Το έργο που δίνει τον τόνο στην κεντρική έκθεση του «Hypnos Project», στο -1 της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, είναι το «The Dark Side of the Tune» (φωτό αριστερά), της μουσικολόγου Αννας Παπαέτη και του εικαστικού Νεκτάριου Παππά (με τη συμβολή του Ζάφου Ξαγοράρη).

Η αλλοιωμένη, ηχητικά, λούπα του τραγουδιού «Καραβάκια στο Αιγαίο» (αν δεν απατώμαι) έχει την εκκωφαντική πηγή της στο θησαυροφυλάκιο της Στέγης, ένα στενό, μεταλλικό δωμάτιο όμοιο σε διαστάσεις με κελί. Δεν αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας ή την αναπαραγωγή του φανταστικού εφιάλτη ενός διαταραγμένου μυαλού, αλλά βασίζεται σε μαρτυρίες από τα βασανιστήρια της χούντας των συνταγματαρχών που είχαν στόχο τη σωματική και πνευματική εξόντωση του κρατουμένου μέσα από τη στέρηση του ύπνου μετά μουσικής. Αυτές οι άτονες νότες σού τριβελίζουν σαδιστικά το κεφάλι, δίνοντας μια αβάστακτη –και εν τούτοις πολύ ήπια σε σύγκριση με την αληθινή εμπειρία –πρόγευση του μαρτυρίου τους, και μοιάζουν να είναι εκείνες που ζωγραφίζουν μια φρίκη στο πρόσωπο του προφήτη στον πίνακα «Ο Ιωνας λυπούμενος διά την Κολοκύνθην» (1970) του Nίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη, τα αόρατα «τέρατα» πάνω από τον ύπνο της λογικής και της μεσογειακής νωχέλειας στα έργα των ζωγράφων του Μονάχου και στα γλυπτά του Χαλεπά και να προδιαγράφουν τον εφιάλτη που στοιχειώνει το μέλλον του νεογνού στη «Θερμοκοιτίδα», στο βίντεο της Εύας Στεφανή, ενός πλάσματος που κοιμάται με την αίσθηση του επείγοντος να επισημαίνεται ούτως ή άλλως από τους χτύπους του παλμογράφου.

Το στερεοσκοπικό βίντεο της Λουκίας Αλαβάνου, «Sleeping Hero4», το οποίο μπορείς να δεις χωρίς να νιώσεις τα μάτια σου να αποκλίνουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις μόνο αν φορέσεις τα γυαλιά 3D και επιλέξεις ποιο χρώμα των φακών τους θα διαποτίσει τις ασυνάρτητες εικόνες, παραπέμπει στις ταινίες που μας προβάλλει κάθε βράδυ το κεφάλι μας. Ξεφεύγει από τη μέγγενη των ξεκούρδιστων ήχων των τραγουδιών στο έργο της Παπαέτη και του Παππά γιατί έχει τους δικούς του ήχους, τις απόκρυφες φωνές από τα βάθη του ασυνείδητου που συνοδεύουν τις ασθματικές σεκάνς. Μοιάζουν να αποτελούν την πρώτη ύλη ενός αγχωτικού ονείρου που αναδύεται από το κέντρο εμπειριών και φόβων, οπτικοποιώντας τον ορισμό του ύπνου κατά τον γάλλο φιλόσοφο Ζαν-Λικ Νανσί, όπως τον παραθέτει ο ένας εκ των δύο επιμελητών της έκθεσης, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, στο δοκίμιό του στην εξαιρετική έκδοση που τη συνοδεύει. «…Μια «ξαφνική εξαφάνιση» του Εγώ που μας φέρνει σε απόλυτη οικειότητα με την κενότητα του εαυτού μας, με την αναστολή και το άργος της νύχτας, μια συνένωση με τη χαμένη ενότητα του κόσμου…» και ένα «…είδος αντιπειθαρχίας, που θεμελιώνει απολαύσεις και κινητοποιεί αναπάντεχους κρυμμένους πόρους…».

Η κεντρική έκθεση του «Hypnos Project» στο Κτίριο της Στέγης (λεωφ. Συγγρού 107-109) και στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη (λεωφ. Αμαλίας 56) θα διαρκέσει έως τις 19 Ιουνίου.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 15 Μαΐου 2016

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ