Λαδοψυχιά

Μια όμορφη λέξη για ένα από αυτά τα μικρά, ταπεινά και λιτότατα παρασκευάσματα που είναι ό,τι πρέπει για το τελείωμα της Σαρακοστής. Μικρά κομμάτια ψωμιού, μαύρες ελιές, κρεμμύδι, δύο ντομάτες τριμμένες, αλατοπίπερο και χυμό λεμονιού. Τσιγαρίζουμε τα κομματάκια του ψωμιού με το κρεμμύδι και τις ελιές, ρίχνουμε τις ντομάτες, αλατοπίπερο και τον χυμό λεμονιού και από πάνω λίγο νερό και τα αφήνουμε μέχρι να δέσει το μείγμα. Τη συνταγή αυτή δίνει και η Περσεφόνη Κουτσουράδη στις «Παραδοσιακές γεύσεις από την Κω». Πάντως, το απόλυτο «έδεσμα» της Μεγάλης Παρασκευής το άκουσα από κάποιον που έλεγε ότι η μητέρα του έτρωγε «μόνο μαρουλόφυλλο βουτηγμένο στο ξίδι»!

Λαζαράκια, λαζάρηδες και λαζαρούδια

Από τη Σκύρο έως την Κω και την Κρήτη συνηθίζεται το Σάββατο του Λαζάρου να ετοιμάζουν αυτά τα ανθρωπόμορφα ψωμάκια, που τα πηγαίνουν στην εκκλησία και μετά τα μοιράζουν. Αλεύρι, ελαιόλαδο, ζάχαρη, κανελόζουμο (νερό στο οποίο έχουμε βράσει κανέλα) και μαγιά για τη ζύμη, ενώ για τη γέμιση ανακατεύουν σταφίδες (αλεσμένες), κανέλα, ελάχιστο γαρίφαλο και το γνωστό ελληνικό, σκουρόχρωμο, αστεράτο ποτό που εμείς πεισματικά αποκαλούμε ακόμη «κονιάκ(ι)», αντί για μπράντι. Φτιάχνουν τη ζύμη, την κόβουν σε μικρά, μακρόστενα κομμάτια, μοιράζουν επάνω τη γέμιση, κλείνουν τα ζυμαράκια και, προσπαθώντας να τα κάνουν να μοιάσουν με φασκιωμένα ανθρωπάκια, καρφώνουν από δύο κανελογαρίφαλα (μοσχοκάρφια) για μάτια και σχηματίζουν δύο σταυρωμένα μπροστά χέρια, ώστε να παραπέμπουν στη μορφή του Λαζάρου.

Χουσάφι

Στα τουρκικά σημαίνει κομπόστα, αλλά στην περίπτωσή μας τη λένε κομπόστα της Μεγάλης Σαρακοστής, γιατί δεν περιέχει άλλο από 1 κιλό σταφίδες, 1 λίτρο νερό, λίγη ζάχαρη, φλούδα πορτοκαλιού και 1 ξυλάκι κανέλας.

Λαμπριανό και λαμπριάτης

Στην Κύθνο, το λαμπριανό δεν είναι άλλο από το αρνί με πατάτες, οδηγούμενο στον φούρνο της γειτονιάς το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου και κουβαλημένο πίσω στο σπίτι μετά την Ανάσταση από τον άντρα του σπιτιού. Λαμπριάτης είναι το γεμιστό αρνί, ψημένο στις κληματόβεργες. Αντίσταση στη σούβλα δηλαδή!

Φλαούνες και πασκές

Η φλαούνα είναι ένα παραδοσιακό, πασχαλινό, αλλά μπελαλίδικο, έδεσμα της Κύπρου. Το φτιάχνουν με ανοιγμένο χονδρό φύλλο και γέμιση από τυρί – χαλούμι ή κασέρι ή και τα δύο –, σταφίδες, δυόσμο, μαστίχα, μαχλέπι και αβγά. Η «προγιαγιά» της φλαούνας πιστεύεται ότι ήταν η παλάθη, ένα γλύκισμα με ξηρούς καρπούς που προσφερόταν ως φιλοδώρημα στα παιδιά κατά τους αρχαίους χρόνους, και έτσι, μάλλον, η φλαούνα αποτελεί τη χριστιανική συνέχισή της. Οι πασκές γίνονται με το ίδιο φύλλο, αλλά η γέμιση περιλαμβάνει επιπλέον ημιτηγανισμένα κρέατα, κρεμμύδια και ενίοτε λίγη από τη γέμιση της φλαούνας.

*Δημοσιεύθηκε στο BΗΜΑ GOURMET την Κυριακή 13 Απριλίου 2014.