Τα μυστικά της Σόφιας

Υπάρχουν προορισμοί που, αν και είναι κοντινοί (και οικονομικοί), δεν τους βάζεις εύκολα στο πρόγραμμα. Ακριβώς επειδή είναι κοντινοί, οπότε έχεις πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού σου πως είναι εύκολο όποτε θέλεις να πας. Γνωρίζω αρκετούς που ακολουθώντας αυτή τη λογική δεν κατάφεραν να δουν ακόμη (και δεν πρόκειται να δουν, φοβάμαι) πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη, το Κάιρο και η Σμύρνη. Υπάρχουν και κοντινοί προορισμοί που δεν τους προτιμάμε γιατί θεωρούμε, ή έχουμε ακούσει από άλλους, ότι «δεν έχουν πολλά» ή σημαντικά αξιοθέατα. Αν θέλετε τη γνώμη ενός ανθρώπου που ταξιδεύει όσο περισσότερο μπορεί και που αν μπορούσε θα ταξίδευε ακόμη πιο πολύ, δεν υπάρχει κομμάτι του πλανήτη που μην έχει πολλά να προσφέρει. Εξάλλου, αν δεν γνωρίσετε ένα μέρος δεν μπορείτε να ξέρετε ποιο είναι το αποτύπωμα που θα αφήσει στην καρδιά σας. Το άνευ σημασίας του άλλου μπορεί να είναι σημαντικό για εσάς.

Μου έχει συμβεί πολλάκις. Μου συνέβη και με τη Σόφια. Μου είχαν πει πως είναι μικρή και πως ένα διήμερο είναι αρκετό για να τη γνωρίσεις. Δεν ήταν αρκετό. Η πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, πίσω από τα τουριστικά αξιοθέατά της, με όλη τη μελαγχολία του στερημένου παρελθόντος της, έτσι όπως την αντιλαμβάνεσαι όταν φύγεις από το κέντρο, σε γειτονιές που ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για όποιον ταξιδεύει (και) για να μαθαίνει και όχι μόνο για να ξεκουράζεται και να γεμίζει όμορφες εικόνες. Εδώ δεν είναι όλες οι εικόνες όμορφες, μπορούν όμως να γίνουν συγκινητικές, ακόμη και μέσα από τη θλίψη τους.

Ας ξεκινήσουμε από τις όμορφες εικόνες, αφού ό,τι και να λέμε, την ομορφιά την έχουμε ανάγκη. Πρώτα από τα επιβλητικά βουνά που περιβάλλουν την πόλη. Είναι εντυπωσιακό το σχεδόν τριανταφυλλί χρώμα που παίρνει το όρος Βίτοσα όταν έχει ακόμη χιόνια στις κορυφές του νωρίς το πρωί, όταν έπειτα από μια γερή βροχή βγαίνει ο ήλιος. Μια τέτοια Ανατολή είδα από το παράθυρο του ξενοδοχείου μου το πρώτο πρωί που ξύπνησα στη Σόφια. Με αιφνιδίασε. Οι όμορφες εικόνες συνεχίστηκαν λίγο μετά, όταν βγήκα στο κέντρο της πόλης και άρχισα να περπατώ προς τον εμβληματικό καθεδρικό ναό του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι. Δεν μπόρεσα να αποφύγω τη σύγκριση. Oλα πολύ πιο καθαρά και φροντισμένα από ό,τι στο κέντρο της Αθήνας. Πουθενά δεν είδα γκραφίτι, κανένα παγκάκι δεν ήταν σπασμένο, τα παρτέρια ήταν φυτεμένα με πολύχρωμα λουλούδια. Το καλοσυντηρημένο πλακόστρωτο, υγρό ακόμη από τη βροχή, είχε μετατραπεί σε καθρέφτη από πέτρα πάνω στον οποίο διαθλούνταν οι αχτίδες που επέμεναν να προβάλλουν πάνω από τα σύννεφα.

Σύµβολο της πόλης, ο Καθεδρικός, χτισμένος προς τιμήν των ρώσων απελευθερωτών της Βουλγαρίας από τον ζυγό των Οθωμανών (πήρε το όνομά του από τον ρώσο πρίγκιπα Αλεξάντερ Νιέφσκι), δικαίωνε ακόμη περισσότερο τη φήμη του έτσι όπως το φως έπεφτε στους χρυσούς και στους πράσινους τρούλους του κάνοντάς τους να λάμπουν. Ο δεύτερος μεγαλύτερος καθεδρικός των Βαλκανίων (πρώτος θεωρείται ο Αγιος Σάββας στο Βελιγράδι) ολοκληρώθηκε το 1912. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν πολυτελή υλικά.

Ο επιχρυσωμένος τρούλος του έχει ύψος 45 μέτρα, ενώ το καμπαναριό του 53 μέτρα.

Δίπλα στον ναό βρίσκεται μια άλλη σημαντική εκκλησία, η Αγία Σοφία, από την οποία πήρε το όνομά της η πόλη, ενώ στην ευρύτερη περιοχή ξεχωρίζουν η ρωσική εκκλησία, η Εθνική Πινακοθήκη της Βουλγαρίας και το Εθνογραφικό Μουσείο (στεγάζονται στο παλιό παλάτι), το μνημείο του Τσαρ Οσφομποντίτελ (τσάρου απελευθερωτή), το Πανεπιστήμιο της Σόφιας (ζωντανή, γεμάτη νεαρόκοσμο και πολύχρωμη η περιοχή γύρω του) και η Εθνική Ακαδημία Καλών Τεχνών. Δέκα λεπτά με τα πόδια από τον Καθεδρικό θα βρείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο το οποίο στεγάζεται σε ένα τζαμί του 1899 και έχει ιδιαίτερη σημασία για εμάς τους Ελληνες λόγω των εκθεμάτων του. Παρακάτω, η Ροτόντα του Αγίου Γεωργίου χρονολογείται από τις αρχές του 4ου αιώνα και είναι, αν όχι το παλαιότερο, ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα κτίρια της πόλης. Στο εσωτερικό του έχουν βρεθεί τρία στρώματα τοιχογραφιών.

Τo Μπορίσοβα Γκραντίνα, όπως και τα άλλα πάρκα και οι κήποι της πόλης, έχουν πάντα την ίδια φροντισμένη εικόνα που έχει όλο το κέντρο της Σόφιας. Τα περισσότερα αξιοθέατα θα τα δείτε στα αριστερά και στα δεξιά της κεντρικής λεωφόρου της πόλης, της Τσαρ Οσφομποντίτελ (ιδού πάλι ο τσάρος απελευθερωτής, δηλαδή ο Αλέξανδρος Β’ της Ρωσίας). Ετερος σημαντικός δρόμος, η πεζοδρομημένη λεωφόρος Βίτοσα έχει αρκετά μαγαζιά και café. Δίπλα στον ορθόδοξο ναό της Αγίας Κυριακής, το τέμενος Μπάνια Μπασί και τη Συναγωγή της Σόφιας θα βρείτε τη μεγάλη Κεντρική Αγορά. Μία από τις πιο κοντινές εκδρομές θα σας φέρει –λίγο έξω από την πόλη –στην εκκλησία της Μπογιάνα με τις θαυμάσιες τοιχογραφίες, ανακηρυγμένη Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την Unesco. Πρόκειται για μεσαιωνική ορθόδοξη εκκλησία που κατασκευάστηκε στα τέλη του 10ου αιώνα (αργότερα έγιναν διάφορες προσθήκες) και στους τοίχους της οποίας απεικονίζονται 240 μορφές.

Εχει μεγάλο ενδιαφέρον το κέντρο της πόλης, έτσι όπως σε αυτό έχουν αφήσει ευδιάκριτα τα χνάρια τους όλοι οι πολιτισμοί που πέρασαν από τη Σόφια. Οπως εξαιρετικά ενδιαφέρουσες είναι και οι υπόλοιπες γειτονιές, ξεκινώντας από εκείνες που βρίσκονται γύρω από το κέντρο και φτάνοντας στις πιο απομακρυσμένες. Εκεί που, δίχως το λούστρο με το οποίο έχουν περιβληθεί οι λεωφόροι και τα τουριστικά αξιοθέατα, βλέπεις μιαν άλλη πλευρά της Βουλγαρίας, φτωχή και ταλαιπωρημένη: παντοπωλεία και καφενεία αισθητικής της δεκαετίας του ’60, γκρίζες πολυκατοικίες και παλιά ασυντήρητα σπίτια. Παντού γύρω μια αίσθηση φθοράς, η οποία κάτι μου λέει ότι αν επιστρέψω σε μερικά χρόνια δεν θα φαίνεται, γιατί δεν θα υπάρχει. Αυτό το κάτι είναι τα έργα που βλέπεις να γίνονται παντού για τη βελτίωση της πόλης.

Η Σόφια των Ρωμαίων, της Ορθοδοξίας και του Κομμουνισμού, των αναμνήσεων από την οθωμανική περίοδο και των δυτικοευρωπαϊκών επιρροών αλλάζει. Ομορφαίνει. Εχει τα φόντα. Εχει τα υλικά. Είναι μια πόλη που ακόμη και κάτω από τη φθορά φαίνεται η ποιότητά της. Μια πρωτεύουσα με Ιστορία, γεμάτη μικρούς και μεγάλους θησαυρούς που, ο ένας μετά τον άλλον, αναδεικνύονται. Λιγότερο από μιάμιση ώρα με το αεροπλάνο από την Αθήνα, τέσσερις ώρες με το αυτοκίνητο από τη Θεσσαλονίκη, η πρωτεύουσα της Βουλγαρίας αποτελεί έναν από εκείνους τους εύκολους προορισμούς που αξίζει να βάλουμε στο πρόγραμμα. Εχει πολλές ιστορίες να μας διηγηθεί.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 1 Ιουλίου 2018.