Μάθαμε για τα σύνολά της, για τη φλοράλ τουνίκ και για τις ψηλοτάκουνες γόβες. Μάθαμε για τα ψάρια που έφαγε στο εστιατόριο Βαρούλκο καθώς και για το γεύμα με ελληνικές σπεσιαλιτέ. Ακούσαμε μαρτυρίες για το «εκπληκτικό» δέρμα της, αλλά και για το «υπερβολικά αδύνατο» σώμα της. Την παρακολουθήσαμε να ξεναγείται στο Μουσείο της Ακρόπολης και να συναντάται με τον τέως πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Μάθαμε ακόμη και το κόστος της επίσκεψής της στην Αθήνα: περί τα 10.000 ευρώ.
Δεν μάθαμε ωστόσο αντίστοιχο όγκο πληροφοριών για τον σκοπό της επίσκεψης της Αμάλ Κλούνεϊ τον Οκτώβριο, δηλαδή για τα τρία αντικείμενα της γνωμοδότησης, που αποκαλύπτει σήμερα το BHmagazino. Μάθαμε απλώς ότι ο λόγος της συνάντησης της βρετανολιβανέζας δικηγόρου με τους τότε υπουργούς Πολιτισμού Κωνσταντίνο Τασούλα και Τουρισμού Oλγα Κεφαλογιάννη είχε βεβαίως σχέση με το θέμα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα και το αίτημα της Ελλάδας προς το Βρετανικό Μουσείο για επιστροφή των Γλυπτών τα οποία εκτίθενται εκεί.

Ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τασούλας (αριστερά) ανήκει στους ελάχιστους που διαθέτουν τον αριθμό του κινητού της Αμάλ Κλούνεϊ.

Η Αμάλ Κλούνεϊ βρέθηκε στην ελληνική πρωτεύουσα συνοδευόμενη από δύο συναδέλφους της δικηγόρους, τους Τζέφρι Ρόμπερτσον και Νόρμαν Πάλμερ, πιο ψηλά στην ιεραρχία του λονδρέζικου δικηγορικού γραφείου Doughty Street Chambers από ό,τι η ίδια. Το θέμα της συζήτησης με τις ελληνικές Αρχές ήταν συγκεκριμένο: η γνωμοδότηση την οποία ανέθεσε το ελληνικό κράτος στην Doughty σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί η ελληνική κυβέρνηση για τη διεκδίκηση των Γλυπτών. Η γνωμάτευση αναμένεται να παραδοθεί μέσα στον ερχόμενο Απρίλιο σε έναν τόμο αρκετών εκατοντάδων σελίδων. Δεν πρόκειται για κάποιου είδους εκπροσώπηση της ελληνικής κυβέρνησης ούτε για πρόσληψη του δικηγορικού γραφείου σε ρόλο συμβούλου, αλλά απλώς για διατύπωση συμβουλών σχετικά με το πώς μπορεί η ελληνική πλευρά να διαχειριστεί το θέμα της διεκδίκησης.

Η συγκεκριμένη γνωμάτευση θα διερευνά τρία ενδεχόμενα, καθώς και τις πιθανές ελληνικές κινήσεις στη σκακιέρα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα. Το πρώτο ενδεχόμενο είναι η Ελλάδα να ζητήσει τη διαμεσολάβηση της UNESCO, η οποία έχει ανακινήσει το θέμα ήδη από τον Αύγουστο του 2013. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, η Ελλάδα θα ζητήσει από την UNESCO, η οποία τότε εξέφρασε πρόθεση να δραστηριοποιηθεί, να αναλάβει τον ρόλο του εξωδικαστικού διαιτητή της υπόθεσης, ούτως ώστε να βρεθεί λύση. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο χαρακτηρίζεται ανοιχτά ως η πλέον ρεαλιστική στρατηγική, καθώς θα μπορούσε να αποδώσει καρπούς πολύ πιο σύντομα από κάθε άλλη εναλλακτική.
Το δεύτερο ενδεχόμενο είναι να ζητηθεί η διαμεσολάβηση κάποιου άλλου φορέα, πέραν της UNESCO. Γνώστες του θέματος υπογραμμίζουν ότι ένας τέτοιος φορέας που θα μπορούσε να λειτουργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ως διεθνής φορέας αντίστοιχος με την UNESCO και όχι ως δικαστήριο.

Και πάλι η λύση η οποία θα προκύψει θα είναι εξωδικαστική και το ελληνικό Δημόσιο θα προστατευτεί από υπέρογκα δικαστικά έξοδα.

Το τρίτο ενδεχόμενο είναι εκείνο της δικαστικής οδού και η γνωμάτευση θα διερευνά την προσφυγή σε διεθνή ή ευρωπαϊκά δικαστήρια, καθώς και το νομικό πλαίσιο που διέπει αντίστοιχες αντιδικίες. Αν και αυτή είναι η λύση που προκρίνουν πολλά επιφανή μέλη της παγκόσμιας κοινότητας που δραστηριοποιείται για την επανένωση των Γλυπτών, η νομοθεσία είναι εξαιρετικά σύνθετη καθώς και τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς δεν είναι αμελητέα. Κύριο ανάμεσα σε αυτά το ότι τα Γλυπτά υπεξαιρέθηκαν όχι από το ελληνικό κράτος, αλλά από την οθωμανική αυτοκρατορία.
Ποιος όμως πλήρωσε το μάρμαρο; Την αμοιβή της Doughty Street Chambers έχει αναλάβει, κάνοντας το πατριωτικό του καθήκον, έλληνας επιχειρηματίας του εξωτερικού, ο οποίος έχει επιδείξει διαχρονικά μεγάλο ενδιαφέρον για το ζήτημα, αλλά δεν επιθυμεί τη δημοσιοποίηση του ονόματός του. Αγνωστη παραμένει η αμοιβή του δικηγορικού γραφείου, ωστόσο πηγές που γνωρίζουν την υπόθεση αναφέρουν ότι το ποσό δεν ξεπερνά τις 200.000 στερλίνες.
Η γνωμάτευση η οποία αναμένεται τον Απρίλιο δεν είναι η πρώτη που συντάσσει η Doughty Street Chambers για το ζήτημα. Η ενασχόληση του δικηγορικού γραφείου και προσωπικά της Αμάλ Κλούνεϊ με το θέμα χρονολογείται από το 2011, όταν υπουργός Πολιτισμού ήταν ο Παύλος Γερουλάνος. Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ενωσης για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα Ντέιβιντ Χιλ είχε επικοινωνήσει με το λονδρέζικο δικηγορικό γραφείο, το οποίο τότε είχε συντάξει ένα υπόμνημα πέντε σελίδων. Οι θέσεις της Doughty και του Χιλ συνέκλιναν στο ότι η Ελλάδα θα πρέπει να ακολουθήσει τη δικαστική οδό στη διεκδίκηση των Γλυπτών.
Υπάρχουν 22 εθνικές επιτροπές σε 22 χώρες για την επανένωση των Γλυπτών. Μάλιστα είχε προγραμματιστεί διεθνής συνδιάσκεψή τους στην Αθήνα στις 25 Ιανουαρίου, η οποία ωστόσο ανεβλήθη εξαιτίας των εκλογών που έγιναν εκείνη την ημέρα. Δεν συμμερίζονται όλοι τη διεκδίκηση μέσω της δικαστικής οδού. «Και οι δύο απορρίπτουμε τον δικαστικό αγώνα, προτιμώντας τον εξώδικο διάλογο με στόχο μια λύση «win-win» με τη βρετανική κυβέρνηση και το Βρετανικό Μουσείο» αναφέρει ο πρόεδρος της Ελβετικής Επιτροπής για την Επιστροφή των Γλυπτών Ντούσαν Σιντιάνσκι σε επιστολή του τον Σεπτέμβριο προς τον τότε υπουργό Πολιτισμού Κωνσταντίνο Τασούλα, ο οποίος έπειτα από δραστήρια πολιτισμική διπλωματία ασπαζόταν την άποψή του. Μάλιστα κατά την επίσκεψη του Οκτωβρίου η Αμάλ Κλούνεϊ και οι υπόλοιποι εκπρόσωποι της Doughty έφθασαν πρωτίστως για να διεκδικήσουν από την Ελλάδα να τους αναθέσει την εκπροσώπησή της σε διεθνές δικαστήριο, πράγμα που δεν συνέβη. Τελικώς ανέλαβαν να συντάξουν τη γνωμάτευση.
Μετά την 9η Αυγούστου του 2013 ήταν σαφές για την ελληνική πλευρά ότι η «win-win» λύση θα ήταν η διαμεσολάβηση της UNESCO. Εκείνη την ημέρα η UNESCO απηύθυνε πρόσκληση στη Μεγάλη Βρετανία και συγκεκριμένα σε δύο υπουργούς Προεδρίας και στον διοικητή του Βρετανικού Μουσείου να λάβουν υπόψη τους το ενδεχόμενο της διαμεσολάβησης του οργανισμού σχετικά με τη διευθέτηση του ζητήματος των Γλυπτών του Παρθενώνα. Η προθεσμία την οποία έχει δώσει η UNESCO στη βρετανική κυβέρνηση, η οποία δεν έχει απαντήσει μέχρι στιγμής, είναι ως τον εφετινό Απρίλιο, όταν θα καταφθάσει και η γνωμάτευση της Doughty. Εφόσον ευοδωθεί το σχέδιο, είναι πιθανό να δοθεί λύση στο ζήτημα σε διάστημα δύο-τριών ετών.
Προεκλογικά, αλλά χωρίς να δημοσιοποιηθεί ως σήμερα, ο Κωνσταντίνος Τασούλας με επιστολή του είχε υπενθυμίσει στη γενική διευθύντρια της UNESCO Ιρίνα Μπόκοβα το ζήτημα. Η επιστολή καταλήγει: «Η Ελλάδα πιστεύει ότι η ανάμειξη της UNESCO στη διευθέτηση του ζητήματος (…) και πιο συγκεκριμένα το προσωπικό σας ενδιαφέρον και η κινητοποίησή σας θα παίξουν ζωτικό ρόλο για την τύχη των Γλυπτών του Παρθενώνα και θα εκτιμηθούν και θα αναγνωριστούν από την Ελλάδα και από τη διεθνή κοινότητα».
Βεβαίως το τανγκό θέλει δύο. Και ποιος δεν θέλει να χορέψει τανγκό με την Αμάλ Κλούνεϊ; Οι αντιδράσεις από τη βρετανική πλευρά στην καταιγίδα δημοσιότητας που προκάλεσε η άφιξη της κυρίας Κλούνεϊ στην Αθήνα υπήρξαν ανάμεικτες. Κατά κάποιον τρόπο συνεχίζονται ακόμη: την προηγούμενη Κυριακή ο «Guardian» δημοσίευσε μια επιφυλλίδα του Πολ Μέισον (πρόκειται για τον δημοσιογράφο που δημοσίευσε το προσχέδιο δήλωσης του Πιερ Μοσκοβισί στο Eurogroup τη Δευτέρα), ο οποίος υποστήριζε ότι η Βρετανία θα έπρεπε να επιστρέψει τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Ελλάδα και να τα αντικαταστήσει με ολογράμματά τους.
Λιγότερο διαλλακτικοί εμφανίστηκαν αρθρογράφοι της «Evening Standard» και της «Telegraph». Η σκανδαλοθηρική «Daily Mail» εξακολουθεί να δίνει τον «ωραίο αγώνα» της κατά των ελληνικών αιτημάτων χρησιμοποιώντας πηχυαίους τίτλους όπως «Ο λόρδος Ελγιν ήταν ήρωας που έσωσε τα μάρμαρα». Σχετικά ερωτήματα διατυπώθηκαν και στη Βουλή των Κοινοτήτων έπειτα από ερώτηση τριών βρετανών βουλευτών τον περασμένο Οκτώβριο.
Εκτοτε έχουν περάσει τέσσερις εξαιρετικά θερμοί μήνες για την ελληνική επικαιρότητα, με το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών να μη βρίσκεται στην κορυφή της ειδησεογραφίας. Μια νέα κυβέρνηση έχει αναλάβει να οδηγήσει τη χώρα εκτός λιτότητας, αλλά ταυτοχρόνως να ασκήσει πολιτική σε όλα τα πεδία. Σε δημοσίευμα της 31ης Ιανουαρίου στους «Times» του Λονδίνου, ο αρμόδιος υπουργός Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων Αριστείδης Μπαλτάς εμφανίζεται να δηλώνει ότι «η καμπάνια μας θα συνεχιστεί, αλλά η στρατηγική μας μπορεί να τροποποιηθεί, αν χρειαστεί». Οι «Times» ερμήνευσαν τη μετριοπαθή αυτή δήλωση ως εξής: «Ενα από τα πρώτα θύματα των περικοπών θα μπορούσε να είναι η εργασία της κυρίας Κλούνεϊ». Η «Daily Mail» αναρωτήθηκε: «Αυλαία για την κυρία Κλούνεϊ;».
Οι συγκεκριμένοι συλλογισμοί μοιάζουν υπερβολικοί, αν έχουν ως βάση μόνο τη μετριοπαθή δήλωση του κ. Μπαλτά. Ειδικά όταν πηγές από το περιβάλλον του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκου Ξυδάκη αναγνωρίζουν τη συμβολή της επίσκεψης της Αμάλ Κλούνεϊ στον επικοινωνιακό χαρακτήρα της ελληνικής εκστρατείας για την επανένωση των Γλυπτών.
Σε κάθε περίπτωση, ως το τέλος του Απριλίου η ελληνική πλευρά θα έχει στα χέρια της μια πλήρη και εκτενή γνωμάτευση για κάθε ενδεχόμενο, την οποία θα μπορεί να χρησιμοποιήσει σε κάθε κίνησή της. Παρουσία της Αμάλ Κλούνεϊ ή όχι…

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2015

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ