Η τεχν(ικ)ή της γραφής

Η Heidi James έχει γράψει τα βιβλία «Wounding», «The Mesmerist’s Daughter» και «Carbon» και είναι λέκτορας Λογοτεχνίας και Δημιουργικής Γραφής. Με αφορμή την πρώτη της επίσκεψη στην Αθήνα, όπου θα διδάξει στη Διεθνή Θερινή Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής του British Council και του Kingston University, απαντά στον συγγραφέα και εισηγητή σεμιναρίων γραφής Βαγγέλη Προβιά.

Διδάσκεται η γραφή; «Η τεχνική της, η σηµασία των λεπτοµερειών, των χαρακτήρων, της δοµής, φυσικά! Οµως το ταλέντο δεν διδάσκεται. Ακόµη και τα µοναδικά ταλέντα χρειάζεται να µάθουν τα µυστικά της τεχνικής της γραπτής αφήγησης».

Ποια συµβουλή δεν αφήνεις να ξεχάσουν ποτέ οι επίδοξοι συγγραφείς; «Γράφε συνεχώς. Διάβαζε συνεχώς. Εµπιστεύσου ό,τι δηµιουργείς».

Στην εποχή του autocorrect, πώς θυµάσαι να κάνεις τις δοκιµές, τα λάθη, τους πειραµατισµούς που οδηγούν σε ολοκληρωµένα κείµενα; «Οταν γράφω, ξεχνώ τα πάντα και τους πάντες. Αποµονώνοµαι –έστω και για µία ώρα –και δεν σκέφτοµαι τελειότητα, αναγνώστες, εκδότες, τίποτε! Δηµιουργώ µόνο χάος, το απαραίτητο χάος, το ατελές, γοητευτικό χάος, από το οποίο θα αναδυθεί το κείµενο –αργά και οδυνηρά, αλλά πάντα µε χαρά».

Σε τι διαφέρει το flash fiction από την «κανονική» αφήγηση; Αποτελεί απλώς µια εύκολη είσοδο προς τη µεγαλύτερη φόρµα ή είναι ισάξιά της; «Το flash fiction είναι ιστορίες µε έκταση από 6 µέχρι 1.000 λέξεις, καθεµία από τις οποίες οφείλει να χτίζει τον κόσµο της ιστορίας υπονοώντας περισσότερα από όσα σηµαίνει. Ακριβώς επειδή απαιτεί εξαιρετικές ικανότητες ώστε να καταφέρεις µε ελάχιστο υλικό να πεις µια ολοκληρωµένη ιστορία, είναι εξαιρετικό µέσο εξάσκησης. Η ανάγκη για συντοµία, για συµπύκνωση, για ολοκληρωµένη δοµή, εξασκούν τη µατιά, την τεχνική αλλά και τη φαντασία κάθε συγγραφέα».

Πώς θα περιέγραφες τον τρόπο µε τον οποίο διδάσκεις γραφή; «Υποστηρικτικός, φιλικός, γόνιµος, πειραµατικός, διασκεδαστικός».

Πώς συνδυάζεις τη µοναχικότητα που απαιτείται στο γράψιµο µε την εξωστρέφεια που είναι απαραίτητη στη διδασκαλία; «Είµαι ένας εξωστρεφώς εσωστρεφής χαρακτήρας! Απολαµβάνω να ανακαλύπτω µε τους µαθητές µου τις δυνατότητες και τα ισχυρά σηµεία τους, αλλά µετά αποσύροµαι στο µικρό, σκοτεινό δωµάτιό µου, στο βάθος του κήπου, και γράφω για ώρες. Είναι η τέλεια ισορροπία για µένα».

Τι σε δυσκολεύει περισσότερο; Η πρώτη γραφή ή το ξαναγράψιµο; «Θα έλεγα η πρώτη γραφή… Η αίσθηση της αβέβαιης αναζήτησης. Η συγκοµιδή ιδεών αλλά και λέξεων που ίσως –αλλά ίσως και όχι –οδηγήσουν σε µια ωραία ιστορία. Τα χέρια που ψάχνουν απλωµένα στο σκοτάδι, µε φόβο αλλά και µε ενθουσιασµό. Οι λάθος στροφές και τα αδιέξοδα. Και φυσικά, η συναρπαστική βύθιση στην υπνωτική κατάσταση που νιώθεις ότι έχεις βρει έναν καλό δρόµο προς µια ιστορία και τον ακολουθείς µέχρι τέλους…».

Ποιες πέντε λέξεις χαρακτηρίζουν τον τρόπο µε τον οποίο γράφεις; «Χαοτικός, σκόρπιος, µεθοδικός, απρόβλεπτος, αφοσιωµένος».

Αραγε, όλες οι ιστορίες έχουν γραφτεί; Αποκλείεται πλέον να γραφτούν πρωτότυπες ιδέες; «Θεωρώ την πρωτοτυπία υπερεκτιµηµένη. Από τις ιστορίες θέλω να νιώσω, να καταλάβω, να ακούσω, να δω. Αν µια αφήγηση µου αποκαλύψει κάτι, µε κάνει να νιώσω λιγότερο µόνη, µε οδηγήσει στο να αλλάξω απόψεις, µου αρκεί. Από την άλλη, εξακολουθούν να υπάρχουν ταµπού και όρια που λογοκρίνουν ό,τι γράφουµε, ό,τι λέµε, ακόµη και ό,τι οµολογούµε στον ίδιο µας τον εαυτό. Είµαστε πολύ ιδιαίτερο είδος οι άνθρωποι, ικανό για σπουδαία κατορθώµατα, αλλά και για ασύλληπτη σκληράδα. Πιστεύω πως υπάρχει κάποια ιστορία για το πώς ξεπερνάµε την ανοησία και τους φόβους µας η οποία ακόµη δεν έχει γραφτεί».

Ποιο είναι το πιο µη λογοτεχνικό ερέθισµα που σε οδήγησε σε µια ιστορία; «Τα πάντα είναι λογοτεχνία για µένα. Ολοι οι άνθρωποι είµαστε πλάσµατα της αφήγησης που κατανοούµε και αντιλαµβανόµαστε τον κόσµο, τη ζωή, τον ίδιο µας τον εαυτό, ως λογοτεχνία».

Καίγεται το σπίτι σου. Ποιο βιβλίο θα σώσεις από την πυρκαγιά; «Το γεµάτο σηµειώσεις, υπογραµµίσεις, φθορές, σχόλια και παρατηρήσεις αντίτυπο της Kathy Acker «Blood and Guts in High School». Μια µεταµυθοπλαστική αφήγηση, ένα από τα πιο αµφιλεγόµενα αλλά και εκθειασµένα σύγχρονα µυθιστορήµατα που γράφτηκαν ποτέ».

info:

Η Heidi James θα διδάξει το πρόγραμμα Μυθοπλασία/Flash Fiction στη Διεθνή Θερινή Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής British Council – Kingston University που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Πληροφορίες – εγγραφές έως τις 22 Μαΐου, στο 210 3692 336/333.

Η δεύτερη συλλογή διηγημάτων του Βαγγέλη Προβιά με τίτλο «Πλατεία Μεσολογγίου» κυκλοφορεί τον Μάιο από τις εκδόσεις Ολκός.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 24 Απριλίου 2016