Ωραία τα λέει ο Αζίζ Ανσάρι, δημοφιλέστατος κωμικός ηθοποιός και stand-up comedian, στο χορταστικό κεντρικό θέμα του «TIME» της 22ας Ιουνίου. Μέσα από ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα με τίτλο «Η αγάπη, τα online ραντεβού, ο σύγχρονος ρομαντισμός και το Ιnternet», δεν βλέπει μόνο την αστεία, αλλά και την κυνική πλευρά τού να αναζητούμε με όλο και μεγαλύτερη εμμονή το περιβόητο «άλλο μισό» μέσα από μια φαινομενικά αστείρευτη δεξαμενή ανθρώπων διαθέσιμων για «σχέση». «Στη σημερινή εποχή, αν έχεις ένα smartphone, είναι σαν να κουβαλάς στην τσέπη σου ένα μπαρ εργένηδων ανοιχτό 24 ώρες το 24ωρο. Ως τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το 38% των Αμερικανών που περιγράφει τον εαυτό του ως «μόνος και ψάχνω» (single and looking) έχει χρησιμοποιήσει έστω ένα site για ραντεβού. Και δεν πρόκειται μόνο για τη δική μου γενιά –είμαι 32. Και τα κολεγιόπαιδα με αυτό ασχολούνται όλη την ώρα. Υπολογίζεται ότι σχεδόν το 1/4 όσων είναι μόνοι και ψάχνουν βρίσκουν στο Internet έναν σύντροφο, ακόμη και για μακροχρόνια σχέση» λέει ο Ανσάρι. Και ενώ το Facebook μοιάζει να έχει πάθει κρίση ταυτότητας, με όλο και περισσότερους χρήστες να αναλώνονται στις δίχως αύριο και δίχως νόημα πολιτικές αναλύσεις ή στην επίδειξη της επίπλαστης ευτυχίας τους (σκυλάκια, γατάκια, φαγητά και αποφάγια, διακοπές και κοιλιακοί), το Tinder έρχεται με ένα πιο ξεκάθαρο μήνυμα. Με άλλα λόγια, αν το άλλοθι του Facebook ήταν να προωθήσεις τη δουλειά σου ή να βρεις παλιούς συμμαθητές σου, το Tinder είναι αφοπλιστικά ξεκάθαρο: θέλω να βρω κάποιον να ερωτευτώ, να σχετιστώ, να ξεχαστώ ή, ακόμη πιο ωμά, να συνουσιαστώ –και αν είναι εύκολο, τον θέλω εδώ και τώρα. Και το σαφάρι ξεκινά. Και όπως συμβαίνει σε κάθε σαφάρι, υπάρχουν πολλά άγρια ζώα και ουκ ολίγες επικίνδυνες συμπεριφορές εκεί έξω.
Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image

Στην Ελλάδα, η μόδα του Tinder φτάνει με διαφορά φάσης σε σύγκριση με άλλες αμερικανικές Πολιτείες και ευρωπαϊκές χώρες, το σίγουρο είναι πάντως ότι έρχεται. Υπολογίζεται ότι τον τελευταίο χρόνο εκείνοι που έχουν βάλει στην καθημερινότητά τους το συγκεκριμένο application έχουν δεκαπλασιαστεί και η βεντάλια των ηλικιών είναι ορθάνοιχτη, καλύπτοντας από πολύ νέους, έως ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, με πιο φανατικούς όμως εκείνους που βρίσκονται μεταξύ 28-45. Ερευνες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι το Internet, ως πηγή και μέσο ανεύρεσης συντρόφου, κατέχει πλέον τη μερίδα του λέοντος, έναντι των παλιών, παραδοσιακών τρόπων: γνωριμία μέσω κοινών γνωστών, σε ένα μπαρ, στον εργασιακό χώρο, από οικογενειακούς φίλους, στο πανεπιστήμιο, στην εκκλησία. Και επί ελληνικού εδάφους, αν εξαιρέσεις την εκκλησία, αυτοί ήταν οι τρόποι να γνωρίσεις κάποιον. Οχι πια όμως.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τι μου συνέβη πριν από τρία χρόνια σε ένα μπαρ, όταν δεν είχα ακόμη λογαριασμό στο Facebook. Ενώ με φλέρταρε επί αρκετή ώρα και εγώ ανταποκρινόμουν, ξαφνικά ο άνδρας που είχα απέναντί μου με ρωτάει αν ήμουν στο Facebook. «Οχι» του απάντησα. «Είμαι από τις γυναίκες στις οποίες μπορείς ακόμη να ζητήσεις το τηλέφωνό τους αν θες να τις ξαναδείς». Δεν μου το ζήτησε ποτέ. Και τότε ακριβώς κατάλαβα ότι οι όροι του παιχνιδιού είχαν αλλάξει ριζικά. Μπορεί να βρίσκεσαι ένα ολόκληρο βράδυ σε ένα μπαρ και να μαραζώνεις από μοναξιά και στενοχώρια επειδή κανείς δεν βρίσκει το θάρρος να σου μιλήσει ενώ είναι ξεκάθαρο ότι σε κοιτάζει. Και την επόμενη ημέρα θα βρεις διάφορα αιτήματα φιλίας στο Facebook από επίδοξους εραστές που με κάποιον τρόπο έμαθαν το όνομά σου και, αντί να σου συστηθούν αυτοπροσώπως, προτίμησαν να σου δείξουν τη φωτογραφία του προφίλ τους. Τον παλιό, καλό (;) καιρό, δεν μπορούσες να βγεις ραντεβού αν το αγόρι δεν το ενέκρινε ο πατέρας σου. Τώρα, την έγκριση τη δίνει ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ.
Αυτό ακριβώς το χάσμα έρχεται να γεφυρώσει το Τinder. Είναι κατά κάποιον τρόπο ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη συστολή τού «σε πλησιάζω και σου μιλάω» και στην αναμονή τού «να σε ψάξω στο Facebook την επόμενη ημέρα». Αναζητώντας ποιοι χρήστες του Tinder βρίσκονται σε απόσταση βολής από εσένα, μπορεί κάλλιστα το ή τα αντικείμενα του πόθου σου να βρίσκονται στο ίδιο μπαρ, το ίδιο βράδυ. Ενα τζίνι σχέσεων και υποσχέσεων που μπορεί να σου πραγματοποιήσει πολύ περισσότερες από τρεις επιθυμίες. Ομως πού σταματούν το παιχνίδι και ο ενθουσιασμός και πού αρχίζουν ο κυνισμός και η συναισθηματική εξάντληση;
Την προηγούμενη εβδομάδα συναντήθηκα με μια γυναίκα την οποία η κοινή μας φίλη είχε αποκαλέσει «tinderoλόγο». Πρόκειται για μια πολύ γοητευτική γυναίκα μετά τα 40, επιτυχημένη στη δουλειά της, που εδώ και αρκετά χρόνια ζούσε εκτός Αθηνών, σε ένα νησί, λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων. «Από πέρυσι που το ξεκίνησα, ως σήμερα, έχω κάνει διατριβή, έχω βγει άπειρα ραντεβού, τα περισσότερα αποτυχημένα» μου είπε και αρχίσαμε τη συζήτηση. Στο παρελθόν είχε γνωρίσει άνδρες και μέσω άλλων sites διεθνούς εμβέλειας, όπως το OkCupid και το EligilbleGreeks, το οποίο συχνά απευθύνεται και συνδέει τους Ελληνες του εξωτερικού. Απογοητευμένη από τους Ελληνες του εσωτερικού, και τους Ελληνες γενικότερα, θέλησε να διευρύνει τους ορίζοντές της, καθώς συχνά υπάρχει η αίσθηση ότι ένας σύντροφος από άλλη χώρα θα μπορούσε να είναι καλύτερη περίπτωση. Η ιντερνετική εμπειρία της τη διέψευσε: «Παντού οι άνδρες είναι ίδιοι, κάνουν τα ίδια λάθη, λένε τα ίδια ψέματα. Ή, τουλάχιστον, παντού μέσα στο Internet. Το συνηθέστερο ψέμα είναι ότι είναι ελεύθεροι ενώ είναι παντρεμένοι, ή ότι βρίσκονται σε διάσταση ενώ ζουν κανονικά με τη γυναίκα τους».
Η ζωή στο νησί, λοιπόν, περνούσε κάπως έτσι: «Γύριζα από τη δουλειά το βράδυ, έβαζα ένα ποτό, στηνόμουν μπροστά στον υπολογιστή, γνώριζα κόσμο και έλεγα στον εαυτό μου «πες ότι είσαι σε ένα μπαρ τώρα…»». Οσο για το Τinder, που την απορρόφησε από το 2014 μέχρι πριν από λίγο καιρό: «Είναι το πιο σαφές από όλα. Εχει περισσότερο γνώμονα το σεξ και λιγότερο το συναίσθημα, αν και φυσικά το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Πάντως, μου έχουν συμβεί διάφορα ευτράπελα. Οπως πρόταση για σεξ μέσα στο αυτοκίνητο, στο πάρκινγκ του αεροδρομίου. Είναι ωστόσο μια ευκολία. Τι ελπίδες έχεις να γνωρίσεις έναν άνδρα σε ένα μπαρ; Μηδαμινές. Ενώ αν είναι στο μπαρ και ταυτόχρονα στο Τinder, μπορεί και να συμβεί κάτι».
Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image

Αν και κερδίζει διαρκώς έδαφος, στην Ελλάδα το Τinder θεωρείται ακόμη ένοχη απόλαυση. Δεν έχει την κοινή αποδοχή του Facebook, φοβάσαι ότι αν σε δει κάποιος θα σε κακοχαρακτηρίσει, με την ίδια άνεση που θα το έκανε αν θα δήλωνες απερίφραστα σε κάποιον ότι τον θέλεις μόνο για σεξ. Δεν το συζητάς ακόμη τόσο ανοιχτά στις παρέες, δεν κομπάζεις για τα matches (ζευγάρωμα, στη γλώσσα του Tinder) τα οποία έχεις κάνει με τον ίδιο τρόπο που απαριθμείς τις στρατιές φίλων σου στο Facebook. Είναι όμως θέμα χρόνου να πέσουν και σε αυτό το ιντερνετικό σκηνικό οι μάσκες της συστολής και της σεμνοτυφίας.

Οπως είναι αναμενόμενο, η ανδρική συμπεριφορά διαφέρει από τη γυναικεία (και) στο σύμπαν της συγκεκριμένης εφαρμογής. Μπορείς να τσεκάρεις/αποδεχτείς/απορρίψεις περίπου 60 ανθρώπους ενώ περιμένεις τη σειρά σου στο ταμείο του σουπερμάρκετ, γεγονός που σε κάνει να σκεφτείς ότι, εκεί μέσα, τα συναισθήματά σου, όπως και εσύ ο ίδιος, είναι εξίσου αναλώσιμα με τα ψωμάκια, το γάλα και το τυρί που κουβαλάς μες στο καρότσι σου. Η απόρριψη γίνεται προς τα αριστερά (swipe left): εκεί καταχωρίζεις εκείνους που για κάποιον λόγο (φοράει καουμπόικο καπέλο; Είναι ο άνδρας, ναι, ο άνδρας της καλύτερής σου φίλης; Εχει γράψει ένα από αυτά τα μελό τσιτάτα για να πουλήσει ευαισθησία στις ψηφιακές μάζες;) δεν σου κάνουν. Στατιστικές έχουν δείξει ότι οι γυναίκες κάνουν πολύ περισσότερα swipe left, παρά right –στα δεξιά πηγαίνουν οι προτεινόμενοι εραστές που σε ενδιαφέρουν. Αντιθέτως οι άνδρες κάνουν swipe right σχεδόν σε όλες τις υποψήφιες ερωμένες και ξεδιαλέγουν πολύ αργότερα. Μια δαιμόνια χρήστρια του Τinder είχε φτιάξει προφίλ ως Toilet (Τουαλέτα) για πείραμα, με φωτογραφία τουαλέτας, και τα ξαναμμένα μηνύματα που έλαβε ξεπερνούσαν τα 200 μέσα σε λίγες μόνο ώρες.
Το application αυτό βοηθά πολύ και τους τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα αναζητώντας να ζήσουν τον μύθο τους και να επαληθεύσουν το στερεότυπο της ελληνίδας θεάς και του έλληνα θεού αντίστοιχα, για όσο κρατήσουν οι διακοπές τους: γρήγορες και εύκολες γνωριμίες, με το πάτημα ενός κουμπιού. Το αλλοτινό Greek kamaki έχει πεθάνει. Ή, μάλλον, όχι. Εχει αγοράσει smartphone.
Το Facebook λειτουργεί σαν δίχτυ ασφαλείας για το Tinder, καθώς σου εμφανίζει ποιους κοινούς φίλους έχεις στο οικόπεδο του Ζούκερμπεργκ με εκείνους που σε πλησιάζουν στην ακόμη ανεξερεύνητη ζούγκλα του νέου application. Με μια σύντομη περιπλάνηση, συνειδητοποιείς ότι οι 7 στις 10 Ελληνίδες κυκλοφορούν με αβυσσαλέο ντεκολτέ σε κάθε στιγμή της καθημερινότητάς τους και θεωρούν ότι ένας καλός τρόπος να γνωρίσουν «κάποιον να με αγαπάει και να με προσέχει», όπως συχνά αναφέρουν στην περιγραφή των αναζητήσεών τους, είναι να ανεβάζουν φωτογραφίες τους με καυτά εσώρουχα, κάνοντας παράλληλα duck face (χειλάκια πάπιας), αντί για χαμόγελο, καθώς σε κάποιο παράλληλο σύμπαν κάποιος τους είπε ότι αυτό είναι δείγμα ακαταμάχητης γοητείας.
Οσο για τους Ελληνες, τα 2/3 που κυκλοφορούν στο Τinder κάνουν θαλάσσια σπορ, έχουν σκάφος (ή έχουν σκαρφαλώσει σε ένα για να φωτογραφηθούν) και τον χειμώνα κάνουν σκι. Φωτογραφίζονται με αιθέριες υπάρξεις δηλώνοντας εμμέσως πλην σαφώς τα στάνταρντ τους. Σου στήνουν μια ολόκληρη αφήγηση, μέσα από φωτογραφίες με πυραμίδες και λοιπά αξιοθέατα, σαν να σου λένε «μαζί μου θα κάνεις τον γύρο του κόσμου» ή, έστω, του Αιγαίου. Είτε με μηχανή μεγάλου κυβισμού είτε με σκάφος. Στην εποχή της ιντερνετικής απόρριψης και αποδοχής, το να γίνεις φίλος στο Facebook με κάποιον με τον οποίο έκανες match στο Τinder σημαίνει ότι η σχέση σας σοβαρεύει.
Ο Σον Ραντ (αριστερά) και ο Τζόναθαν Μπαντίν (δεξιά), δύο από τους ιδρυτές της εταιρείας Tinder, στα γραφεία τους στο Λος Αντζελες. Η εφαρμογή τους αποτιμάται κοντά στα 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Φωτογραφία: Kendrick Brinson/The New York Times

Πόσο μακριά είναι όλα αυτά από εκείνα που έκαναν οι προηγούμενες γενιές; Ο Ανσάρι αρχίζει το κείμενό του με τη φράση «οι γονείς μου παντρεύτηκαν με συνοικέσιο». Το ίδιο και οι δικοί μου. Η μητέρα μου θεωρούνταν ήδη γεροντοκόρη στα είκοσί της στην κλειστή κοινωνία της Λήμνου και η καταναγκαστική γνωριμία ήταν μονόδρομος. Σε κάποιες περιπτώσεις το προξενιό είχε αίσιο τέλος, μια αξιόλογη γνωριμία και έναν αρμονικό γάμο, σε κάποιες άλλες τα αποτελέσματα ήταν ολέθρια. Οσο όμως το ξανασκέφτομαι, μήπως αυτό δεν κάνουμε καθημερινά στον εαυτό μας; Γίναμε οι προξενήτρες της ομορφιάς και των προσόντων μας, εξωθούμε εαυτόν σε απανωτά ραντεβού –ο όρος serial dater εκ του serial killer είναι πλέον γεγονός. Η φαινομενικά απύθμενη δεξαμενή των social media δεν είναι τελικά και τόσο μεγάλη. Ωρες ώρες μοιάζει με ξεφούσκωτη παιδική πισίνα που μέσα της επιπλέουν οι ίδιοι και οι ίδιοι άνθρωποι, κάνοντας τα ίδια κομπλιμέντα σε δέκα άτομα ταυτόχρονα, ψάχνοντας στην ουσία ευκαιριακή συντροφιά και όχι μόνιμο σύντροφο. Και το ίδιο κάνεις κι εσύ. Σε έναν κόσμο που μοιάζει αχανής, σε μια πόλη που φαντάζει τόσο πυκνοκατοικημένη, που καθιστά σχεδόν αδύνατον να βρεις τον έναν ανάμεσα σε χιλιάδες, η προσομοίωση αυτού του διαδικτυακού χωριού σού δίνει την ψευδαίσθηση ότι είσαι ασφαλής και από στιγμή σε στιγμή θα αποκατασταθείς. Και τα φωτάκια δίπλα στο όνομά σου, που δείχνουν ότι είσαι «ενεργός» ακόμη και μες στα άγρια χαράματα, θυμίζουν πλοία στο σκοτάδι που δεν έχουν ιδέα πού πηγαίνουν, τι ψάχνουν και τι θέλουν. Swipe left ή swipe right; Ιδού η νεογέννητη απορία.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 28 Ιουνίου 2015

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ