Ήταν ένα βροχερό πρωινό του Σεπτέμβρη, όταν μια παρέα δημοσιογράφων μπήκαμε στο πουλμανάκι για να ανέβουμε από την Αθήνα στη Ζαγορά Πηλίου και να δούμε πώς παράγονται τα μήλα του συνεταιρισμού Ζαγορίν. Το ταξίδι προμηνυόταν ευχάριστο –ποιος άλλωστε δεν τρώει μήλα και δεν θέλει να μάθει πώς παράγονται!– όμως εντέλει προέκυψε απρόσμενα ενδιαφέρον. Εμείς, τα παιδιά της πόλης ανακαλύψαμε έναν ολόκληρο κόσμο, τους αγρότες, εργάτες και γεωπόνους, τα δέντρα, το έδαφος, το κλίμα και τη φροντίδα που κρύβονται πίσω από τους καρπούς οι οποίοι «φυτρώνουν» στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Η ιστορία των μήλων του Πηλίου ξεκινά από παλιά. Ο σημερινός Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς, ο οποίος διαχειρίζεται σχεδόν ολόκληρη την παραγωγή μήλων της περιοχής (12 με 15 χιλιάδες τόνους ετησίως) έκλεισε φέτος 100 χρόνια από την ίδρυσή του. Η ανάπτυξή του ξεκίνησε με την καλλιέργεια της ποικιλίας στάρκιν ντελίσιους, η οποία ταίριαξε στο μικροκλίμα της περιοχής, ενώ το 1985 μετατράπηκε σε οργανωμένη επιχείρηση και κατοχύρωσε το εμπορικό σήμα που εμφανίζεται σήμερα στο γνωστό αυτοκόλλητο πάνω σε κάθε μήλο. Εκτός από τα στάρκιν που αποτελούν τον κορμό της παραγωγής, καλλιεργούνται επίσης γκόλντεν, φιρίκια, φούτζι και γκαλά, αλλά και κεράσια, κρυστάλλια, ακτινίδια και κάστανα. Το 1996 τα γκόλντεν και στάρκιν χαρακτηρίστηκαν ΠΟΠ από την ΕΕ, και το 2011 τα ακολούθησαν τα φιρίκια. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής απορροφάται σήμερα από την ελληνική αγορά.
Η συγκομιδή των καρπών ξεκινά στα μέσα Αυγούστου και ολοκληρώνεται στα μέσα Οκτωβρίου. Μόλις μαζευτούν από τα δέντρα φτάνουν στο εργοστάσιο, όπου ελέγχεται η ειδική φόρμα με το όνομα του αγρότη, την ποικιλία, το μέγεθος και την ποσότητα των μήλων, καθώς και την ημερομηνία τελευταίου ψεκασμού. Τα μήλα δεύτερης κατηγορίας, όσα έχουν πανάδες, αποχρωματισμούς ή μικρό μέγεθος, εξάγονται στην Αίγυπτο. Παρόλο που η άσχημη εμφάνιση δεν επηρεάζει το άρωμα και τη γεύση, στην ελληνική αγορά παραμένει ακόμα έντονη η ζήτηση για καρπούς με ομοιόμορφο σχήμα και λαμπερό κόκκινο χρώμα, όμως τα αρωματικά και γευστικά χαρακτηριστικά εξαρτώνται από την ποικιλία, τα θρεπτικά συστατικά που έχει πάρει το δέντρο, το πότισμα, το κλάδεμα, τη θερμοκρασία, το υψόμετρο και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής. Μετά την επόμενη διαλογή, οι καρποί με χτυπήματα στην επιφάνειά τους γίνονται χυμοί και μαρμελάδες ή στέλνονται σε Αίγυπτο και Αλβανία, ενώ αν σε κάποιο σημείο είναι ηλιοκαμμένοι ή παραγινωμένοι πετιούνται. Πριν από τον τελικό διαχωρισμό ανά μέγεθος και χρώμα και τη συσκευασία τους, τα μήλα πλένονται με βούρτσες σε δεξαμενή με πόσιμο νερό, ενώ δεν κερώνονται και δεν προστίθεται τίποτα άλλο στην επιφάνειά τους.
Η συνολική παραγωγή ακολουθεί ένα σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης. Οι σχεδόν 700 αγρότες-μέλη του Ζαγορίν καταγράφουν στο ημερολόγιο αγρού κάθε καλλιεργητική εργασία, ενώ ο συνεταιρισμός παρακολουθεί τα δεδομένα θερμοκρασίας, υγρασίας και πιθανής βροχόπτωσης των μετεωρολογικών σταθμών της περιοχής και τους ενημερώνει μέσω sms για την κατάλληλη στιγμή της καθεμίας. Τα φάρμακα και η εποχή ψεκασμού καθορίζονται από τους γεωπόνους, με στόχο την παραγωγή μήλων με μηδενικό υπόλειμμα φυτοφαρμάκων. Φέτος μάλιστα ο τελευταίος ψεκασμός έγινε πολύ νωρίς, στις αρχές Ιουλίου. Στο παιχνίδι μπαίνουν και οι νέες μέθοδοι αντιμετώπισης των εντόμων: οι ψεκασμοί με θηλυκή φερορμόνη που μπερδεύουν την αρσενική καρπόκαψα ώστε να μην καταφέρει να βρει και να γονιμοποιήσει τη θηλυκή. Η δε συγκομιδή αποφασίζεται αφού πρώτα μετρηθεί η αντίσταση της σάρκας, τα διαλυτά στερεά και το άμυλο των καρπών, καθώς τα σωστά επίπεδά τους θα εξασφαλίσουν καλή γεύση και μεγάλη ικανότητα συντήρησης στα ψυγεία ως το τέλος του επόμενου Ιουνίου. Ο συνεταιρισμός ξεκίνησε πρόσφατα και ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης των παλιών δέντρων με σύγχρονους τρόπους φύτευσης, ώστε να αυξήσει την παραγωγικότητα, καθώς το ανάγλυφο του εδάφους και οι βαριές χιονοπτώσεις δυσχεραίνουν την καλλιέργεια και τη διακίνηση των προϊόντων.
Τα μήλα Ζαγορίν θα τα βρείτε, εκτός από τους πάγκους των οπωροπωλείων, στα ράφια της Lidl με την οποία ο συνεταιρισμός διατηρεί μακροχρόνια συνεργασία καθώς, σύμφωνα με τον διευθυντή αγορών στα φρούτα και λαχανικά της Lidl Ελλάς, Γιώργο Αγγελούλη, ένα 80% του κύκλου εργασιών της εταιρείας προέρχεται από φρούτα και λαχανικά ελλήνων παραγωγών και εμπόρων. Όπως μας αποκάλυψε ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Διονύσης Βαλασσάς, η συνεργασία αυτή θα επεκταθεί την επόμενη χρονιά σε δύο νέα προϊόντα, τα βιολογικά μήλα και το πετιμέζι από φιρίκι Πηλίου, τα οποία τηρούν επίσης τις αυστηρές προδιαγραφές ποιότητας που θέτει η εταιρεία. Αναμένουμε λοιπόν με ενδιαφέρον τα νέα προϊόντα και τα νέα μήλα, σε ένα μέλλον που προδιαγράφεται ρόδινο σαν τη φλούδα τους.
