Τον Απρίλιο του 2003 ήταν η πρώτη φορά που επισκέφτηκα τη Σαντορίνη για επαγγελματικό σκοπό. Εχουν περάσει έντεκα χρόνια και ακόμη ηχεί οξύμωρο στα αφτιά μου: στη Σαντορίνη για δουλειά… Αυτό το τοπίο μοναδικής ομορφιάς είναι δύσκολο, ίσως ακατόρθωτο, να μη σε επηρεάσει και να επικεντρωθείς σε προβλέψιμες επισκέψεις σε οινοποιεία και δοκιμές κρασιών. Εκτοτε είχα την ευκαιρία να ξανακάνω το ταξίδι δύο φορές και παραδέχομαι ότι το σκηνικό κάθε φορά καταφέρνει να σταματάει τον χρόνο.

Η Σαντορίνη ακούγεται στις μέρες μας με διάφορες αφορμές: τους πολυδιαφημισμένους γάμους που λαμβάνουν χώρα στο νησί, το ηλιοβασίλεμα και γενικότερα τις πανοραμικές φωτογραφίες που την κολακεύουν σε καθημερινή βάση, το μεγάλο μερίδιο επι-σκεψιμότητας που δικαιολογημένα κατέχει και, φυσικά, τα ντόπια αγροτικά προϊόντα, με το κρασί σε ρόλο πρωταγωνιστικό. Είτε πρόκειται για τη μελιτζάνα, το ντοματάκι, τη φάβα ή το κρασί, όλα τα προϊόντα του νησιού αντανακλούν την ιδιαιτερότητα της άγονης, άνυδρης και ανεμοδαρμένης θηραϊκής γης.

Ενα νησί στεφανωμένο

Αναφορικά με το κρασί, που είναι και το θέμα μας εν προκειμένω, είναι προφανές ότι η αμπελοκαλλιέργεια είναι κομμάτι της ζωής του τόπου. Το αμπέλι υπάρχει διάσπαρτο στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού, εκτός βέβαια από τις αμιγώς τουριστικές ζώνες. Πρακτικά, ο επισκέπτης συναντά τα στεφάνια (τα κλήματα με τον ιδιαίτερο τύπο κλαδέματος σε σχήμα που θυμίζει στεφάνια απλωμένα επάνω στη γη) σε κάθε βήμα του κατά την περιήγηση στο νησί. Σε έναν τόπο όπου τίποτε δεν είναι συνηθισμένο, τίποτε δεν ακολουθεί τη συμβατική οδό, έχει σημασία ότι υπάρχει μια παρακαταθήκη συσσωρευμένης γνώσης για το καθετί. Οι παλιοί αμπελουργοί διάλεξαν αυτό το κλάδεμα – που τους δυσκολεύει κατά τη διάρκεια του τρύγου – για να προστατέψουν το φυτό από τους ανέμους. Οπως, όμως, σκέφτηκαν τον τρόπο της καλλιέργειας, φρόντισαν και για τους χώρους της οινοποίησης και ωρίμανσης του κρασιού. Οι κάναβες, όπως αποκαλούνται στη διάλεκτο του νησιού τα υπόσκαφα κτίσματα, έχουν τον απαραίτητο προσανατολισμό και διατηρούν τις κατάλληλες συνθήκες για την παλαίωση των κρασιών. Αναφέρομαι στον ανθρώπινο παράγοντα, αλλά η αλήθεια είναι ότι κανένα κρασί του νησιού δεν θα ήταν αξιομνημόνευτο χωρίς την επίδραση του μικροκλίματος του νησιού. Τα ηφαιστειογενή εδάφη, η γειτνίαση με τη θάλασσα, οι καλοκαιρινές ομίχλες συνθέτουν ένα μοναδικό terroir. Με μια πιο ενδελεχή ματιά, είναι λες και το φυτό εξαντλεί τα όρια των αντοχών του και μας προσφέρει τις εντάσεις της φύσης στο ποτήρι μας.

Το μεγάλο Ασύρτικο

Το σταφύλι που έχει τη μερίδα του λέοντος στους σαντορινιούς αμπελώνες είναι αδιαμφισβήτητα το Ασύρτικο. Για να είμαστε ειλικρινείς, πρόκειται για την πιο σημαντική γηγενή ελληνική ποικιλία, με την υποσημείωση πως στο ιδιαίτερο μικροκλίμα του νησιού κάνει θαύματα. Στις μέρες μας δεν υπάρχει οινοκεντρικό εστιατόριο στον κόσμο που να μην έχει έστω και μία αναφορά στο Ασύρτικο της Σαντορίνης. Οπως μου έλεγε χαρακτηριστικά ντόπιος παραγωγός σε μια συζήτηση με θέμα τη φρενίτιδα των ξένων καταναλωτών για το συγκεκριμένο κρασί, το πρόβλημα πλέον είναι η διαχείριση των αποθεμάτων. Το σπουδαιότερο είναι πως δεν χρειάστηκε να γίνει οποιαδήποτε γευστική «έκπτωση» ή συμβατικός προσανατολισμός στα χαρακτηριστικά του κρασιού. Αντιθέτως, το Ασύρτικο μεσουρανεί χάρη στη δια-φορετικότητά του.

Τι μου θυμίζει…

Αρκετές φορές έχω πέσει στην παγίδα, όπως και αρκετοί συνάδελφοί μου, να παρομοιάσω τον γευστικό χαρακτήρα των κρασιών του νησιού με λευκά κρασιά άλλων περιοχών του κόσμου. Riesling που φοράει blue jeans και διάφορες άλλες σαχλαμάρες. Εστω και ετεροχρονισμένα, παραδέχομαι πως είναι ανώφελο. Τα λευκά κρασιά της Σαντορίνης έχουν διαβολεμένη οξύτητα, ταξιδεύουν όμορφα στον χρόνο, μου φέρνουν πάντα φαγητό στο μυαλό, διακρίνονται από πολυπλοκότητα, μα πάνω απ’ όλα είναι μοναδικά γιατί το τοπίο που τα γέννησε είναι μοναδικό. Τόσο απλά.

Οινική κουκκίδα

Προσωπικά, χαίρομαι που πλέον τις διακοπές στη Σαντορίνη δεν σηματοδοτούν μόνο τα πολυτελή καταλύματα γύρω από την Καλντέρα και ο άτυπος διαγωνισμός για την καλύτερη θέα στο ηλιοβασίλεμα. Τώρα πια οι επισκέπτες αφιερώνουν ζωτικό χρόνο και στον γαστρονομικό πλούτο της περιοχής και δεν περιορίζονται στην επίσκεψη Οίας – Φηρών. Οι πιο πολλοί μπαίνουν στη διαδικασία να επισκεφτούν και το Μεγαλοχώρι, τον Πύργο, την Επισκοπή και τα οινοποιεία του νησιού. Επίσης, σημαντικό θεωρώ ότι το Ασύρτικο της Σαντορίνης βρήκε τον δρόμο του και πλέον μεσουρανεί στις αγορές του εξωτερικού λόγω της μοναδικότητάς του. Είναι όμορφο να πίνεις ένα κρασί και να σκέφτεσαι τη μοναδική κουκκίδα στον χάρτη που μπορεί να γεννήσει τέτοια αρώματα…

*Δημοσιεύθηκε στο BΗΜΑ GOURMET την Κυριακή 15 Ιουνίου 2014.