Η είδηση για τους Δανούς ήταν ευχάριστη. Πριν από μερικές ημέρες η Κεντρική Τράπεζα της χώρας ανακοίνωσε ότι αποπλήρωσε και το τελευταίο δάνειο που είχε αντληθεί σε ξένο νόμισμα και συνεπώς η Δανία πλέον δεν έχει καμία οφειλή που δεν μετράται σε δανέζικες κορόνες.
«Μάλλον δεν φαντάζει άσχημο να γεννηθείς δανός πολίτης», σκεφτόμουν ενώ υπολόγιζα το δικό μου «εξωτερικό χρέος» σε λογαριασμούς για το τέλος του μήνα. Γιατί η δανέζικη εξίσωση φαίνεται να περιλαμβάνει ευλογημένα ψηλόλιγνα γονίδια, απουσία λέξεων όπως Μνημόνιο και ΔΝΤ και τόνους ευτυχίας. Μιας ευτυχίας «επίσημης» και διαπιστωμένης μέσω ερευνών. Ετσι, στην έκθεση της Παγκόσμιας Ευτυχίας που εκπονείται από το Δίκτυο Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDSN), μιας πρωτοβουλίας των Ηνωμένων Εθνών, και συντάσσεται με βάση δείκτες όπως το κατά κεφαλήν εισόδημα, το προσδόκιμο υγιούς ζωής, η ελευθερία, η γενναιοδωρία, η κοινωνική υποστήριξη, η απουσία διαφθοράς στην κυβέρνηση και στις επιχειρήσεις, το 2012, το 2013 και το 2016 η Δανία κατέκτησε την πρώτη θέση.
Και φέτος μπορεί να εκθρονίστηκε από τη Νορβηγία και να βρέθηκε στη δεύτερη θέση, αλλά μάλλον μικρή σημασία έχει αυτό. Γιατί οι Δανοί ορκίζονται ότι δεν είναι μόνο οι άριστες κρατικές δομές τους που τους κάνουν ευτυχισμένους, αλλά και το hygge, η εθνική φιλοσοφία ευτυχίας τους που πλέον αποτελεί και εξαγώγιμο προϊόν με τα «how to hygge» εγχειρίδια να τρυπώνουν στη βιβλιοθήκη κάθε new age γκουρού της ευδαιμονίας.
Ακριβής ορισμός για το τι ακριβώς σημαίνει «hygge» –για να ακριβολογούμε, προφέρεται «χιου-γκε» –δεν υπάρχει. Eδώ ο Μέικ Βίκινγκ, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Ευτυχίας (Ηappiness Research Institute) στην Κοπεγχάγη και συγγραφέας του βιβλίου «The Little Book of Hygge» (Το μικρό βιβλίο του Ηygge) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Penguin, δεν κατάφερε να το συνοψίσει μέσα σε μερικές προτάσεις. «Χρειάστηκε ένα ολόκληρο βιβλίο για να το μεταφράσω. Είναι πανταχού παρόν στη γλώσσα μας και το βλέπουμε επίσης και ως μέρος του εθνικού μας DNA. Εχουμε μιλήσει για αυτό στο Ινστιτούτο –ό,τι είναι η ελευθερία για τους Αμερικανούς είναι το hygge για τους Δανούς. Είναι η τέχνη της δημιουργίας οικειότητας –του να πίνεις κακάο υπό το φως των κεριών. Αλλά ίσως αυτό που πραγματικά είναι το hygge είναι η προσπάθεια να επιτύχεις την καθημερινή ευτυχία» εξήγησε πριν από μερικούς μήνες στην εφημερίδα «Τhe Guardian».
Ναι, οι Δανοί φαίνεται να αρέσκονται στο να δημιουργούν ζεστασιά και άνεση στα σπίτια τους. Αναμμένα κεριά, μαλακές πολυθρόνες για να χουχουλιάζεις, μια κούπα αχνιστού καφέ μπροστά σε μια φωτιά που σιγοκαίει, δείπνο με φίλους, διάβασμα κυριακάτικων εφημερίδων ενώ ο σκύλος κοιμάται στα πόδια σου, ζεστή σοκολάτα, αλλά και η απόλαυση ενός καλού κόκκινου κρασιού, όλα αυτά δεν αποτελούν τίποτε άλλο παρά ειδυλλιακές στιγμές hygge σύμφωνα με τους ίδιους.
Κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει για στυλιζαρισμένες λεπτομέρειες ενός σκανδιναβικού μπονβιβερισμού –ναι, το hygge φαίνεται ήδη να αποτελεί τάση εσωτερικής διακόσμησης –οι θιασώτες του, όμως, τονίζουν ότι είναι κάτι παραπάνω. Η Σάρλοτ Εϊμπραχαμς, συγγραφέας του βιβλίου «Ηygge: Α Celebration of Simple Pleasures. Living the Danish Way» (Ηygge: Ο εορτασμός των μικρών απολαύσεων. Ζώντας όπως οι Δανοί) των εκδόσεων Τrapeze, δίνει τη δική της εξήγηση: «Το να περνάς χρόνο με την οικογένεια και τους αγαπημένους σου είναι κομβικής σημασίας για το hygge, όπως επίσης και το να είσαι απόλυτα συγκεντρωμένος μόνο σε ένα πράγμα κάθε φορά. Ετσι, αντί να μιλάς με έναν φίλο στο τηλέφωνο και ταυτόχρονα να προσπαθείς να τακτοποιήσεις το σπίτι, απλά συγκεντρώσου στον φίλο σου και άκουσέ τον. Το multitasking αντιτίθεται στη φιλοσοφία του hygge».
Παράλληλα, για να βαδίσεις στο μονοπάτι του hygge πρέπει επίσης να εκτιμήσεις την ανάγκη της ξεκούρασης, της αποφόρτισης, ακόμη και τη μαγεία τού να κοιτάζεις το ταβάνι χωρίς να κάνεις απολύτως τίποτε άλλο. «Οταν είσαι καθισμένος στον καναπέ και πίνεις το κρασί σου βλέποντας τηλεόραση, μην αισθάνεσαι άσχημα ότι δήθεν δεν κάνεις κάτι. Κάνεις κάτι: κάνεις hygge» λέει εμφατικά η Εϊμπραχαμς.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι και το βιβλίο των εκδόσεων Icon Books με τίτλο «The Year of Living Danishly: Uncovering the Secrets of the World’s Happiest Country» (Ο χρόνος που έζησα ως Δανή: Αποκαλύπτοντας τα μυστικά της πιο ευτυχισμένης χώρας του κόσμου) της βρετανίδας δημοσιογράφου Eλεν Ράσελ, το οποίο αποτελεί μια προσωπική μαρτυρία επάνω στα ευεργετικά αποτελέσματα που μπορεί να φέρει το hygge.
Τον Ιανουάριο του 2013 η Ράσελ μετακόμισε στη Δανία αφήνοντας πίσω της το «νευρικό» Λονδίνο όταν ο σύζυγός της ξεκίνησε να δουλεύει για τη Lego. «Η οικογένειά μου και οι φίλοι μου θεώρησαν ότι ήμουν τρελή, καθώς είμαι ένα άτομο που δεν αγαπά την αλλαγή. Δεν είχα φίλους ή συγγενείς στη Δανία και έτσι προσπαθούσα να νιώσω περισσότερο ευτυχισμένη συχνάζοντας στους τοπικούς φούρνους. Οταν όμως η επήρεια της ζάχαρης υποχώρησε, κοίταξα γύρω μου και συνειδητοποίησα ότι ο δανέζικος τρόπος ζωής είχε πολλά να προσφέρει» δήλωσε σχετικά στην εφημερίδα «Τhe Telegraph». Αποτέλεσμα; Σήμερα εξακολουθεί να έχει την έδρα της στη Δανία μαζί με τον άνδρα της και τον δίχρονο γιο της. «Αρχισα να παρατηρώ το hygge παντού γύρω μου» σημειώνει. «Είναι βαθιά χαραγμένο στα θεμέλια της δανέζικης κοινωνίας –κεριά σιγοκαίνε σε κάθε σπίτι, σπιτικά κέικ, φρεσκοκομμένος καφές…».
Η ίδια, μάλιστα, φαίνεται να εκτίμησε περισσότερο την κουλτούρα του hygge όταν απέκτησε παιδί. «Παίρνω το παιδί μου από το σχολείο στις 4.30 μ.μ., που είναι το αργότερο που μπορεί να σχολάσει ένα παιδί στη Δανία –όπου η ανατροφή ενός παιδιού έχει μεγαλύτερη αξία από μια καριέρα –και απολαμβάνουμε μαζί το τσάι μας με ένα tea party. Είναι η δική μας μικρή στιγμή hygge». Οσο για την καλύτερη εξήγηση που έχει ακούσει για το hygge; «Πρόκειται για την απουσία οποιουδήποτε παράγοντα θα μπορούσε να ενοχλήσει ή να συντρίψει συναισθηματικά». Τελικά, ίσως η επέλαση της φιλοσοφίας του hygge έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι προσφέρει την τέλεια απενοχοποίηση, μια αγκαλιά στον εαυτό μας σε μια εποχή που επιτάσσει σούπερ ήρωες χωρίς αδυναμίες.
Ετσι και η Εμιλι Ρόμπερτσον, που εξέδωσε το βιβλίο του Μέικ Βίκινγκ για τον οίκο Ρenguin, εξηγεί τη φρενίτιδα που επικρατεί γύρω από τη φιλοσοφία του hygge ως μια αντίδραση στα εγχειρίδια της άτεγκτης υγιεινής διατροφής και των ψυχαναγκαστικών «to-do lists». «Ο χώρος των εκδόσεων του well-being μέχρι στιγμής κυριαρχούνταν από τη φιλοσοφία της στέρησης. Το hygge είναι ακριβώς το αντίθετο. Εχει να κάνει με το να αγκαλιάζεις τα πράγματα, να απολαμβάνεις ένα κέικ, μια σοκολάτα, να περνάς χρόνο με τους φίλους σου και την οικογένειά σου. Εχει να κάνει με όλα αυτά τα μικρά πράγματα και τις πολυτέλειες που κάνουν τη ζωή σπουδαία, έχει να κάνει με την απόλαυση όλων των χαρούμενων στιγμών που ίσως χάνουμε. Είναι βασικά η αντίθεση σε ό,τι μέχρι τώρα εκδιδόταν στον χώρο του ευ ζην».
Η φιλοσοφία του hygge καλεί λοιπόν τους υπερήρωες της διπλανής πόρτας να κρεμάσουν για λίγο την κόκκινη μπέρτα τους, να ξεκουραστούν και να απολαύσουν στιγμές απενοχοποιημένης ευτυχίας, χωρίς αυτομαστίγωση. Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται στην 87η θέση στην έκθεση της Παγκόσμιας Ευτυχίας. Σε ποιον βαθμό τώρα μπορείς να εφαρμόσεις τεχνικές hygge όταν ανησυχείς για το πώς θα βρεις χρήματα να πληρώσεις την επόμενη δόση του ΕΝΦΙΑ είναι μια άλλη πολύπλοκη ιστορία. Τουλάχιστον μπορείς να ξεκινήσεις πίνοντας έναν ζεστό καφέ και απολαμβάνοντας ένα σπιτικό γλυκό. Η προσπάθεια ίσως και να αξίζει. l
Κάντε το όπως οι Δανοί

Βρείτε τη χαρά στα μικρά πράγματα.

Απολαύστε ένα φλιτζάνι φρέσκου καφέ. Μην αντισταθείτε στην αγαπημένη σας μακαρονάδα. Χαμογελάστε στη θέα ενός μικρού παιδιού. Παρατηρήστε τα σύννεφα.

Δημιουργήστε ένα χαρούμενο σπίτι
Τα δανέζικα σπίτια αντανακλούν τη φιλοσοφία του hygge σε κάθε γωνιά, με το ξύλο και τα πλεκτά να κυριαρχούν. Αναμμένα κεριά, αναπαυτικοί καναπέδες, πουπουλένια μαξιλάρια. Το scandi-chic είναι εδώ.
Δώστε προτεραιότητα στους ανθρώπους σας
Ιστορικά οι Βίκινγκς δεν θα είχαν επιβιώσει απέναντι στους βαρείς χειμώνες αν ως κοινωνία δεν συνδέονταν με στέρεους οικογενειακούς και φιλικούς δεσμούς. Εσείς πόσο καιρό έχετε να πάτε για καφέ με τους φίλους σας;
Απολαύστε κανονικές μερίδες φαγητού
Ξεχάστε τους ψυχαναγκασµούς της δίαιτας και σερβιριστείτε µε γενναίες µερίδες σαν αυτές που θα εκτιµούσε η γιαγιά σας. Οι Δανοί τρώνε σωστά και καλά και γι’ αυτό είναι και υγιείς.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 15 Απριλίου 2017.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ