Μια κούπα Μονεμβασιά

Πώς θα σας φαινόταν αν καθόσασταν μπροστά στο απίθανο σκηνικό του ξενοδοχείου Κινστέρνα και τραγουδούσατε την κούπα τη Μονεμβασιά; Παράξενο, γιατί αυτή η τελετουργία του γλεντιού συνηθίζεται στην άκρη του Νότιου Αιγαίου, στην Κάρπαθο. Εκεί, για να ρίξουν ξύλα στη φωτιά του γλεντιού, αρχίζουν να τραγουδούν: «Τίνος είν’ η κούπα, η Μονεμβασιά, του καπετάν Νικόλα του μπέη του πασά / Πιες την γιε μου πιες την και ξαναγέμισέ την και βρες τον διπλανό σου απού ‘ναι στο πλευρό σου». Ετσι, ο ένας μετά τον άλλον αδειάζει την κούπα μετά μουσικής και το κέφι χτυπά κόκκινο. Γιατί το βασανισμένο από τον ήλιο της Μεσογείου κρασί είναι κόκκινο ή χρυσό, και εξαιρετικό. Για τι άλλο θα μιλούσαν, παρά για ένα φημισμένο στο Αιγαίο κρασί, τη Μονεμβασιά! Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράταιρο να μιλάμε για τη Μονεμβασιά, στη Μονεμβασιά.

Ο ονομαστός, γλυκόπιοτος, Μονεμβάσιος οίνος των Βυζαντινών, ο μετέπειτα Μαλβάζιας των Φράγκων, είναι ένας από τους μύθους που αναβιώνουν εδώ στη Μονεμβασιά. Εκεί, γύρω στον 14ο αιώνα, από το Γιβραλτάρ της Ανατολής, το ξακουστό Κάστρο της Μονεμβασιάς, τα καράβια φόρτωναν τα βαρέλια για κάθε γωνιά της Μεσογείου. Μετά οι Φράγκοι πήραν και φύτεψαν κλήματα στην Πάρο και στην Κρήτη και μετά σε όλη τη μεγάλη θάλασσα. Ηθελαν να έχουν παντού το νέκταρ τους. Ευτυχώς, γιατί τα αμπέλια χάθηκαν από τη Μονεμβασιά, αλλά έπιασαν αλλού. Και τα τελευταία χρόνια η Μονεμβασιά επέστρεψε στα γενέθλια χώματα. Μια γοητευτική γεύση περιπλάνησης.

Λουλούδι της Μονεμβασιάς… Ο βράχος φαίνεται απέναντι σαν έτοιμος από καιρό να αποπλεύσει για αέναα ταξίδια. Η αθέατη καστροπολιτεία συντηρεί στον χρόνο τους μύθους της, καλά φυλαγμένους στον λαβύρινθό της. Περπατάς στο καλντερίμι της μέσης και αφουγκράζεσαι τα βήματα των καιρών. Βαριά βήματα βυζαντινών αρχόντων, ακόμη και αυτοκρατόρων –του Ανδρόνικου ίσως –ή φράγκων εμπόρων και σιδεροντυμένων πολεμιστών. Ολοι τραβούν κατά τον Ελκόμενο Χριστό, και από εκεί να διακτινιστούν μέσα στα σοκάκια του χρόνου. Ομως σε αυτή την αισθαντική πολιτεία ταιριάζει η σιωπή και την απολαμβάνεις σε όλο το μεγαλείο της, το ξημέρωμα, όταν παίρνεις το στριφογυριστό καλντερίμι για την Ανω Πόλη, το υπερνεφέλες φρούριο των Βυζαντινών.

«Ο βράχος. Τίποτ’ άλλο. Η αγριοσυκιά κι η σιδερόπετρα. / Πάνοπλη θάλασσα. Καθόλου χώρος για γονυκλισία»
ψιθυρίζει αισθαντικά ο ιθαγενής ποιητής Γιάννης Ρίτσος.

Κάτω η πολιτεία κοιμάται στα πόδια του θεόρατου βράχου. Οι κεραμοσκεπές μοιάζουν να σταματούν στο κάτω τείχος, ένα βήμα προτού πέσουν στη θάλασσα, την απέραντη θάλασσα που αυλακώνει κάποιο τρεχαντήρι που πάει να λεβάρει τα δίχτυα που έχει καλάρει αποβραδίς. Και οι τρούλοι των εκκλησιών. Τα φανάρια στις γωνιές των σοκακιών και των δρομικών σκορπούν χλομό φως, αρκετό όμως να βάλει την ιδιαίτερη πινελιά σε αυτό το ονειρικό πρόσωπο της καστροπολιτείας. Και απολαμβάνεις την εικόνα της στροφής του προστατευμένου με στηθαίο καλντεριμιού, μέχρι τη σκεπαστή πύλη του επάνω κάστρου. Συνεχίζεις να γεμίζεις το βλέμμα σου από την εικόνα της πολιτείας που κοιμάται με το νανούρισμα των κυμάτων, περπατώντας δίπλα στο τείχος, μέχρι τις ακραίες επάλξεις.
Τώρα το βλέμμα σου κερδίζει για λίγο η μετέωρη στην άκρη του βράχου, ψηλά πάνω από τη θάλασσα, πελεκητή εκκλησιά της Αγίας Σοφίας, μέχρι να στραφεί προς τον ορίζοντα, που η ροδοδάκτυλη αυγή αρχίζει να χαμογελά.

Η ατμόσφαιρα της καστροπολιτείας διαχέεται από τον επιβλητικό βράχο –καράβι που ταξιδεύει στους αιώνες –στη γύρω περιοχή, με την οποία είναι δεμένος με έναν στενό δρόμο, ανάμεσα στα αμπέλια, στους ελαιώνες και στα μυρωδάτα άλση των εσπεριδοειδών, εκεί που η ομορφιά βρίσκει πολλές κρυψώνες. Μία από αυτές είναι το αρχοντικό Κινστέρνα. Η εμπειρία και η γεύση της Μονεμβασιάς επιστρέφει από εκεί που ξεκίνησε. Ο Μαλβάζιας οίνος από τους αμπελώνες του ξενοδοχείου παλαιώνει όμορφα στα κελάρια, όπως και τα άλλα κρασιά. Η αυτάρκεια ήταν το οικόσημο αυτού του κτήματος ήδη από τον 17ο αιώνα που δημιουργήθηκε σε αυτή τη μορφή, ίσως και παλαιότερα.

Κήποι με λαχανικά και οπωροφόρα δέντρα και ένα αρχοντικό γύρω από τη μεγάλη δεξαμενή του νερού, την κινστέρνα. Και παραμένει ακόμη. Ολα μαζί, τόπος, άνθρωποι, παράδοση, εμπειρία, αξίες, συλλαβίζουν τη λέξη φιλοξενία, που τις ημέρες των εορτών των Χριστουγέννων και του νέου έτους πραγματικά παίρνει τη διάσταση και το χρώμα ενός ταξιδιού στον χρόνο. Αλλά και στον χώρο, με τα αναμμένα υπαίθρια τζάκια δίπλα στη βυζαντινή στέρνα με ένα ποτήρι Μονεμβασιά στο χέρι…