Το ευρώ είναι ένα χαρτονόμισμα με λεπτές γραμμές και αφηρημένες έννοιες. Γέφυρες, πύλες, αψίδες, ο γεωγραφικός χάρτης της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι τα φέροντα στοιχεία του. Γι’ αυτό και επικρίθηκε σε υψηλούς τόνους την εποχή της εισαγωγής του –ειπώθηκε ότι επρόκειτο για ένα νόμισμα αισθητικά άψυχο, άτολμο, ανέμπνευστο. Αντιπροσωπευτικό του (περιορισμένου) οράματος που εκπροσωπούσε και όσων (υποτονικών) το έθεσαν σε κυκλοφορία ήταν η άρρητη υπόνοια που συνόδευε τις ενστάσεις. Η συζήτηση το 2001 δεν ήταν τόσο φιλολογική όσο φαινόταν: υπέκρυπτε τις ανησυχίες πολλών Ευρωπαίων για τις οικονομικές επιπτώσεις που θα είχε ένα ενιαίο νόμισμα στην καθημερινή τους ζωή. Ανησυχίες περισσότερο λανθάνουσες, οπωσδήποτε, και λιγότερο άμεσες από εκείνες που εδώ και πέντε χρόνια καταλαμβάνουν κατά καιρούς το ελληνικό συλλογικό φαντασιακό για τη δυνητική αντιστροφή του χρήματος από ευρώ σε δραχμή. Εν μέσω διαπραγματεύσεων, παρατάσεων, τροποποιήσεων, τελεσιγράφων και άλλων λεκτικών αβεβαιοτήτων των ημερών είναι μάλλον λυτρωτικό να αποδομήσει κανείς την πιθανότητα ενός νομίσματος σε χρώμα, χαρτί, παραστάσεις, συστατικά. Οπως κάνει ο έλληνας designer Παύλος Βατικιώτης με τη «Νέα δραχμή».

Ο designer Παύλος Βατικιώτης

Το σχέδιο του Βατικιώτη είναι γνωστό από το 2013, όταν, όπως λέει ο ίδιος, στον ελεύθερο χρόνο και για δική του ευχαρίστηση ξεκίνησε να σχεδιάζει «μια σειρά υποθετικού νομίσματος μελετώντας εμπειρικά τα χαρακτηριστικά νομισμάτων ανά τον κόσμο». Κατέληξε σε έναν συνδυασμό κλασικού και νεωτερικού, προσώπων και αρχιτεκτονικής: ο Κορνήλιος Καστοριάδης και τα Προπύλαια, η Μελίνα Μερκούρη και το Μουσείο της Ακρόπολης, ο Οδυσσέας Ελύτης και κυκλαδίτικα κτίσματα. «Προσωπικά μου αρέσουν τα νομίσματα που μπορούν να μεταδώσουν σε άλλους λαούς με μοντέρνο τρόπο τις αξίες ή τιςιδιαιτερότητεςμιας χώρας» σχολιάζει ο ίδιος τη λογική της επιλογής. «Αυτή ήταν από την αρχή η ιδέα μου για τη δραχμή: να απεικονίζει σύγχρονους Ελληνες, από τις τέχνες και την επιστήμη, με παγκόσμιο κύρος και ακτινοβολία, που να μπορεί ο οποιοσδήποτε και οπουδήποτε στον κόσμο να αναγνωρίσει».

Παρεμπιπτόντως, την έμφαση στην έκφραση της ιδιαιτερότητας βρίσκει ο Βατικιώτης και στο ευρώ: «Κάθε νόμισμα έχει σχεδιαστεί για να καθρεφτίζει τη χώρα ή τις χώρες που αντιπροσωπεύει. Ακόμη και το ευρώ που ίσως αρχικά να φαινόταν κάπως απρόσωπο, περικλείει στον σχεδιασμό του με ωραίο και έξυπνο τρόπο πάρα πολλά στοιχείααπό τις περισσότερες, αν όχι όλες, τις χώρες που αντιπροσωπεύει».

Εδώ και δύο χρόνια η «Νέα δραχμή» του Παύλου Βατικιώτη εξελίσσεται με μικρές βελτιώσεις, προσθαφαιρέσεις, διακοσμητικές παρεμβάσεις: «Εχω ξανασχεδιάσει τα χαρτονομίσματα της δραχμής πιο σωστά, πιο ολοκληρωμένα και με μεγαλύτερη ακρίβεια, εμπλουτίζοντάς τα και με κάποια πραγματικά στοιχεία ασφαλείας που βρίσκει κανείς σε άλλες σειρές, όπως το ευρώ». Αν το μικρόβιο του πειραματισμού, πάντως, μπει στο μυαλό του designer, γίνεται διαρκής πειρασμός: διακριτικά, ο Βατικιώτης έχει «πειράξει» και το δολάριο. «Α, αυτό ήταν μια δράση που οργάνωσε ένας Αμερικανός για να συγκεντρώσει ιδέες από όλο τον κόσμο για το πώς θα μπορούσε να αλλάξει όψη. Η μορφή και η όψη του δολαρίου έχει ριζώσει εδώ και πολλές δεκαετίες, έχει γίνει design icon. Oτιδήποτε άλλο τελείως διαφορετικό από αυτό απλώς δεν θα ήταν «δολάριο»». Να λοιπόν σε τι μπορεί να πει κανείς πως υπερτερεί η φανταστική δραχμή σε σχέση με τα πραγματικά σκληρά νομίσματα –έχει κανείς το ελεύθερο να ξεκινήσει από το μηδέν. Σχεδιαστικά, πάντα.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2015

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ