Βουλγαρία, ζωή σαν τριαντάφυλλο

Εδώ είναι Bαλκάνια και μπορείς να παίξεις και να γελάσεις, αλλά και να μελαγχολήσεις για το καλό σου, για να αισθανθείς τον παλμό της ζωής. Η συγγραφέας του «Μαύρου Ηλιου», γλωσσολόγος και ψυχαναλύτρια Τζούλια Κρίστεβα, ξεκίνησε το ταξίδι της από τη Βουλγαρία και η ερμηνεία του πόνου την οδήγησε μακριά, πολύ μακριά. Η ίδια λέει ότι μερικές φορές αναρωτιέται αν η δική της αντίληψη των πραγμάτων εκπορεύεται από την καταγωγή της, ότι μέσω των γονιών της γνώρισε την ορθόδοξη θρησκεία που είναι προσηλωμένη στις καταστάσεις του πόνου και της θλίψης. Για να κατανοήσει κανείς την Κρίστεβα, αρκεί να παρακολουθήσει μια λειτουργία στη βουλγαρική γλώσσα στη Μονή Ζωγράφου του Αγίου Ορους. Ακόμη και αν δεν καταλαβαίνει τη γλώσσα, αντιλαμβάνεται πολύ έντονα αυτό που η ορθόδοξη πίστη ονομάζει χαρμολύπη.

Αυτό δεν είναι το μοναδικό σημείο επαφής με τη γειτονική χώρα. Η Βουλγαρία αποπνέει άρωμα τριαντάφυλλου και οικειότητας. Ακόμη και οι επιγραφές με το κυριλλικό αλφάβητο κάτι σου θυμίζουν. Κυρίως, όμως, αφυπνίζουν τον άνθρωπο μέσα σου, το παλίμψηστο των πολιτισμών και της θαλερής φύσης που συναντάς στις περιηγήσεις σου. Πάλι στην ατμόσφαιρα της Τζούλια Κρίστεβα: «Το βλέπω συχνά όταν σκέφτομαι τον πατέρα μου. Θέλω να διατηρήσω αυτή την εικόνα, πώς μου μάθαινε δίπλα στη Μαύρη Θάλασσα, σε όλη αυτή την ομορφιά, σε αυτό το Είναι έξω από το υποκείμενο, το ατομικό υποκείμενο, σε αυτή την ώσμωση με τον κόσμο της ομορφιάς και της Μαύρης Θάλασσας, μου μάθαινε πώς να κάνω μέσα από το σώμα μου έναν χαιρετισμό στον ήλιο»…

Η δυναμική οροσειρά της Ρίλα, ο κεντρικός κίονας της Βουλγαρίας, χαιρετίζει τονήλιο, τη βροχή, το χιόνι. Κάθε εποχή είναι ένα αριστοκρατικό καταφύγιο του φυσικού κάλλους, ειδικά στο Μπόροβετς, στα πόδια του βουνού Μουσαλά, στα βόρεια της οροσειράς. Οι εποχές και η ζωή κυλούν εδώ, κάπου 70 χλμ. νοτιοανατολικά της Σόφιας, γοητευτικά, σχεδόν βασιλικά. Αυτή τη διαδρομή έκαναν τακτικά, την εποχή της βασιλείας τους, και οι ηγεμόνες της Βουλγαρίας, με κομβόι από άμαξες, άλογα και λαγωνικά, για να κυνηγήσουν την άγρια ζωή που φώλιαζε πάντα εδώ και τώρα συνεχίζει να ζει, προστατευμένη πια –κόκκινα ελάφια, αγριογούρουνα, αγριοκάτσικα, λίγες καφέ αρκούδες, λύκοι και αλεπούδες. Αυτά τα ζωντανά πλάσματα είναι εξίσου εκλεκτικά με τους βασιλιάδες και διαλέγουν να ζουν σε καθαρά, ωραία και πλούσια, φυσικά ενδιαιτήματα. Γι’ αυτό τα ακολούθησαν οι βασιλιάδες, που έχτισαν εδώ πριν από έναν αιώνα το ορεινό παλάτι τους και κυνηγετικά περίπτερα. Και τους βασιλιάδες ακολούθησαν οι περιηγητές –οι εραστές της παρθένας φύσης, των δασών, των λιμνών, των χιονισμένων κορυφών, του κρυστάλλινου αγέρα των βουνών –και χτίστηκαν εδώ αριστοκρατικά ξενοδοχεία για να στεγάσουν την ευτυχία που αποπνέει το φυσικό κάλλος.

Με ένα ζεστό ρόφημα ανά χείρας, λοιπόν, στέκεσαι μπροστά σε ένα ανοιχτό παράθυρο απέναντι στις ψηλές, ντυμένες με την αθωότητα και την καθαρότητα του χιονιού 150 ημέρες τον χρόνο, βουνοκορφές, τις καμπυλόγραμμες πλαγιές, τον εθνικό δρυμό με τα πανύψηλα πεύκα. Μέσα σου κατακλύζεσαι από μυρωδιές –πιο «άγριες» από το άρωμα του τριαντάφυλλου που χαρακτηρίζει τη Βουλγαρία –που απελευθερώνουν στον αιθέρα ένα πλήθος βοτάνων και άγριων φρούτων. Και το βλέμμα χαϊδεύουν σαν καλή αύρα ειδυλλιακά τοπία, όπως οι επτά εκπληκτικές γαλάζιες λίμνες της Ρίλα και η κορυφή Μαλιόβιτσα. Ολο το τοπίο αναδίδει έναν ρομαντισμό που αποκλείεται να μην αγγίξει τον επισκέπτη.

Η φθινοπωρινή αναμονή του χιονιού, που εδώ έρχεται γρήγορα και μένει πολύ, σκορπά μια γλυκιά προσμονή στον αέρα. Το Μπόροβετς είναι ένα από τα πλέον φημισμένα χειμερινά θέρετρα στη Γηραιά Ηπειρο και μια ιδιαίτερη τελετή μύησης στα μυστήρια του χιονιού, το σκι σε 35 πίστες διαφόρων κατηγοριών, το σνόουμπορντ, το cross-country σκι, τα άλματα και την πίστα διάθλου. Προσφέρει, ωστόσο, φυσιολατρικές συγκινήσεις όλον τον χρόνο.

Οσο και αν η ζεστασιά των καταλυμάτων, της θέας των βουνών και της προσμονής σε καθηλώνουν, το φυσικό περιβάλλον σε προσκαλεί να χαθείς μέσα του. Και μπορείς να το κάνεις με χίλιους δυο τρόπους, εκτός των χειμερινών σπορ, πάντα απολαυστικούς, όπως η πεζοπορία μέσα στα έλατα και η ιππασία στα δασικά μονοπάτια των πλαγιών. Από τα πιο σύντομα και απολαυστικά μονοπάτια πεζοπορίας είναι εκείνο που οδηγεί στον Chernata Skala (3,5 χλμ. από το κέντρο του Μπόροβετς), έναν πανύψηλο βράχο, η διαδρομή προς τον οποίο προσφέρει πανοραμικές εικόνες της πολιτείας, των βουνών και των γκρεμών που την περιβάλλουν.

Ταξίδι, όμως, είναι κυρίως η περιήγηση, και η Τσάρσκα Μπίστριτσα, το παλάτι των βασιλιάδων, είναι εδώ, στην περιοχή του Μπόροβετς (2 χλμ.), με τις αρχιτεκτονικές πινελιές του ρομαντισμού, όπως και η παρακείμενη (7 χλμ.) όμορφη κώμη του Σάμοκοφ, με την ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Συμεών, γνωστού και ως η πόλη των αγιογράφων. Πάντα σε αυτό το κλίμα της ορθοδοξίας ο περιηγητής αξίζει να απομακρυνθεί λίγο για το φημισμένο Μοναστήρι της Ρίλα (10ος αιώνας), εγγεγραμμένο στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UΝΕSCO. Λίγο πιο μακριά ακόμη, ζει η ωραία Φιλιππούπολη.

Οι περιηγήσεις έχουν μεγαλύτερη χάρη αν δεν είναι non stop. Και η καλύτερη ευκαιρία για στάση είναι το φαγητό. Στη Βουλγαρία υπάρχει ιδιαίτερη γαστρονομική παράδοση, η οποία μπορεί να ξεκινήσει με σαλάμι lukanka, από χοιρινό και μοσχαρίσιο κρέας, και το λευκό τοπικό τυρί sirene, τα οποία ταιριάζουν πολύ με το κρασί και το τσίπουρο. Από τα χαρακτηριστικά πιάτα είναι η σαλάτα shopska, με ντομάτα, αγγούρι και κρεμμύδι, και το βουλγαρικό τυρί τουρσί τριμμένο από πάνω, όπως και η παραδοσιακή βουλγαρική τυρόπιτα, με αβγά και τυρί sirene.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014