Η γιορτή της υπέρβασης

Η Ασπασία Κάλλα ήταν καλή στον στίβο. Κυρίως στις μεγάλες αποστάσεις, όπως αυτή των τριών χιλιομέτρων. Το 1995, στους Παγκόσμιους Αγώνες Special Olympics του Κονέκτικατ, η τότε 27χρονη δρομέας έλαβε μέρος στο αγαπημένο της αγώνισμα, έκανε ρεκόρ και άφησε πολύ πίσω τη δεύτερη αθλήτρια, ενώ κατάφερε να τρυπώσει και στις σελίδες των «New York Times». Εναν χρόνο αργότερα, στους Ευρωπαϊκούς Αγώνες Στίβου-Κολύμβησης που διοργανώθηκαν στην Αθήνα, η Ασπασία είχε την ευκαιρία να επαναλάβει τον θρίαμβο. Προτίμησε, όμως, να δείξει σε όλους ότι η νίκη, η δόξα και η επιτυχία δεν κατάφεραν να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα της. Επειτα από τις πρώτες στροφές του αγώνα η ταλαντούχα αθλήτρια ξεχώρισε, ενώ την ακολουθούσε η ρωσίδα «αντίπαλός» της. Οταν έφτασαν στην τελική ευθεία, η Ελληνίδα πήρε το αναμενόμενο προβάδισμα και βρέθηκε 50 μέτρα μπροστά. Λίγο πριν από τον τερματισμό, όμως, σταμάτησε. Η κερκίδα τής ζητούσε να κάνει τρεις ακόμη διασκελισμούς και να κόψει το νήμα, αλλά μάταια. Η Ασπασία ξεκόλλησε τα πόδια της από το ταρτάν μόνο όταν η «φίλη» της, όπως την αποκαλούσε, την έφτασε, και με μεγάλη χαρά μοιράστηκε μαζί της το χρυσό μετάλλιο. Κάποιοι απέδωσαν το περιστατικό στη νοητική υστέρηση που έχει. Οι πιο ανοιχτόμυαλοι στην ψυχική δύναμή της.

Τ
α Special Olympics δεν είναι Παραολυμπιακοί Αγώνες –παρόλο που είναι πολλοί εκείνοι που ακόμη συγχέουν τις δύο διοργανώσεις. Στα Special Olympics συμμετέχουν αθλητές με διανοητική αναπηρία όλων των βαθμίδων ικανότητας, οι οποίοι προπονούνται σε ένα φάσµα ολυµπιακών αθληµάτων, ενώ μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό έχει και σωματική αναπηρία. Σύμφωνα με την Αμερικανική Οργάνωση για Διανοητικές και Αναπτυξιακές Αναπηρίες, ένα άτομο θεωρείται ότι έχει διανοητική αναπηρία όταν το IQ του είναι χαμηλότερο από 70-75, έχει σοβαρές αναπηρίες σε δύο ή περισσότερες βασικές λειτουργίες και τα προβλήματα εμφανίζονται πριν από τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλκίας του. Αντιθέτως, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες συμμετέχουν αθλητές έξι συγκεκριμένων κατηγοριών αναπηρίας που κάνουν πρωταθλητισμό.

Ο µη κερδοσκοπικός οργανισµός, που παραμένει ως έναν βαθμό άγνωστος στο ευρύ κοινό, ιδρύθηκε το 1968 στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Γιούνις Κένεντι Σράιβερ, αδελφή του 35ου προέδρου των ΗΠΑ, Τζον Φ. Κένεντι, η οποία επέμενε ότι καµία αναπηρία δεν µπορεί να κάµψει τη δύναµη του ανθρώπινου πνεύµατος. Το πρόγραμμα έκανε τα πρώτα του δειλά βήματα και σταδιακά άρχισε να αναπτύσσεται διεθνώς. Στην Ευρώπη ήρθε το 1983, ενώ στην Ελλάδα έφτασε το 1987. «Ξεκινήσαμε στην Αθήνα με μια ομάδα παιδιών –μια ομάδα μπάσκετ συγκεκριμένα –γιατί οι γονείς ήταν αρκετά διστακτικοί στην αρχή. Ντρέπονταν να φέρουν τα παιδιά ή έρχονταν και μας τα άφηναν στην πόρτα, καθώς δεν ήθελαν να τους δούμε. Οταν, όμως, άρχισαν να βλέπουν τη χαρά των παιδιών από τη συμμετοχή τους στις προπονήσεις, έγιναν οι πιο ενεργοί εθελοντές και επιθυμούσαν να βοηθήσουν όχι μόνο το δικό τους παιδί, αλλά και τα παιδιά όλου του κόσμου» εξηγεί η Γιάννα Δεσποτοπούλου, πρόεδρος των Special Olympics Hellas.

Σήμερα ο οργανισμός δραστηριοποιείται σε 104 πόλεις στην Ελλάδα, ενώ 14.000 αθλητές προπονούνται σε 22 θερινά και 6 χειμερινά αθλήματα. «Η χώρα μας βρίσκεται ανάμεσα στα πέντε κορυφαία προγράμματα. Γι’ αυτό μπορέσαμε να διοργανώσουμε και τους Παγκόσμιους Αγώνες το 2011 στην Αθήνα. Είμαστε σε καλό επίπεδο και έχουμε όλα τα αθλήματα» λέει η Γιάννα Δεσποτοπούλου. Και η αλήθεια είναι ότι πλέον υπάρχει ανταπόκριση. Τα ομαδικά αθλήματα, όπως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ, έχουν τους περισσότερους «οπαδούς» και είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, αφού οι άνθρωποι με διανοητική αναπηρία αποζητούν καθημερινά τη συνεργασία και τη συνύπαρξη. «Εκτός από τα ομαδικά αθλήματα, όμως, τους αρέσει πολύ η κολύμβηση, γιατί είναι πιο κοντά μεταξύ τους στην πισίνα, τρελαίνονται με το κανόε καγιάκ, επειδή γίνεται σε κλειστό χώρο, και αγαπούν την ποδηλασία γιατί «αποκτούν» πια ρόδα. Και το όνειρο κάθε παιδιού είναι η ρόδα» καταλήγει η πρόεδρος.

Δύο χιλιάδες αθλητές από 58 χώρες, 1.000 προπονητές, 4.000 εθελοντές, 40.000 θεατές. Στις 9 Σεπτεμβρίου το Στάδιο της Αμβέρσας στο Βέλγιο θα γεμίσει χαρούμενα πρόσωπα. Στους εφετινούς Ευρωπαϊκούς Αγώνες Special Olympics, 74 Ελληνες θα επιχειρήσουν να ορίσουν από την αρχή την έννοια της προσπάθειας και της πίστης στη ζωή.

Φυσικά, ακόμη και σε αυτούς τους αγώνες υπάρχουν περιπτώσεις που ξεχωρίζουν –παιδιά που έχουν πιάσει τα όρια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1960 σε στίβο και κολύμβηση -, αλλά, όσο κλισέ και αν ακούγεται, εκείνο που μετράει πραγματικά είναι η συμμετοχή. Το βασικό κριτήριο άλλωστε για να ταξιδέψει κάποιος στο Βέλγιο σε λίγες ημέρες δεν είναι η επίδοση, αλλά το κατά πόσο μπορεί να εφαρμόσει σωστά τους κανονισμούς, ενώ συνυπολογίζεται και η ικανότητα συνεργασίας με την ομάδα. «Το στοίχημα για εμάς είναι όταν τρέχει ένας αθλητής στον στίβο να το κάνει με τον σωστό τρόπο και να μην αλλάζει διαδρόμους. Να ξέρει πως πρέπει να φτάσει στον τερματισμό. Μας ενδιαφέρει δηλαδή να κάνει την προσπάθειά του σωστά και όχι να κάνει ρεκόρ» προσθέτει η Γιάννα Δεσποτοπούλου.

Πριν από την έναρξη

Από την άλλη, την ώρα που ο αθλητισμός αλλά και η κοινωνία έχουν τη δυνατότητα να μάθουν πολλά για την ψυχική δύναμη και τον σεβασμό στον συνάνθρωπο από τον θεσμό, σύμφωνα με έρευνα της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Special Olympics, «η κοινή γνώμη υποτιμά τις ικανότητες των ατόμων με διανοητική αναπηρία, ενώ ταυτόχρονα υπερεκτιμά τη σοβαρότητα της κατάστασής τους. Το 75% των ενηλίκων πιστεύει ότι τα παιδιά με διανοητική αναπηρία δεν θα πρέπει να εκπαιδεύονται μαζί με τα υπόλοιπα που δεν έχουν». Η απάντηση των Special Olympics έχει δοθεί από την επιτυχία των προγραμμάτων των μεικτών ομάδων. Αυτά επιτρέπουν σε άτοµα µε διανοητική αναπηρία (αποκαλούνται αθλητές) και άτοµα χωρίς διανοητική αναπηρία (που αποκαλούνται συνεργάτες), ίδιας ηλικίας και αντιστοίχου επιπέδου ικανοτήτων, να συνθέτουν ομάδες και να συνεργάζονται σε υψηλό επίπεδο.

Στο Βέλγιο, η ελληνική μεικτή ομάδα θα εκπροσωπήσει τη χώρα στην καλαθοσφαίριση (η σύνθεση στο παρκέ περιλαμβάνει τρεις αθλητές και δύο συνεργάτες) και στην επιτραπέζια αντισφαίριση. Εχει γίνει σαφές με τα χρόνια ότι μέσα από τα μεικτά αγωνίσματα οι αθλητές αναπτύσσουν τις σωµατικές και πνευματικές τους ικανότητες, βελτιώνουν την τεχνική τους και, κυρίως, εντάσσονται πιο ομαλά στην κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα μισό εκατομμύριο άνθρωποι σε όλον τον κόσμο λαμβάνουν μέρος σε αντίστοιχες δραστηριότητες συμμετέχοντας σε μεικτές ομάδες. Την ίδια ώρα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία της χώρας ώστε να μπορέσουν οι μαθητές να κατανοήσουν τι σημαίνει διανοητική αναπηρία.

Η αλληλεγγύη και ο σεβασμός στη διαφορετικότητα είναι το πιο ισχυρό εφόδιο μιας κοινωνίας. Οι αθλητές των Special Olympics θα δώσουν τον δικό τους αγώνα ως την 21η Σεπτεμβρίου, τον αγώνα που δίνουν καθημερινά ακόμη και όταν τα φώτα του σταδίου σβήνουν. Και ο στόχος είναι ο ίδιος –άλλοτε μεταφράζεται σε χειροκρότημα και άλλοτε σε αποδοχή, σε ένα περιβάλλον σεβασμού και ισότιμης αντιμετώπισης. Για αυτόν τον λόγο, όταν ο όρκος του αθλητή Special Olympics φτάσει στα αφτιά της κοινωνίας τις επόμενες ημέρες, δεν θα αντηχεί μόνο τη χαρά του αθλητισμού, αλλά και την έκκληση για ένα καλύτερο αύριο: «Θέλω να νικήσω! Αν όμως δεν τα καταφέρω, βοηθήστε με να προσπαθήσω με θάρρος». Ας ελπίσουμε ότι θα είναι πολλοί αυτοί που θα σπεύσουν να το κάνουν.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 31 Αυγούστου 2014