Σε ένα ξεχασμένο χωριό στο κέντρο της Ελλάδας, τον Ηλιά, ένας παραγωγός συσκευάζει τα προϊόντα του, μέλι, ντομάτες, όσπρια και σιτηρά, «με όρους ευ ζην», όπως ο ίδιος λέει, και τα στέλνει να κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι: Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία, Ελβετία, Γερμανία, Σουηδία, Δανία, Γαλλία, Χονγκ Κονγκ, Ιαπωνία, ΗΠΑ. Εκείνα σκορπίζουν τα αρώματα της ελληνικής γης στους ανά τον κόσμο σταθμούς τους. Απλό και όμορφο. Αληθινό χάρη στον Αλέξανδρο Γκουσιάρη, έναν γεωργό που παράγει, τυποποιεί και διαθέτει τα προϊόντα του στη διεθνή αγορά ποιοτικών προϊόντων, χαράσσοντας έναν διαφορετικό δρόμο για την ελληνική αγροτική παραγωγή. Πώς έφτασαν, όμως, η στραγγιστή ντομάτα και το μέλι Γκουσιάρη να φιγουράρουν στα ράφια του βρετανικού πολυκαταστήματος Harrods; Πώς κατάφεραν να κερδίσουν δεκάδες διεθνή βραβεία γεύσης και ποιότητας;



Ο Αλέξανδρος Γκουσιάρης

Με τα δικά του λόγια, η ιστορία ξεκινάει κάπως έτσι: «Η ιδέα περί των μελισσών υπήρχε από τις ιστορίες της γιαγιάς μου, η οποία είχε τα μελίσσια της από τη μητέρα της στην αυλή τους.Βλάστησε το 1986, ενώ σπούδαζα Μαθηματικά, αποκτώντας μαζί με έναν φίλο τα πρώτα μας μελίσσια. Το 1989 εκπαιδεύτηκα από το ΑΠΘ ως επιμορφωτής μελισσοκομίας, οπότε αποκτήθηκε ένα θεωρητικό υπόβαθρο. Οι πρώτοι καρποί σε επαγγελματικό επίπεδο φάνηκαν το 1996, όταν εντάχθηκα στα προγράμματα των νέων γεωργών του υπουργείου Γεωργίας και αμέσως μετά κάναμε την πρώτη μας εξαγωγή. Αργότερα, το 2000, ήρθαν και οι οργανικές καλλιέργειες ντομάτας».

Ποιες δυσκολίες συναντήσατε στην προσπάθειά σας να στήσετε μια τέτοια επιχείρηση; Θα ξεκινούσατε σήμερα;

Οι δυσκολίες ήταν μεγάλες. Κατά περιόδους εξοντωτική σωματική κούραση, δυσκολίες χρηματοδοτικές, γραφειοκρατία που όταν συναντά μυαλά στο άλλο άκρο της ευφυΐας δημιουργεί γελοία αδιέξοδα και μια αγορά που περιστρέφεται γύρω από νόμους ζούγκλας, με κεντρικό σκοπό τα κέρδη ανά ίντσα ραφιού. Αν θα ξεκινούσα σήμερα; Ναι, χωρίς δεύτερη σκέψη. Απλώς θα σπούδαζα εκτός από Μαθηματικά και στη Γεωπονική Σχολή του ΑΠΘ.

Πριν από δύο χρόνια εντάξατε και τα όσπρια στην παραγωγή σας. Για ποια όσπρια πρόκειται και πώς το τολμήσατε σε μια δύσκολη οικονομικά εποχή;

Οπως παρήγαμε στην εποχή της «ευμάρειας» μέλι και ντομάτες, έτσι συνεχίζουμε και τώρα προσθέτοντας όσπρια, γιατί με αυτόν τον τρόπο στηριζόμαστε σε περισσότερα προϊόντα. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν πάει καλά η παραγωγή του ενός, όπως συνέβη φέτος με το μέλι, βοηθάνε τα υπόλοιπα. Στην ομάδα βάλαμε λοιπόν φακές, ρεβίθια, μαυρομάτικα, σιτάρι, πλιγούρι και πιθανά κάποια ακόμη του χρόνου, όλα βέβαια με ελληνικούς σπόρους. Οχι για λόγους ελληνολαγνείας, αλλά για λόγους εγκλιματισμού των σπόρων στον τόπο μας.

Ανήκετε στους παραγωγούς που διατηρούν και διαδίδουν σπόρους παλαιών ποικιλιών. Ποιους σπόρους καλλιεργείτε και πώς;

Καλλιεργούμε όποιον διαπιστωμένα παλιό σπόρο βρούμε, με ναυαρχίδα την ντομάτα μας. Το μοναδικό κριτήριο είναι η γεύση. Ετήσιες επιλογές αμέτρητων διαφορετικών γεωργών χάρισαν αυτούς τους υγιείς σπόρους σε εμάς. Και εμείς με τη σειρά μας συνεχίζουμε στην ίδια αρχή: επιλογή, έλεγχος της φύσης και ξανά επιλογή. Χαρίζουμε κάθε χρόνο μερικές χιλιάδες σπόρους, κυρίως μέσω του «Πελίτι» (www.peliti.gr), σε ανθρώπους που τους ζητάνε. Σε ανθρώπους που συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούμε να σταματήσουμε έτσι απλά και διά παντός ένα τεράστιο τμήμα του γεωργικού μας πολιτισμού, το οποίο είναι εξ ορισμού υποσύνολο του πολιτισμού μας, καθώς αναφέρεται στην τροφή και στο ευ ζην όλων μας. Οφείλουμε να στηριχτούμε σε αυτό και να προχωρήσουμε σε αυτή την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, αλλά χωρίς να πετάμε στις χωματερές αξίες που πολλοί γεωργοί πριν από εμάς επαλήθευσαν με τον ιδρώτα τους. Να τρώμε την ίδια γεύση άχυρου ό,τι και αν μασουλάμε; Καλλιεργούμε βιολογικά, γιατί έτσι περπατάμε λογικά στον βίο μας, όπως λέει και μια φίλη μας.

Πιστεύετε ακόμη ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει η γκουρμέ μπουτίκ της Ευρώπης, όπως είχατε δηλώσει παλαιότερα;

Η Ελλάδα στηρίζεται σε ένα πλούσιο γεωμορφολογικό ανάγλυφο και στους κατοίκους της. Ο τόπος με τον ήλιο του κάνει το μέγιστο δυνατόν, γιατί έτσι υπηρετεί μια φυσική διαδικασία, τη συνέχεια. Οι κάτοικοί της και ειδικότερα οι γεωργοί της θα μπορούσαν με παρόμοιο με τον σημερινό κόπο τους να καλλιεργούν έτσι ώστε να υπηρετούν την ποιότητα. Στην ποσότητα είμαστε χαμένοι εξ ορισμού. Για σκεφτείτε όμως μια Ελλάδα που να καλλιεργεί μόνο ποιοτικά αγαθά, ας πούμε μόνο βιολογικά, σε ένα βάθος 10-15 χρόνων. Τότε θα αρκούσε μία και μόνο μία εθνική καμπάνια ενημέρωσης που θα τόνιζε ότι όλα τα προϊόντα της Ελλάδας είναι ποιοτικά. Θα αρκούσε μία και μόνο μία εθνική καμπάνια ενημέρωσης για όσους έρχονται στη χώρα μας ότι θα γευτούν μόνο ποιοτικά ελληνικά προϊόντα στα ταξίδια αναψυχής τους. Οι δύο πυλώνες της εθνικής μας οικονομίας σε μία λεζάντα μιας παγκόσμιας διαφήμισης.

Προμηθεύετε κάποια ξενοδοχεία με μέλι. Ποια είναι τελικά η ποιότητα του πρωινού στα ελληνικά ξενοδοχεία;

Σε κάποια ξενοδοχεία είναι πάρα πολύ καλή και στηρίζεται σε ποιοτικά προϊόντα, ελληνικά και εισαγόμενα. Σε άλλα ξενοδοχεία, πάλι, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Περισσότερα τοπικά ποιοτικά προϊόντα χρειάζεται να έρθουν στο πρωινό τραπέζι, γιατί έτσι συμπορεύονται παραγωγή και τουρισμός και αλληλοβοηθούνται. Διαβάζω ότι γίνονται προσπάθειες σε αυτή τη βάση, αλλά χρειάζεται παιδεία και χρόνος.

Γιατί τα προϊόντα σας διατίθενται κυρίως στο εξωτερικό;

Το τυχαίο της ζωής έφερε πρώτα στον δρόμο μας την αγορά της Αγγλίας, μέσω μιας εταιρείας ελληνικών συμφερόντων, της Odysea Ltd. Μην ξεχνάτε ότι εξάγουμε από το 1997 προϊόντα μας, τότε που η ελληνική πρωτογενής παραγωγή ήταν ταυτόσημη με την πορεία των επιδοτήσεων. Δίνουμε και στην Ελλάδα προϊόντα μας, αρκεί να έχουμε μια καλή συνεργασία με αξιοπρεπείς όρους.

Αν μεγάλωνε η ζήτηση στο εσωτερικό, θα μπορούσατε να την καλύψετε;

Οχι. Εμείς τυποποιούμε μόνο ό,τι παράγουμε. Οταν τελειώσει η ετήσια παραγωγή μας, περιμένουμε υπομονετικά την επόμενη σοδειά. Το ίδιο κάνουν και οι πελάτες μας. Ετσι δοκιμάζουν και άλλα προϊόντα, αφού δεν βρίσκουν τα δικά μας, και η ζωή όλων γίνεται πιο ενδιαφέρουσα περιμένοντας τι θα παραχθεί και τι γεύση θα έχει.

Τι θα προτείνατε σε κάποιον μικρό παραγωγό που θέλει να στήσει μια επιχείρηση σαν τη δική σας εν μέσω κρίσης;

Να κάνει μικρά βήματα. Να κινείται μαζί με το βιος του. Να μην κάνει μεγάλα και απότομα οικονομικά ανοίγματα και να ακολουθεί αυτό που τον οδηγεί σε βράδια κατά τα οποία πρέπει να διαχειριστεί ένα κουρασμένο σώμα, ξέροντας όμως ότι τον περιμένει ένας κερδισμένος γαλήνιος ύπνος και ένα επόμενο μαγικό πρωινό.

Σε μια εποχή όπως η σημερινή, τι έχει μεγαλύτερη σημασία για μια επαγγελματική στροφή, το ανοιχτό μυαλό ή η τεχνογνωσία;

Και τα δύο μαζί. Και τα δύο πάντως πατάνε στην παιδεία και στη μόρφωση που δεν μπορεί παρά να κατακτηθούν από τον καθένα μας, όπως και η ευτυχία άλλωστε. Χρειάζεται όμως ένα προφανές βήμα. Να σταματήσουμε να κοστολογούμε την παιδεία και τη μόρφωση με σύγχρονους οικονομικούς όρους. Το μέλλον μας δεν μπορεί να μετριέται μόνο με νομίσματα. Πώς θα κοστολογήσουμε τα χαμόγελα με αυτόν τον τρόπο;