Κατά τη διάρκεια των εορτών καταβροχθίσαμε κατά κεφαλήν το ισόποσο με ένα βόδι σε θερμίδες και τώρα έχουμε πέσει σε μια βαθιά μελαγχολία για την κατάντια μας. Καθισμένοι σε κωματώδη κατάσταση μπροστά στην τηλεόραση με ένα άπαχο γιαουρτάκι ανά χείρας, κατακλυζόμαστε από θρησκευτικά συναισθήματα και σκέψεις περί πνευματικής ζωής, μακριά από υλικές απολαύσεις, και νιώθουμε τις ενοχές για τις θανάσιμες αμαρτίες μας να μας περιβάλλουν σαν παχύρρευστο υγρό και να μας βυθίζουν στην κινούμενη άμμο των μελαγχολικών σκέψεών μας. Το μόνο που μπορούμε να σκεφτούμε είναι τη μείωση του ζημιογόνου αλατιού, του αποτρόπαιου αλκοόλ, της σατανικής ζάχαρης και της αμαρτωλής σοκολάτας, την αποφυγή των καταστροφικών λιπαρών και την προσφυγή σε ζωογόνες και εξαγνισμένες τροφές, σε superfoods – γκότζι μπέρι, τζίνσενγκ, άγριο ρύζι, σαλάτες δίχως λάδι – και σε πολλή, μα πάρα πολλή άθληση. Τουτέστιν, πρέπει να κάνουμε δίαιτα.

Γαστρονομική πληρότητα

Αυτά, βέβαια, κατόπιν εορτής. Κάθε φορά γίνεται ακριβώς το ίδιο. Και θα γίνεται εσαεί. Διότι δεν υπάρχει ωραιότερο πράγμα από το να γιορτάζεις τρώγοντας και πίνοντας. Νιώθεις πλήρης και ευτυχισμένος έχοντας φάει όχι απαραιτήτως πολύ, αλλά καλά. Τίποτε δεν συμβολίζει περισσότερο τη γιορτή από τη γαστρονομική πληρότητα. Και δεν εννοώ το σαβούριασμα, αλλά τη φροντισμένη τροφή, τη διαφορετική από την καθημερινή, την πιο εορταστική και άρα κάπως πιο υπερβολική ως προς τις πρωτεΐνες, το λίπος και τη ζάχαρη, όλα αυτά που κάνουν το φαγητό νόστιμο.

Ουκ εν τω πολλώ

Αλλά μην ανησυχείτε για αυτό τόσο πολύ. Οι Λατίνοι έλεγαν το σοφό quod sapit, nutrit: ό,τι είναι γευστικό είναι και θρεπτικό. Αρκεί να τρώγεται σε λογικές ποσότητες. Η υπερβολή σε οποιαδήποτε τροφή κάνει κακό. Το να φας δύο κιλά καρότα στην καθισιά σου, σίγουρα δεν κάνει καλό. Το να φας ένα – καλοκαμωμένο – χάμπουργκερ (κρέας, μαρούλι, ντομάτα, ψωμί, κρεμμύδι), θα σου κάνει καλό. Αν είναι δε και νόστιμο, θα σε κάνει κι ευτυχισμένο. Θα σε θρέψει υλικά και ψυχικά. Το καλό φαγητό σε λογικές ποσότητες είναι μια πνευματική ανάταση και γι’ αυτό δεν νοείται γιορτή, θρησκευτική ή μη, δίχως αυτό.
Μα, θα μου πείτε, κι όλα αυτά τα αλάτια, το αλκοόλ, οι σοκολάτες, τα λίπη δεν θα μου κάνουν κακό; Δεν θα με κάνουν παχύσαρκο; Θα το ξαναπώ: η υπερβολή παχαίνει, όχι το καλό φαγητό. Κανείς μπορεί να παχύνει βλέποντας τηλεόραση και τρώγοντας μόνο ποπκόρν και νάτσος όλη την ημέρα. Και κάποιος άλλος μπορεί να μείνει στα κιλά του τρώγοντας καλό φαγητό σε λογικές ποσότητες. Το ζητούμενο είναι το φαγητό να το απολαμβάνεις, αποφεύγοντας την υπερβολή.

Μύθοι και αλήθειες

Επειτα, υπάρχουν κάποιοι μύθοι σχετικά με το τι κάνει καλό και τι όχι. Μέχρι σχετικά προσφάτως το κρασί και η σοκολάτα θεωρούνταν θανάσιμα αμαρτήματα. Μετά, όμως, ανακαλύφθηκε ότι ειδικά το κόκκινο κρασί κάνει καλό στην καρδιά λόγω των φλαβονοειδών. Το ίδιο και η σοκολάτα. Ναι, ναι, η σοκολάτα κάνει καλό. Οχι, όμως, οι κακές σοκολάτες, οι οποίες αντικαθιστούν το βούτυρο κακάο με λίπη που βλάπτουν, ενώ περιέχουν ελάχιστο κακάο. Μια καλή σοκολάτα, η οποία έχει όλο της το βούτυρο κακάο και υψηλή περιεκτικότητα σε (καλής ποιότητας) κακάο, κάνει καλό. Παρ’ όλο που περιέχει και κορεσμένα λίπη. Διότι δεν κάνουν όλα τα κορεσμένα λίπη κακό. Οι Γάλλοι και οι Ελληνες καταναλώνουν τις μεγαλύτερες ποσότητες full fat τυριού, αλλά κινδυνεύουν λιγότερο από καρδιακά νοσήματα σε σχέση με τους Αμερικανούς, οι οποίοι τρώνε τυριά light. Το δε αλάτι και βέβαια κάνει κακό σε υπερβολικές ποσότητες, όμως μελέτες δείχνουν ότι σε λογικές ποσότητες κάνει κακό μόνο στο 8% του πληθυσμού, πολύ λιγότερο από τα αυτοκινητικά ατυχήματα.

Οι δίαιτες στην εποχή μας (οι οποίες γίνονται για καθαρά αισθητικούς λόγους, σύμφωνα με το μοντέλο σωματικής αισθητικής που επιβάλλεται από τα ΜΜΕ), όπως και οι φοβίες για το φαγητό, έχουν αντικαταστήσει τη θρησκευτική εντολή και την ένδεια πόρων που περιόριζαν τη λαιμαργία σε παλιότερες εποχές. Η απομάγευση της κοινωνίας, όπως και η σχετική αφθονία που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια, έχει κάνει τους ανθρώπους να χάσουν τον μπούσουλα ως προς το φαγητό. Γι’ αυτό κι εγώ προτείνω: quod sapit, nutrit, αρκεί το νόστιμο και άρα θρεπτικό φαγητό να τρώγεται σε λογικές ποσότητες. Η καλύτερη δίαιτα τελικά είναι η καλή γαστρονομία.

*Δημοσιεύθηκε στο BΗΜΑ GOURMET την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2014.