη Γαλλία, κοιτάζει πέραν των γαλλικών συνόρων. Το στίγμα έχει δοθεί από τις δύο ομιλίες του για την Ευρώπη, η πρώτη (τον περασμένο Σεπτέμβριο) στη Σορβόννη και η δεύτερη, πιο πρόσφατα, στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, «ο Μακρόν θέλει να διαλύσει το παλαιό πολιτικό σύστημα της Ευρώπης, στο πρότυπο αυτού που έκανε στη Γαλλία» παραδέχεται μιλώντας στο «Βήμα» στέλεχος της Ευρωβουλής που επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμο. «Ολοι μας εδώ παρακολουθούμε τις κινήσεις του και προσπαθούμε να μαντέψουμε τι θα κάνει εν όψει των ευρωεκλογών του προσεχούς Μαΐου» προσθέτει. Ο στόχος είναι να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό «En Marche» και να φέρει και ένα καλό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές ώστε να έχει και ισχυρότερο λόγο όταν θα γίνει η νέα κατανομή των υψηλών ευρωπαϊκών αξιωμάτων, δηλαδή των Προέδρων της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Πώς επιδιώκει να προκαλέσει αυτή τη «δημιουργική καταστροφή» (για να επικαλεστούμε τη γνωστή ρήση του διάσημου οικονομολόγου Γιόζεφ Σούμπετερ) του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος ο Εμανουέλ Μακρόν; Το τιτάνιο έργο έχει αρχικώς αναλάβει να προωθήσει ένας μάλλον άγνωστος στο ευρύ κοινό γάλλος βουλευτής. Πρόκειται για τον 31χρονο Πιερ-Αλεξάντρ Ανγκλάντ, άλλοτε βοηθό ευρωβουλευτών του ALDE ο οποίος εντάχθηκε στο κίνημα «En Marche» το 2016 και στη συνέχεια εξελέγη βουλευτής στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση εκπροσωπώντας του ψηφοφόρους στις χώρες της Benelux (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο). Ο κ. Ανγκλάντ άνοιξε ένα μικρό γραφείο τού «En Marche» στις Βρυξέλλες και ξεκίνησε επαφές με ευρωβουλευτές από όλες τις παρατάξεις.
Αρχικά, ο γάλλος πρόεδρος είχε αναφερθεί στην ιδέα της κατάρτισης υπερεθνικών λιστών υποψηφίων. Αυτή δεν πέρασε τις «δαγκάνες» των παραδοσιακών κομμάτων και ιδιαίτερα του ΕΡΡ. Η Ευρωβουλή μάλιστα καταψήφισε τον περασμένο Φεβρουάριο την ιδέα να εκλεγούν με υπερεθνικές λίστες οι ευρωβουλευτές που θα έπαιρναν τη θέση των βρετανών ευρωβουλευτών μετά το Brexit. Ανάλογα αρνητικό και απορριπτικό κλίμα συνάντησαν αυτές οι ιδέες στη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, επίσης τον περασμένο Φεβρουάριο. Πλέον ο στόχος του κ. Μακρόν φαίνεται ότι είναι να δημιουργήσει ουσιαστικά μια δική του ευρωομάδα μετά τις εκλογές. Αυτό απαιτεί τουλάχιστον 25 ευρωβουλευτές από επτά χώρες. Η κινητικότητα είναι συνεχής. Μόλις πριν από λίγες ημέρες ο Κριστόφ Καστανιέ, ουσιαστικά ο διευθύνων σύμβουλος του «En Marche» και υπουργός επί κοινοβουλευτικών υποθέσεων, ανακοίνωσε μαζί με τον γενικό γραμματέα του ισπανικού κεντρώου κόμματος Ciudadanos Χοσέ Μανουέλ Βιγέγκας ότι εργάζονται επί μιας κοινής πλατφόρμας με σκοπό τη δημιουργία μιας προοδευτικής δύναμης που θα κατέλθει στις ευρωεκλογές του 2019. Ο κ. Καστανιέ συναντήθηκε επίσης με τον πρόεδρο των Ciudadanos Αλμπερτ Ριβέρα. Παράλληλα, στον σχεδιασμό του βρίσκονται συναντήσεις με τον ιταλό πρώην πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι αλλά και με τον πρώην υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Ιταλίας Σάντρο Γκότζι. Επιπλέον, προσέγγιση έχει υπάρξει και με άλλα κόμματα ακόμη και από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως το «Momentum» στην Ουγγαρία και το «Progressive Slovakia» στη Σλοβακία.
Ο κ. Μακρόν όμως πρέπει να είναι προσεκτικός αν δεν θέλει να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στις φιλοδοξίες του για μεταρρυθμίσεις στην αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και ευρύτερα της ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί αν επιδιώξει να αλιεύσει στελέχη από το ΕΡΡ (κάτι που θα ενοχλούσε τον Μάνφρεντ Βέμπερ και κατ’ επέκταση την Ανγκελα Μέρκελ) ή τους ευρωπαίους Σοσιαλιστές (που θα προκαλούσε εκνευρισμό στους γερμανούς Σοσιαλδημοκράτες και τον προερχόμενο από αυτούς νέο γερμανό υπουργό Οικονομικών Ολαφ Σολτς).

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ