Η φλόγα της Λαμπρής

Φωτιά λαμπρή, χαρμόσυνη, φλόγα εξαγνιστική, που δεν καίει αλλά φωτίζει, μοιράζεται, ενώνει, ανανεώνει. Πάντα η φωτιά ήταν ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα της κουλτούρας των ανθρώπων, ίσως και ο αποφασιστικός παράγοντας της εξέλιξής τους. Ομως η φλόγα της Ανάστασης σκορπά στην ανοιξιάτικη ατμόσφαιρα πλήθος μηνυμάτων. Ενα ταπεινό κεράκι ψηλώνει και φτάνει μέχρι τον ουρανό. Βέβαια, μέσα στον Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα, απ’ όπου εκπορεύεται το υπερβατικό Αγιο Φως, δεν είναι ένα κεράκι αλλά τριάντα τρία, όσα και τα χρόνια του Χριστού, μια δέσμη που σκορπά αγαλλίαση προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός…

Η εμπειρία της αφής του Αγίου Φωτός στον Ναό της Αναστάσεως είναι από τις πλέον συγκλονιστικές εμπειρίες που μπορεί να ζήσει κανείς. Δίνεις μια πραγματική μάχη για να περάσεις τη μικρή πύλη που οδηγεί στον μεγάλο ναό. Και όταν τα καταφέρεις, βρίσκεσαι ξαφνικά από την έξαψη της μάχης στη δροσιά της μεγαλόπρεπης εκκλησίας. Πριν με μεγάλη βιάση προλαβαίνεις να γονατίσεις και να ασπαστείς το μάρμαρο πάνω στο οποίο εναπόθεσαν το σώμα του Χριστού για να το μυράνουν και να το προετοιμάσουν για την ταφή του στον Πανάγιο Τάφο, στο κέντρο του ενός κλίτους του πανσέπτου ναού, κάτω από τον μεγάλο τρούλο. Κάποιοι φωνάζουν εκστασιασμένοι ότι είδαν το Αγιο Φως να πεταρίζει ψηλά πάνω στον τρούλο. Είναι η πίστη τους τόσο μεγάλη, που αυτοί πραγματικά το βλέπουν, πριν ο Πατριάρχης βγει από κουβούκλιο –κι εκείνος εκστασιασμένος –κρατώντας αναμμένες τις δύο μεγάλες δεσμίδες κεριών. Οι βαριές καμπάνες χτυπούν καθώς η φλόγα της Ανάστασης απλώνεται μέσα στον ναό.

Πετώντας για την Ιερουσαλήμ βλέπεις στα αριστερά σου την Κύπρο να είναι ξαπλωμένη σαν χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένη στο πέλαγος. Σαν να ρίχνεις ματιά στον χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου. Μια τέτοια ακριβή ημέρα –Μεγάλο Σάββατο –βρεθήκαμε στο Νέο Χωριό, στον τελευταίο οικισμό πριν από την «άγρια» χερσόνησο του Ακάμα. Ηδη πριν το «Δεύτε λάβετε φως» η λαμπρατζιά μπροστά στην πελεκητή εκκλησιά έκαιγε και έστελνε τις μεγάλες φλόγες της προς τα ουράνια μαζί με τις προσευχές. Για τους ξεριζωμένους μετά την τουρκική εισβολή, αυτή η φωτιά αποκτούσε ένα επιπλέον νόημα. Τους θύμιζε τη λαμπρατζιά του κατεχόμενου χωριού τους και αισθάνονταν με χαρμολύπη τη ζεστασιά της.

Ο πιο πολυσύχναστος θαλάσσιος δρόμος συνέδεε την Κύπρο με τη Ρόδο. Κι εκεί, στην αυλή της εκκλησιάς, πριν από το «Χριστός Ανέστη», λαμπαδιάζει ο ψηλός καλαφουνός. Ενας από τους πιο εντυπωσιακούς καλαφουνούς καίγεται στην αυλή της Κοίμησης στο Ασκληπιείο. Λάμπουν από την αναλαμπή των φλογών ο επιβλητικός αρχάγγελος –το πιο συγκλονιστικό «καρέ» της εκπληκτικής αγιογράφησης της εκκλησιάς –αλλά και όλο το πανέμορφο χωριό, μέχρι πάνω το μεσαιωνικό κάστρο. Καίγονται μεγάλοι κορμοί πεύκων μαζί με το ομοίωμα του Ιούδα που είναι στερεωμένο στην κορυφή του καλαφουνού.

Στον λαβύρινθο των ονείρων, στο κάστρο της Μονεμβασιάς –κι αυτό πάνω σε κύριο θαλάσσιο δρόμο της μεγάλης θάλασσάς μας –ο «Ιούδας» πυρπολείται στη δεύτερη Ανάσταση, κρεμασμένος σε μια μουριά, στην πλατεία μπροστά στην επίσης ιδιαίτερη εκκλησιά του Ελκόμενου Χριστού, που ίσως την προσκύνησαν και βυζαντινοί αυτοκράτορες. Δεκαετίες ολάκερες τον έφτιαχνε ο μπαρμπα-Μήτσος και τον παραγέμιζε με μπαρούτι από τη Δημητσάνα. Κρυφά έβαζε στην τσέπη του ανδρείκελου τα «αργύρια» της προδοσίας και όταν τα ανακάλυπτε γινόταν έξαλλος και έβαζε φωτιά στις εφημερίδες που τύλιγαν τα παπούτσια του «Ιούδα». Και άρχιζαν οι εκρήξεις και αντηχούσαν μέχρι επάνω το υπερνεφέλες φρούριο, μέχρι την Αγία Σοφία στην άκρη του απότομου βράχου.

Οι εκρήξεις είναι εκκωφαντικές στην περιφορά της εικόνας της Παναγίας την ημέρα του Πάσχα στη Φολέγανδρο. Το κεντρικό σοκάκι του Κάστρου, αυτή η γοητευτική νησιωτική ζωγραφιά, παίρνει φωτιά όταν εμφανιστεί η εικόνα στην είσοδο. Κοσμοχαλασιά. Η Γεωργία με το καμπανάκι της προειδοποιούσε για την έλευση της Κεράς του νησιού και των καρδιών των νησιωτών, αλλά άνοιγε και δρόμο σε μια απίθανη πορεία από σπίτι σε σπίτι σε όλο το νησί, μια περιήγηση στην ίδια την ψυχή της Φολεγάνδρου. Είναι συγκλονιστική η στιγμή που η πομπή φτάνει στο μικρό λιμάνι και η εικόνα επιβιβάζεται σε ένα τρεχαντήρι για να την κάνει μια βόλτα στη θάλασσά της. Ανάλογα συναισθήματα αναδύονται μέσα από την ανοιξιάτικη φύση τη Νια Δευτέρα κάπου κοντά στους Ρουμανάδες στη Νότια Κέρκυρα, καθώς ακολουθείς την αναστάσιμη πομπή ως το Κτήμα Τριβόλη και μετά στην περιφορά της Ανάστασης στα σοκάκια της Λευκίμμης. Πανύψηλα λάβαρα που προβάλλονται στις πολυκαιρισμένες προσόψεις των σπιτιών, γλυκιά μουσική από την μπάντα, αλλά και θριαμβευτικά σμπάρα, και δεήσεις προς την κατεύθυνση του Αγίου Σπυρίδωνα στην πόλη της Κέρκυρας.

Με δεήσεις μοιάζουν και τα αερόστατα του Λεωνιδίου που ανεβαίνουν πριν από την Ανάσταση προς τον ουρανό για να γίνουν όλο και πιο μικρά αστέρια, κινούμενα από τη φλόγα που τροφοδοτεί με θερμό αγέρα το μπαλόνι τους. Με τον ευωδιαστό καπνό των αρχαίων θυσιών μοιάζουν και οι ξυλόφουρνοι στην Πάνω Κάρπαθο, στα Σπόα και στην Ελυμπο το Μεγάλο Σάββατο, που καίγονται με κλαδιά του τόπου για να ψήσουν τα ζυμωτά ψωμιά και τις πασχαλιάτικες αβγούλες και αργότερα το βυζάντι, το γεμιστό αρνί, μια θυσία κι αυτό στο πνεύμα της Ανάστασης…

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino τo Μ. Σάββατο 11 Απριλίου 2015