Ο αχός της εποχής μας

Ομολογώ ανέβηκα διστακτικά στο βάθρο που θυμίζει τις κονσόλες από ηλεκτρονικά παιχνίδια σε «σφαιριστήρια». Μου πήρε λίγο χρόνο να καταλάβω ότι εγώ, η επισκέπτρια, είχα κυριολεκτικά το πάνω χέρι στη διαδραστική οπτικοακουστική εγκατάσταση «πρότζεκτ ΑΤΛΑΣ» του συνθέτη Παναγιώτη Βελιανίτη, η οποία παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις. Γιατί στην πρώτη διστακτική μετατόπιση του χεριού μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή, του ενός από τους δώδεκα πάνω σε ισάριθμα βάθρα οι οποίοι συνιστούν προσομοίωση ενός ουράνιου θόλου, οι ήχοι από ιστορικά ντοκουμέντα ξεχύθηκαν στον χώρο αρχικά φαινομενικά ανεξέλεγκτοι και στη συνέχεια, όσο προσπαθούσα πιο συνειδητά να ενεργοποιήσω τους επιμέρους αστέρες σε καθέναν από τους είκοσι αστερισμούς χάρη στη βοήθεια μιας κάμερας που ανίχνευε τις κινήσεις μου, λίγο πιο ελεγχόμενα. Από επισκέπτρια, έγινα μαέστρος αλλά και συνθέτις, καθώς ανάλογα με τη θέση του σώματος και τις κινήσεις των χεριών μου ήταν σαν να έπαιζα ένα μουσικό όργανο, με τα άστρα κάθε αστερισμού, «πάντα έως επτά, όσοι και οι φθόγγοι» όπως εξηγεί ο Βελιανίτης, να είναι τα πλήκτρα, με αποτέλεσμα ένα ηχητικό σύνολο με «νότες» κοσμοϊστορικά γεγονότα. Από τις δίκες του Μιλόσεβιτς, του Σαντάμ ή του Καντάφι, έως την ομιλία του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1917 στο Λονδίνο ή εκείνη του Γεωργίου Παπανδρέου από συγκέντρωση το 1966, σε ορισμένες περιπτώσεις μαζί με μουσική όπως «Η επιστροφή του Οδυσσέα» του Σκαλκώτα ή το τραγούδι του Τσιτσάνη «Οταν συμβεί στα πέριξ», καθένας αστερισμός δημιουργούσε τον απόηχο μιας ιστορικής περιόδου βάσει της προσωπικής προσέγγισης του δημιουργού τους.

Αυτή η απρόσμενη διαδραστική οπτικοακουστική εγκατάσταση έφερε τον τίτλο «πρότζεκτ ΑΤΛΑΣ» από τον μυθικό ήρωα που είχε τιμωρήσει ο Δίας εξαιτίας της επιδεξιότητάς του στην Τιτανομαχία και τον είχε υποχρεώσει να φέρει για πάντα στους ώμους του τον ουράνιο θόλο. Με έναν αντίστοιχο τρόπο, έμοιαζε να μας λέει ο Παναγιώτης Βελιανίτης, κουβαλάμε κι εμείς στους ώμους μας την Ιστορία μας, καθώς η φωνή ενός γκιόνη που ακουγόταν μέσα σε αυτό το ηχοτοπίο λειτουργούσε ως «ο Αγγελος της Ιστορίας ή της Καταστροφής», από τη γνωστή υδατογραφία του Πάουλ Κλέε, «Angelus Novus», όπως τον είχε προσδιορίσει ο ιδιοκτήτης της, φιλόσοφος Βάλτερ Μπένγιαμιν: «Εγκλωβισμένος από τον άνεμο του παραδείσου με το βλέμμα καρφωμένο στο παρελθόν, βλέπει να συσσωρεύονται στα πόδια του θραύσματα από την Ιστορία».

Πάντως, όταν ερχόταν η σειρά του Ηριδανού και οι αστέρες που ενεργοποιούνταν εξέλυαν ήχους από τη φωνή της Μαρίας Κάλλας στη «Μαντάμα Μπατερφλάι» αλλά και από τον Σίμους Χίνεϊ καθώς απήγγελλε το ποίημά του «Casualty», ένιωθες την καθησυχαστική επίδραση της τέχνης σαν βάλσαμο στην ψυχή που σφυροκοπείται από τους ήχους των τραγικών γεγονότων της Ιστορίας της ανθρωπότητας.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 24 Ιουλίου 2016