Πότε ακριβώς ο Φίλιπ Ροθ έγινε ο Φίλιπ Ροθ; Οταν στα 26 του, το 1959, δημοσίευε το «Αντίο Κολόμπους» ή στα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν, εξηντάρης πια, έγραφε την «Αμερικανική τριλογία» αναγκάζοντας τους πάντες να επιστρέψουν και να ξαναδιαβάσουν με άλλα μάτια όλη την ενδιάμεση παραγωγή του; Είναι γεγονός ότι σπάνια βρίσκει κανείς τέτοιες περιπτώσεις δεύτερης συγγραφικής άνοιξης: από το «Αμερικανικό ειδύλλιο» του 1997 έως τον «Καθένα» του 2006, ο Ροθ φαινόταν να μην μπορεί να κάνει λάθος, οποιαδήποτε συμφραζόμενα κι αν επέλεγε. Της εθνικής ταυτότητας, των έμφυλων ρόλων, του κοινωνικού στίγματος, των φυλετικών διακρίσεων, της πολιτικής κρίσης, της πικρής κατάληξης της ανθρώπινης ζωής στην τρίτη ηλικία. Ακόμη και τα τελευταία, ελάσσονα ίσως, μυθιστορήματά του («Αγανάκτηση», «Η ταπείνωση», «Νέμεσις»), διαβασμένα ως σύνολο, αφήνουν την αίσθηση ότι οι συμμετρίες και οι αντι-συμμετρίες τους κεντούν έναν καμβά ευρύτερο από τα μέρη που τον συνθέτουν. Και η «Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής», ερμηνευμένη το 2004 ως σχόλιο για τις Ηνωμένες Πολιτείες του Τζορτζ Μπους, είναι σήμερα πολύ πιο κοφτερή και πολύ πιο επίκαιρη ως εισαγωγή σε ένα δυνητικό καθεστώς Ντόναλντ Τραμπ.
Το 1967, όταν ο Ροθ γράφει το «Τότε που ήταν καλό κορίτσι» (εκδ. Πόλις, όπως και όλα τα προαναφερθέντα), είναι ένας ανερχόμενος αστέρας της αμερικανικής λογοτεχνίας σε μια δεκαετία αμφισβήτησης καθιερωμένων θεσμών και προτύπων. Κάποιοι, όπως ο αγνοημένος τότε και αναγνωρισμένος σήμερα Φίλιπ Κ. Ντικ, τον ταυτίζουν με τους «κατεστημένους συγγραφείς». Ωστόσο, με αυτό και άλλα μυθιστορήματα της περιόδου, ο Ροθ δοκιμάζει τις δυνάμεις του. Εδώ, ένας διανοούμενος της Ανατολικής Ακτής προσεγγίζει την αμερικανική επαρχία, ένας συγγραφέας προερχόμενος από το περιβάλλον της αστικής μεγαλούπολης διερευνά τη small town νοοτροπία. Οι ήρωές του, ο Ουάιτι, ο Ρόι, η Ελι, η Λούσι, το «καλό κορίτσι» του τίτλου, ειδικεύονται στα όνειρα –μικρά όνειρα επιτυχίας, ευτυχίας ή απόδρασης. Αν αποτυγχάνουν σε αυτά, αιτία δεν είναι ο αδύναμος χαρακτήρας τους ή μια ακατάβλητη τάξη πραγμάτων, αλλά η δυναμική που αναπτύσσεται ανάμεσα στις επιθυμίες και τις κοινωνικές επιταγές, στις προσδοκίες και τις δυνατότητες, στα άτομα και την οικογένεια, στα συναισθήματα και τη λογική, στο αναγκαίο και το μάταιο. Μέσα από μια λεπτή σπουδή προσώπων, ο Φίλιπ Ροθ παράγει τελικά ένα σχόλιο για τη φύση των ανθρώπινων σχέσεων εγγράφοντάς το στη μορφή του οικογενειακού δράματος, του οποίου οι διάλογοι και οι κορυφώσεις αποδεικνύονται ισάξιες εκείνων των μεγάλων αμερικανών θεατρικών συγγραφέων.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 13 Αυγούστου 2016

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ