Στο «πέλαγος» της Τριχωνίδας

Μέσα από το μεγάλο παράθυρο που όριζαν οι ασημένιοι κορμοί και τα κλαδιά των αιωνόβιων πλατάνων με τη «φωτιά» των πυρόξανθων φυλλωσιών επάνω τους, πέρασε ένα ντελικάτο ταχύπλοο με τον ελκόμενο σκιέρ. Προτού ηρεμήσει και σβήσει το αυλάκι επάνω στο νεανικό, αρυτίδωτο νερό, το ταχύπλοο και ο σκιέρ πέρασαν ξανά και ξανά, ζωγραφίζοντας μια θερινή, θαλασσινή υπογραφή πάνω στο γλυκό νερό. Αυτό ακριβώς είναι η Τριχωνίδα, μια γλυκιά θάλασσα. «Πάμε στο πέλαγος» έλεγαν οι άνθρωποι που έζησαν στις όχθες της λίμνης κοντά στο Αγρίνιο. Πάμε στο πέλαγος και εμείς, για μια πλήρη γεύση καλοκαιριού που κρατά όλο το φθινόπωρο και τολμηρά εισχωρεί μέχρι την καρδιά του χειμώνα.

Παρακολουθώ τα συναρπαστικά περάσματα των σκιέρ και των καγιάκερ από τα τραπεζάκια επάνω στο γρασίδι, στη σκιά των γιγαντιαίων δέντρων στην πλαζ στο Ντουγρί. Απολαμβάνω τις πρωτότυπες εικόνες τους σαν να είναι εικαστική σύνθεση. Το έργο τέχνης αντανακλά το μήνυμα, το οποίο ο κάθε θεατής αποκωδικοποιεί διαφορετικά, σύμφωνα με τις δικές του εμπειρίες. Γι’ αυτό είναι έργο τέχνης. Γιατί μιλάει διαφορετικά στον κάθε θεατή. Ο ζωγράφος Απόστολος Χαντζαράς που μεγάλωσε στο Καινούργιο, στην όχθη της λίμνης, βλέπει μια σκηνή που υπάρχει εκεί μέσα, βυθισμένη, ξέχωρη από τον επάνω κόσμο. Με πρωταγωνιστές ψάρια, νερόφιδα και το τέρας, που μόνο οι ψαράδες είδαν σε ξάστερο ουρανό. «Η συμφωνία έκλεισε» λέει. «Αυτά να μας λένε τα μυστικά τους και εμείς να τα κρατάμε…». Ο Απόστολος βλέπει τις καλαμιές, τα πουλιά, τους γεροπλάτανους, θεατές στο θεατρικό που στήθηκε. Αλλά εγώ ο θαλασσινός βλέπω οικείες εικόνες μέσα στο «τελάρο» των ψηλών δέντρων, στην αγκαλιά των βουνών, του Παναιτωλικού και του Αράκυνθου. Και αυτό είναι συναρπαστικό όσο και ένα έργο τέχνης.

Πάνω στο σιδερένιο τραπεζάκι συνδυάζονται το τσίπουρο με γλυκάνισο και τα τηγανητά θυρίγγια, αυτός ο θαλασσινός επισκέπτης που με κάποιον ανεξήγητο τρόπο διακτινίστηκε, σε άγνωστη γεωλογική εποχή, από το πέλαγος του Ιονίου στο πέλαγος της Αιτωλίας και έμεινε και εγκλιματίστηκε στο γλυκό νερό, μόνο εδώ στην Τριχωνίδα, και έγινε η πλέον χαρακτηριστική γεύση της. Τις αθερίνες τις αλεύρωναν με δικό τους αλεύρι από τους νερόμυλους, τις περνούσαν δέκα δέκα στο ριγανόξυλο και τις τηγάνιζαν έτσι μια αρμαθιά. Στη Μυρτιά είναι αραγμένο ακόμη το θαλασσινό τρεχαντήρι με το οποίο ψαρεύουν με πυροφάνι την αθερίνα. Και αυτή είναι μία από τις ξεχωριστές εικόνες της λίμνης, το λιόγερμα μέσα από το χρυσαφί «παράθυρο» των δέντρων ή το βράδυ με τις φωτεινές χαρακιές του πυροφανιού, να λικνίζονται στα ήρεμα νερά.

Η πιο θεαματική εικόνα της λίμνης αναδύεται λες από τον χρυσοπόρφυρο καθρέφτη –«Για ονειροπλέκτες έρωτες και για τραγουδιστάδες», καθώς ρέμβαζε ο Κωστής Παλαμάς στο ποίημά του «Νιότη» από τους «Καημούς της λιμνοθάλασσας» –ψηλά πάνω από τη Μυρτιά, από την Αγία Σοφία, την ώρα που ο ήλιος χάνεται στο Ιόνιο για να πάει να βασιλέψει στο άλλο ημισφαίριο της Γης. Αυτός είναι ένας σταθμός του κύκλου της λίμνης που χαρίζει στον περιηγητή συναρπαστικά βλέμματα και εμπειρίες.

Νοητά περνάς πάνω από τα θρυλικά γεφύρια του Αλάμπεη και πιάνεις την ακρολιμνιά από το Παναιτωλικό. Μετά φτάνεις στο Καινούργιο και ξεστρατίζεις από την πλατεία προς την ακρόπολη των Θεστιέων, όπου στην απότομη κορφή της υπάρχει η Ιερά Μονή Βλοχού, απίθανη βίγλα για τη θέα της λίμνης που μοιάζει ακίνητη μέσα στην αχλή του μεσημεριού. Και μετά το Καινούργιο είναι η Τραγάνα, η Παραβόλα, η Παντάνασσα, το Ντουγρί –από τα πιο ειδυλλιακά διαμορφωμένα σημεία της όχθης – και πιο πέρα η διακλάδωση για τη Μυρτιά, για την πιο αντιπροσωπευτική γωνιά της ατμόσφαιρας της λίμνης. Και μετά είναι το Θέρμο και μετά το Πετροχώρι, ένα ακόμη σημείο για την απόλαυση του δειλινού.

Ο δρόμος έχει και τα μυστικά του. Ενα κρυμμένο και ένα φανερό. Το φανερό είναι η απόδραση μετά την Παραβόλα προς Νερομάνα και Καλλιθέα μέχρι τον Προυσό της Ευρυτανίας και το μοναστήρι της σεβάσμιας Προυσιώτισσας, για συλλογή απίθανων ενσταντανέ της λίμνης αλλά και δυνατών ορεινών εικόνων με κορφές, ελατοδάση, γάργαρα νερά κάτω από τον θόλο των ψηλών πλατάνων. Στη Νερομάνα τρεις καταρράκτες δίνουν στο χωριό τον ήχο και τη δροσιά του νερού που πέφτει από ψηλά. Το κωδικοποιημένο μυστικό βρίσκεται στο Θέρμο, μέσα στα ερείπια του ιερού λίκνου των Αιτωλών όπου πλανάται μέσα στη σιωπή η ιδέα της Αιτωλικής Συμπολιτείας, της τελειότερης ίσως ομοσπονδίας πόλεων που δημιούργησαν οι Ελληνες, τον 3ο αι. π.Χ., η οποία στηριζόταν στη δημοκρατία, στην ισονομία και στην ισοπολιτεία, θεμελιώδεις αρχές, πάντα επίκαιρες.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014