Μα πείτε μου, πόση όρεξη θα είχατε για φαγητό αν ξέρατε ότι ο σολομός που μόλις ψήσατε στη λαδόκολλα είναι μεταλλαγμένος έτσι ώστε να εκκρίνει διαρκώς μια αυξητική ορμόνη που του επιτρέπει να μεγαλώνει σε 18 μήνες αντί για 36, ενώ οι συνοδευτικές πατατούλες έχουν κι αυτές μεταλλαχθεί για να μη μαυρίζουν, να διατηρούνται στην κατάψυξη πάνω από έξι μήνες και να παράγουν όταν τηγανίζονται μικρότερη ποσότητα από το καρκινογόνο ακρυλαμίδιο; Η ιδέα ότι ένα γονίδιο της μπουκιάς που βάζουμε στο στόμα μας έχει πειραχτεί από ανθρώπους με άσπρες μπλούζες μέσα σε εργαστήριο μάλλον αρκεί για να πάρουμε δρόμο.

Αν όμως η λέξη μετάλλαξη μας φέρνει στον νου εικόνες από b-movies με ανθρωποφάγα φυτά και μετα-αποκαλυπτικά τέρατα με τρία μάτια, στην πράξη πρόκειται για μια αλλαγή στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού, που μπορεί να συμβεί στη φύση τυχαία ή ως αποτέλεσμα ανθρώπινης παρέμβασης. Εδώ ερχόμαστε στους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (στα αγγλικά Genetically Modified ή Genetically Engineered Organisms, GMO) όπου η παρέμβαση γίνεται προκειμένου να βελτιωθούν κάποιες ιδιότητές τους. Πρόσφατα, στην Αμερική, συζητήθηκε πολύ η απόφαση του FDA, του αμερικανικού οργανισμού τροφίμων και φαρμάκων, να εγκρίνει ως ασφαλή για κατανάλωση τον εν λόγω σολομό (το πρώτο γενετικά τροποποιημένο είδος του ζωικού βασιλείου που εξασφαλίζει τέτοια έγκριση) που ακούει στο όνομα AquAdvantage και τη δεύτερη γενιά της γενετικά τροποποιημένης πατάτας Innate.

Από τον Frankenstein στο Frankenfish

Οι σκεπτικιστές ως προς τη σύγχρονη βιοτεχνολογία ονόμασαν το ψάρι Frankenfish και πέτυχαν να μη δοθεί πράσινο φως για τη διάθεσή του στην αγορά προτού οριστεί αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο ως προς τη σήμανση των προϊόντων. Πολλοί ΓΤΟ που ανήκουν στο φυτικό βασίλειο κυκλοφορούν βέβαια εδώ και χρόνια, σε Ευρώπη (σόγια, καλαμπόκι, βαμβάκι) και Αμερική, όμως οι χώρες της ΕΕ έχουν δικαίωμα να αρνηθούν την καλλιέργεια εντός των συνόρων τους, ακόμα και για προϊόντα που διαθέτουν σχετική έγκριση – η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις 19 χώρες που υπέβαλαν τέτοια αίτηση τον περασμένο Οκτώβριο. Οι πιθανοί κίνδυνοι της χρήσης ΓΤΟ είναι αρκετοί, όμως η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας επισημαίνει ότι οι έλεγχοι πριν δοθεί έγκριση είναι πολύ αυστηροί διεθνώς, και μάλιστα αυστηρότεροι απ’ ό,τι σε προϊόντα όπου η τροποποίηση προήλθε με «παραδοσιακή» μέθοδο, όπως η διασταύρωση με άλλες ποικιλίες.

Τροφή για σκέψη

Οι επιπτώσεις για τις οποίες προειδοποιούν επιστήμονες και διεθνείς οργανώσεις μπορεί να κυμαίνονται από την πρόκληση ανεπιθύμητων μεταλλάξεων στον ίδιο τον ΓΤΟ ή την επιμόλυνση των μη μεταλλαγμένων καλλιεργειών, έως την πρόκληση αλλεργικών αντιδράσεων ή τη μεταφορά γονιδίων στον άνθρωπο (ιδιαίτερα αυτών που σχετίζονται με την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά). Οι δε υποστηρικτές φυσικά τονίζουν ότι οι θετικές συνέπειες είναι αρκετές, όπως π.χ. ότι η μελλοντική κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων ψαριών μπορεί να μειώσει το φαινόμενο της υπεραλίευσής τους, ενώ υπάρχει μέριμνα τα ψάρια αυτά να είναι στείρα και να εκτρέφονται σε απομονωμένα μέρη για να μη διασταυρωθούν με άλλους πληθυσμούς. Τα φυτά, πάλι, αν είναι ανθεκτικά σε ασθένειες ή έντομα, απαιτούν μικρότερη χρήση φυτοφαρμάκων ενώ, αν αντέχουν στην ξηρασία ή αναπτύσσονται γρηγορότερα, καταναλώνουν λιγότερους πόρους (νερό και λιπάσματα) ή μειώνουν τη σπατάλη τροφίμων εάν μπορούν να συντηρηθούν καλύτερα και για περισσότερο χρόνο.

Μια μικρή σταγόνα στον ωκεανό των επιχειρημάτων. Ισως περάσει καιρός ώσπου να καταλάβουμε τι συμβαίνει και να μάθουμε ποιος έχει δίκιο. Εως τότε, ας διεκδικήσουμε την ενημέρωση, αυτήν που τουλάχιστον θα μας επιτρέψει να παίρνουμε τις προσωπικές μας αποφάσεις συνειδητοποιημένα και όχι ως αποτέλεσμα προκαταλήψεων είτε υπέρ της μίας είτε υπέρ της άλλης πλευράς.

*Δημοσιεύθηκε στο BΗΜΑ GOURMET την Κυριακή 17 Απριλίου 2016.