Αν πριν από μερικά χρόνια μού έλεγαν ότι θα καθυστερώ στο σουπερμάρκετ για να διαβάζω τα ψιλά γράμματα στις συσκευασίες, δεν θα το πίστευα. Αν μου έλεγαν ότι θα έψαχνα να βρω τα πού και τα πώς της παραγωγής των προϊόντων και θα αναζητούσα βιολογικά καταστήματα και δυσεύρετα βαζάκια, θα απαντούσα «αποκλείεται». Οχι επειδή ήμουν αδιάφορη όσον αφορά την ουσία του θέματος, αλλά επειδή δεν είχα χρόνο. Ή τουλάχιστον έτσι πίστευα μέχρι που απέκτησα παιδί και κατάλαβα τι σημαίνει να μην έχεις χρόνο. Μέχρι που άλλαξα επαγγελματικό αντικείμενο και συνειδητοποίησα τι σημαίνει βιολογική πρώτη ύλη, ντόπιο προϊόν, μικρός παραγωγός. Μέχρι που ξέσπασε η περιβόητη οικονομική κρίση και κάθησα και σκέφτηκα τι θα πει μεσάζων και πού πάνε τα λεφτά που δίνω όταν ψωνίζω. Και κάπως έτσι ερχόμουν όλο πιο κοντά στο κίνημα της ηθικής κατανάλωσης το οποίο μας προτρέπει να βάλουμε στα κριτήρια των επιλογών μας χαρακτηριστικά που βοηθούν να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο. Μεγάλες κουβέντες; Οχι. Απλά πράγματα. Δύο βασικές ερωτήσεις πρέπει να κάνουμε όταν ψωνίζουμε: Πρώτον, πόσο επιβαρύνουν το περιβάλλον η παραγωγή και η αγορά ενός τροφίμου; Δεύτερον, πώς παράχθηκε το τρόφιμο; Πληρώθηκαν οι άνθρωποι κανονικά; Δούλεψαν παιδιά; Υπήρξε σεβασμός στα δικαιώματα των εργαζομένων; Αυτά βρεθήκαμε να συζητάμε ένα πρωί στο κατάστημα της ActionAid, στο Κουκάκι, κάτω από το Μουσείο της Ακρόπολης.

Δίκαιο εμπόριο και ξερό παξιμάδι

Στο κατάστημα, που λειτουργεί εδώ και έναν χρόνο, διατίθενται από ρούχα, διακοσμητικά και βιβλία μέχρι μαρμελάδες, λάδι και μπισκότα που είτε έχουν πιστοποιηθεί ως Προϊόντα Δίκαιου Εμπορίου είτε προέρχονται από μικρούς έλληνες παραγωγούς. Και αυτό στην πρώτη περίπτωση εγγυάται πως οι παραγωγοί από αναπτυσσόμενες χώρες προπληρώνονται το 50% της μελλοντικής σοδειάς τους και έτσι μπορούν να έχουν σταθερό εισόδημα, η τιμή του προϊόντος τούς εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή ζωή, δεν εργάζονται παιδιά και η παραγωγή δεν επιβαρύνει το περιβάλλον. Στη δεύτερη περίπτωση, των μικρών ελλήνων παραγωγών, ότι το κέρδος δεν χάνεται σε τυχόν μεσάζοντες και ότι η εργατική νομοθεσία δεν έχει παραβιαστεί. «Τους έλληνες παραγωγούς τούς ξέρουμε όλους προσωπικά, τους έχουμε επισκεφθεί, έχουμε δει πού και πώς εργάζονται και είμαστε σε θέση να εγγυηθούμε όλα τα παραπάνω» μας λέει η Μάγδα Καζόλη, υπεύθυνη του καταστήματος, ενώ εμείς δοκιμάζουμε μία από τις αλμυρές μαρμελάδες της Go for… Eat – πίσω από την εταιρεία βρίσκονται ο Δημήτρης και η Χριστιάνα Ελευθερίου – τη Λεμόνι Μπούκοβο, ιδανική για ένα πλατό τυριών και αλλαντικών.

Τα τρόφιμα προστέθηκαν τελευταία στον «πάγκο» του καταστήματος – τα περισσότερα μπορείτε να τα δοκιμάσετε κι εσείς – κι αυτό «επειδή κάνουν τον καταναλωτή να επιστρέφει ξανά και ξανά για την ενίσχυση ενός ούτως ή άλλως σημαντικού σκοπού» εξηγεί. Τα έσοδα από τις πωλήσεις ενισχύουν το έργο της οργάνωσης για την καταπολέμηση της φτώχειας στις απομακρυσμένες κοινότητες του αναπτυσσόμενου κόσμου, ενώ αγοράζοντας τα εγχώρια καλούδια υποστηρίζουμε ταυτόχρονα και την τοπική αγορά, αφήνοντας απέξω τους μεσάζοντες. Tην πρωτοκαθεδρία στα ράφια έχουν τα γλυκά του κουταλιού και οι μαρμελάδες: Πυλιακή Γη, Κιανών Εργα, Μαρμελίζα, Γιαμ και Go for… Eat και ακολουθούν οι κορινθιακές σταφίδες Golden Black, τα παξιμάδια της οικοτεχνίας Δελατόλα, τα ζυμαρικά Σπανέλλη και τα ζυμαρικά Ανω Ποροΐων της Γεωργίας Ανδρεάδου.

Αλλάζοντας λίγο τον κόσμο

Φεύγοντας γεμίζουμε τις τσάντες μας με μέλι Αρτεμις του Κοινωνικού Συνεταιρισμού Δωδεκανήσου, μυρωδάτο και θυμαρίσιο από τη μακρινή Λέρο, το πρώτο τυποποιημένο προϊόν κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, ιταλικά ζυμαρικά Caserecce που παράχθηκαν από κοινωνικούς συνεταιρισμούς οι οποίοι ανθούν τώρα εκεί όπου άλλοτε δρούσε η Μαφία. Επίσης, κινόα που είναι της μόδας, αλλά εδώ μπορούν να μας εγγυηθούν ότι παράχθηκε στη Βολιβία από ομάδες οι οποίες δεν δέχτηκαν τις παγκόσμιες πιέσεις της αγοράς εξαιτίας αυτής της μόδας. Και φυσικά καφέ από τα υψίπεδα της Αιθιοπίας, αφού η χώρα θεωρείται η γενέτειρα του καφέ. «Η καλλιέργεια του καφέ είναι μια τεράστια βιομηχανία, ολόκληρες οικονομίες βασίζονται στον καφέ, όμως για πολλούς από τα 25 εκατομμύρια αγρότες η παραγωγή δεν αποφέρει αρκετά. Οι περισσότεροι ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες, η τιμή του καφέ δεν έχει σταθερότητα κι εκείνοι είναι εκτεθειμένοι στις παγκόσμιες πιέσεις. Ομως χάρη στις πιέσεις των καταναλωτών και των διεθνών οργανώσεων ο καφές κατάφερε να γίνει ένα από τα πιο γνωστά Προϊόντα Δίκαιου Εμπορίου» μας πληροφορεί η Αννα Μπότσογλου, υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων. Και μας διαβεβαιώνει πως ο καφές αυτός από τον συνεταιρισμό Sidama Union καλλιεργείται με το garden system, σύμφωνα με το οποίο τα φυτά μεγαλώνουν σε αραιή διάταξη ανά εκτάριο και εμπλουτισμένα με άλλες καλλιέργειες, ενώ χρησιμοποιείται μόνο βιολογικό λίπασμα.
Στο παρά πέντε βλέπω ένα σοκολατένιο αβγό με ιδιαίτερο περιτύλιγμα. «Φτιαγμένο με πρώτες ύλες κακάο και ζαχαροκάλαμο από την Παραγουάη και τη Δομινικανή Δημοκρατία. Περιέχει δώρα-κατασκευές από συνεταιρισμούς του Νεπάλ, της Σρι Λάνκα, της Ινδονησίας και του Περού» διαβάζω στην καρτέλα του. Αυτό το Πάσχα θα μάθω στη βαφτιστήρα μου πώς μπορεί να αλλάξει λιγάκι τον κόσμο ψωνίζοντας.

Η Αννα Μπότσογλου και η Μάγδα Καζόλη μάς ξενάγησαν στο μαγαζί και στη δράση της διεθνούς ΜΚΟ.

Κατάστημα ActionAid: Βεΐκου 2, Κουκάκι, τηλ. 210 9212 331. Δευτέρα κλειστά, Τρίτη – Πέμπτη – Παρασκευή 11.00-20.00, Τετάρτη 11.00-18.00, Σάββατο 10.00-16.00 και eshop.actionaid.gr