Εκτός από ιδιοφυΐα της ποπ, ο Ντέιβιντ Μπόουι θα μείνει στην Ιστορία και για τον καινοτόμο τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε τα οικονομικά του, εκδίδοντας το «ομόλογο Μπόουι». Φωτογραφία: Roy Ainsworth via the New York Times

Οι λόγοι για τους οποίους ο Ντέιβιντ Μπόουι θα μείνει στην Ιστορία είναι πολλοί –άλλοτε σχετίζονται μεταξύ τους άλλοτε όχι. Οι περισσότεροι έχουν να κάνουν με τη μουσική, την τέχνη και τη μόδα, τομείς για τους οποίους ο μουσικός που πέθανε την περασμένη Δευτέρα από καρκίνο υπήρξε περισσότερο από επιδραστικός. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Ενας από αυτούς ακούει στο όνομα «το ποπ ομόλογο». Ο Μπόουι θα μείνει στην Ιστορία και για την επιρροή του σε έναν κλάδο των χρηματοοικονομικών: τη διαχείριση πνευματικών δικαιωμάτων.

Το 1997, ο Ντέιβιντ Μπόουι, μαζί με τον διευθυντή του επί των οικονομικών και τον τραπεζίτη Ντέιβιντ Πούλμαν (του Pullman Group), δημιούργησε έναν νέο τύπο χρεογράφου του οποίου η αξία καθοριζόταν από τα μελλοντικά έσοδά του από δικαιώματα της μουσικής του.

Ο Τύπος το αποκάλεσε «το ομόλογο Μπόουι». Το σκεπτικό ήταν σχετικά απλό και οι στόχοι πολλοί: Σε μια τιμή η οποία προσέγγιζε τα 55 εκατομμύρια δολάρια, ο Μπόουι πούλησε σε δικαιούχους τα επόμενα δέκα χρόνια των εισπράξεών του από πνευματικά δικαιώματα 25 άλμπουμ (στα οποία περιλαμβάνονται το «The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars», καθώς και το «Let’s Dance», που έχει σημειώσει τις περισσότερες πωλήσεις ανάμεσα στα έργα του) που είχε κυκλοφορήσει από το 1969 έως το 1990. Και μάλιστα δεν δυσκολεύτηκε να βρει αγοραστές. Ο γνωστός αμερικανικός επενδυτικός κολοσσός Prudential αγόρασε το σύνολο των εκδοθέντων χρεογράφων το οποίο απέδιδε τόκο 7,9% έως το 2007. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο Μπόουι «έπαιζε» μεν τα δικαιώματα της σπουδαιότερης από τη μουσική του, αλλά δεν τα είχε εκχωρήσει πουθενά αλλού.

«Δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως προκύπτουν ως έσοδα από δικαιώματα τραγουδιών όπως το «Heroes» και το «Fame»» είχε δηλώσει ο Πούλμαν στο πρακτορείο Bloomberg το 2013. Ενώ τα «ομόλογα Μπόουι» έγιναν γνωστά ως asset με μεγάλη προοπτική κερδοφορίας, υπήρξαν επίσης μια από τις πρώτες φορές που ένας καλλιτέχνης αξιοποίησε κατά τέτοιον τρόπο το έργο του ενώ ταυτοχρόνως διατήρησε τον έλεγχο της πνευματικής του ιδιοκτησίας.
Πολλοί δημιουργοί πασχίζουν να επιτύχουν μια τόσο λεπτή ισορροπία και, αν δεν είναι ταυτοχρόνως διασημότητες, κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο. Η αγορά κινείται με τα μεγάλα ψάρια.
Ο Μπόουι δεν αξιοποίησε τα δικαιώματα της μουσικής του επειδή βρισκόταν υπό οικονομική πίεση, αλλά, αντιθέτως, επειδή, σύμφωνα με αφηγήσεις, προέβλεψε τις πολλές μεταβολές στον τρόπο με τον οποίο θα διατίθετο στην αγορά και θα καταναλωνόταν η μουσική στο μέλλον.

Σε μια συνέντευξή του τού 2002, ο Μπόουι είπε στους «New York Times» ότι «η απόλυτη ανατροπή όλων όσα γνωρίζαμε για τη μουσική θα συμβεί τα επόμενα δέκα χρόνια, και τίποτα δεν θα μπορέσει να τη σταματήσει. Δεν βρίσκω κανένα νόημα στο να εθελοτυφλούμε και να υποκρινόμαστε ότι αυτό δεν θα συμβεί».

Ποια ήταν, όμως, η πορεία των καινοτόμων αυτών ομολόγων; Καθώς οι Ελληνες έχουμε εξοικειωθεί τα τελευταία χρόνια με την αργκό των αγορών, η απάντηση έχει ως εξής: Αρχικά, στα «ομόλογα Μπόουι» δόθηκε από τον οίκο Moody’s αξιολόγηση ΑΑΑ (δηλαδή ασφαλούς επένδυσης), όμως με την πάροδο των χρόνων και με την κατάρρευση της μουσικής βιομηχανίας που επήλθε τα ομόλογα έλαβαν αξιολόγηση ΒΒΒ-, μία βαθμίδα πριν από το «junk» (σκουπίδια) το 2004.
Ωστόσο, κανένας δεν μπορεί να πει ότι το πείραμα ήταν αποτυχημένο. Παρά την κατάρρευση της τιμής, το ομόλογο αποπληρώθηκε στο σύνολό του μετά τη λήξη του και παρόμοιες τεχνικές χρησιμοποιήθηκαν έκτοτε για να αξιοποιηθούν δικαιώματα των μουσικών Τζέιμς Μπράουν, Μάρβιν Γκέι και Ροντ Στιούαρτ (με τη βοήθεια του Πούλμαν και πάλι), καθώς και του κόμικ «Peanuts».

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ