Επιτρέψτε μου να σας συστηθώ. Είμαι η Θεά – και ευγνωμονώ τη Ναόμι Γουλφ που μου έδωσε αυτό το όνομα στο νέο της βιβλίο. Αν έπρεπε να σας συστηθώ ως γυναικείος κόλπος, θα ένιωθα μεγάλη αμηχανία. Στα ελληνικά η λέξη «κόλπος» συνδέεται περισσότερο με την έκφραση «μου ήρθε κόλπος» και αν με αποκαλούσατε έτσι, θα είχαμε περισσότερες παρεξηγήσεις και λιγότερη κατανόηση. Αυθόρμητα σκέφτομαι τη λατινική έκφραση «mea culpa» και την ιταλική «colpo grosso», που παραπέμπει στην ταινία του Λούις Μάιλστοουν και στο ριμέικ που έκανε ο Στίβεν Σόντερμπεργκ το 2001. Νομίζετε ότι υπεκφεύγω ή φλυαρώ; Καθόλου, σας διαβεβαιώ. Είμαι εξαιρετικά μορφωμένη, είμαι προϊόν της εποχής μου. Γι’ αυτό και μπορώ να κρίνω τη Ναόμι Γουλφ καλύτερα από τον καθένα.
Το βιβλίο της ονομάζεται «Vagina: Α Βiography» και το αόριστο άρθρο (μια βιογραφία, άρα υπάρχουν πολλές) υποτίθεται ότι είναι η δημοκρατική απόπειρα της Γουλφ να διηγηθεί την ιστορία μου. Δικαίωμά της, θα πείτε. Το πρόβλημα είναι πως νομίζει ότι η δική της ιστορία είναι η μοναδική ιστορία. Ομως, όπως θα ξέρετε ήδη – είτε είστε γυναίκες είτε άνδρες –, οι Θεές είναι πολλές και καθεμία έχει τη δική της ιστορία. Αυτό που με εκνευρίζει με τη Γουλφ είναι η απόλυτη πεποίθησή της ότι ξέρει τα πάντα για μένα.
Αλλά δεν ξέρει και τόσα. Πρώτα πρώτα ονομάζει «κόλπο» όχι μόνο το ελαστικό μυώδες όργανο που υποδέχεται το πέος κατά τη διάρκεια του σεξ, αλλά και όλα τα συμπαρομαρτούντα: τη μήτρα, τις σάλπιγγες, τις ωοθήκες με όλα τα αβγουλάκια τους και – κρατηθείτε – ακόμη και το αιδοίο με την κλειτορίδα, η οποία από τότε που εφευρέθηκε ο φεμινισμός θεωρεί τον εαυτό της απόλυτη σταρ, επειδή, λέει, έχει 8.000 νευρικές απολήξεις. Ε και; Η ποσότητα μπορεί να αλλάξει τη σημασία; Και ακόμη περισσότερο: μπορεί να αλλάξει το όνομα;
Ολα ξεκίνησαν όταν η Γουλφ διαπίστωσε ότι οι οργασμοί της δεν είχαν την παλιά, καλή ένταση. Δεν έβλεπε χρώματα, όπως παλιά, κατά τη διάρκεια του σεξ ούτε ένιωθε πια το βάθος της υπαρξιακής εμπειρίας. Κατά τη γνώμη μου – και με τα λίγα που ξέρω – αν μια γυναίκα δεν ικανοποιείται στο σεξ, πρέπει να πάει σε έναν σεξολόγο ή σε έναν ψυχαναλυτή, αλλά η Γουλφ αποφάσισε να ξεκινήσει με την ιατροποίηση του προβλήματός της. Και έτσι πήγε σε έναν γιατρό που της είπε ότι η μείωση της απόλαυσης οφειλόταν σε ένα νεύρο της πυέλου, τη ρηχή και πλατιά οστέινη δομή στη βάση της σπονδυλικής στήλης (με την ευκαιρία αναρωτιέμαι αν η λέξη «πύελος» βγαίνει από την αρχαιοελληνική ταΐστρα για τα ζώα).
Για την αποκατάσταση του προβλήματος ο γιατρός τοποθέτησε στον κόκκυγα της Γουλφ μια μεταλλική ράβδο και η ζωή άρχισε να της χαμογελάει ξανά. Στη συνέχεια ο γιατρός τής εξήγησε το ευνόητο: ότι οι γυναικείοι οργασμοί σχετίζονται άμεσα με τη νευροφυσιολογία, με τις απολήξεις των νεύρων. Η Γουλφ παραλίγο να πέσει από το κρεβάτι της εξέτασης. «Αυτό, λοιπόν, εξηγεί τους κλειτοριδικούς και τους κολπικούς οργασμούς;» αναρωτιέται στο βιβλίο της. «Οχι η κουλτούρα, η ανατροφή, η πατριαρχία, ο φεμινισμός ή ο Φρόιντ;».
Μου φαίνεται λίγο δύσκολο να πιστέψω ότι μια τόσο έξυπνη γυναίκα, με οκτώ βιβλία που συζητήθηκαν στο ενεργητικό της, αναστατώθηκε τόσο με την αποκάλυψη ότι η φύση διαμορφώνει το σώμα όσο και η εκπαίδευση. Αλλά νομίζω ότι η νευροφυσιολογία είναι της μόδας. Ενα σωρό άλλες ανθρώπινες συμπεριφορές (ο θυμός, η κατάθλιψη, ο έρωτας, ο εθισμός) συνδέονται ξαφνικά με τη χημεία του εγκεφάλου. Οι έρευνες καταλήγουν πάντα σε συγκλονιστικά συμπεράσματα, αφού πρώτα βασανιστούν μερικές χιλιάδες ποντίκια στα εργαστήρια πειραμάτων.
Αυτό που κάνει η Γουλφ στη συνέχεια, σαν νεοφώτιστη φοιτήτρια ιατρικής, είναι ότι αναγορεύει τις ορμόνες σε παυσίλυπα. Ντοπαμίνη, οξυτοκίνη και βασοπρεσίνη είναι οι νέες της θεότητες (ενώ, όπως είπαμε, εγώ και μόνο εγώ είμαι η Θεά). Σε κάποιο σημείο γράφει: «Αν η θηλυκότητα κατοικεί κάπου, η κατοικία της είναι το ηλεκτρικό δίκτυο που εκτείνεται από την πύελο ως τον εγκέφαλο» (δεν ξέρω αν συμφωνείτε μαζί μου, αλλά οι αφηρημένες έννοιες δεν κατοικούν κάπου και ειλικρινά με εκνευρίζει αυτή η ευκολία στη χρήση της ποιητικής γλώσσας όταν τελειώνουν τα επιχειρήματα). «Ο κόλπος», γράφει, «δεν συναρτάται μόνο με το θηλυκό μυαλό, αλλά και με τη θηλυκή ψυχή». Αλλο που με ενοχλεί: η αλόγιστη χρήση της λέξης «ψυχή».
Αλλά, βέβαια, και για αυτό έχει η Γουλφ μια απάντηση. Λέει ότι μεγάλωσε τη δεκαετία του ’70 στο Σαν Φρανσίσκο και ως κόρη ακαδημαϊκών δεν μπορούσε να μιλήσει σοβαρά για την υποταγή και την ανάγκη, τα δύσκολα συναισθήματα που εμπλέκονται με την ερωτική διάθεση, αλλά θεωρούνται πολύ… γυναικεία. Πράγμα που, ως αντίληψη, μου θυμίζει εκείνο το βιβλίο που έγινε της μόδας εφέτος, τις «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι», όπου οι γυναίκες δένονται από τους καρπούς και υποφέρουν τα πάνδεινα για να αποδείξουν ότι έχουν ψυχή.
Θα έλεγα, λοιπόν, ότι το βιβλίο της Ναόμι Γουλφ είναι για τον χώρο της δοκιμιακής γραφής ό,τι οι «Πενήντα αποχρώσεις» για τον χώρο της μυθοπλασίας: μια ανερμάτιστη αναφορά στο εγώ που πάσχει και προσπαθεί να θεραπευτεί με σαδομαζοχιστικές πρακτικές και έναν αέρα κακώς νοούμενης θηλυκότητας.
Νομίζετε ότι υπερβάλλω; Λοιπόν η συγγραφέας, χωρίς ίχνος ειρωνείας, αναφέρεται στο βιβλίο της σε έναν ψυχοθεραπευτή ο οποίος κάνει κολπικό μασάζ στις γυναίκες που τον επισκέπτονται. Λέγεται Μάικ Λουσάντα και είναι ένας πρώην τραπεζίτης, ο οποίος μια μέρα παρατήρησε τον γυναικείο κόλπο με τόση ένταση, ώστε είδε τελικά στο βάθος την εικόνα της Παρθένου (!). Η Γουλφ έχει αυτόν τον καιρό ερωτική σχέση και έτσι αρνήθηκε τις ταντρικές πρακτικές του Λουσάντα. Κι όμως. Το μασάζ θα έκανε το βιβλίο της πολύ πιο διασκεδαστικό.
Αλλά, τώρα που το σκέφτομαι, είναι διασκεδαστικό. Οταν η Γουλφ έκλεισε το συμβόλαιο για το βιβλίο και προτού αρχίσει να το γράφει, ένας φίλος τής πρότεινε να κάνει ένα πάρτι προς τιμήν της. Η ιδέα ήταν να φτιάξουν όλοι μαζί χειροποίητα ζυμαρικά στο σχήμα του γυναικείου κόλπου. Η Ναόμι Γουλφ θεώρησε την ιδέα «γοητευτική» και όταν έφτασε στο πάρτι βρήκε τα μικρά γλυπτά «γλυκούλια», όπως γράφει. Οταν, όμως, ο φίλος της είπε ότι ονόμασε τα ζυμαρικά «cuntini» (από το αμερικανικό «cunt», λαϊκό και, ανάλογα με την ανάγνωση, περισσότερο ή λιγότερο υποτιμητικό όρο για το γυναικείο αιδοίο) η συγγραφέας δεν το βρήκε καθόλου αστείο. Μετά το περιστατικό έκανε έξι μήνες να γράψει.
Αναρωτιέμαι ειλικρινά αν το σοκ της προέρχεται από τα αμερικανικά ήθη πολιτικής ορθότητας ή αν απλώς είχε πάθει τενοντίτιδα εκείνη την εποχή. Μου είναι δύσκολο να πιστέψω ότι μια γυναίκα ενοχλείται από την ονομασία «cuntini» όταν δίνει τη συγκατάθεσή της σε ένα πάρτι όπου όλοι θα φάνε μικροσκοπικά αιδοία (μια άλλη αγγλική έκφραση αποδίδει αυτολεξεί αυτού του είδους το γεύμα στη σεξουαλική πρακτική του στοματικού έρωτα, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, δεν αναφέρεται σε αυτό το βιβλίο). Ούτε λεσβίες υπάρχουν στον κόσμο της Γουλφ ούτε σεξουαλικές φαντασιώσεις. Ολα είναι καθώς πρέπει, ιεραποστολικά, όπως αρμόζει σε μια συντηρητική Βίβλο αυτοβοήθειας. Τα σεξουαλικά βοηθήματα είναι τα κεριά, τα λουλούδια, η απαλή μουσική, η βλεμματική επαφή – και έτσι αρχίζει «το γυναικείο ετεροφυλόφιλο ταξίδι». Εχω μια απορία: οι ομοφυλόφιλες γυναίκες δεν αγοράζουν κεριά;
Να σας πω τι πιστεύω εγώ; Οτι, παρά τις ταντρικές τεχνικές του κολπικού μασάζ και τα τραγούδια του Μπάρι Γουάιτ και του Μάρβιν Γκέι (αν και αμφιβάλλω για το πόσοι εραστές βρίσκουν ατμοσφαιρική αυτή τη μουσική εκτός από τη Ναόμι), υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με το σεξ και με την απόλαυση στην εποχή μας. Και σας το λέω εγώ, η Θεά. Στον νέο κατάλογο ασθενειών της αμερικανικής φαρμακολογικής εταιρείας θα φιγουράρει του χρόνου μια νέα ασθένεια, η «Γυναικεία οργασμική δυσλειτουργία» που θα συνδυαστεί με τη δημιουργία του γυναικείου βιάγκρα. Ολα οδηγούν στην οικονομία και η Γουλφ – άθελά της; – συνεισφέρει τα μέγιστα στην οικονομική θεώρηση του σεξ. Μήπως η Ε. Λ. Τζέιμς δεν κάνει το ίδιο με τις «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι», προωθώντας τη σαδομαζοχιστική εξάρτυση, τα μαστίγια και τις ζαρτιέρες;
Υπήρξε μια αγνή εποχή στο φεμινιστικό κίνημα, εκεί στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, όταν η Σιμόν ντε Μποβουάρ έγραψε «Το δεύτερο φύλο» και η Μπέτι Φρίντμαν το «Feminine Mystique». Τότε οι γυναίκες αγωνίζονταν για να καταπολεμήσουν τον σεξισμό και τον υψηλό δείκτη ανεργίας και ο αγώνας τους είχε κάτι από αυτό που η Γουλφ θα ονόμαζε «ψυχή». Στην πορεία, πολύ φοβάμαι ότι έχασαν τον δρόμο τους. Υπάρχουν πολλές ερμηνείες για αυτό. Τότε τα βιβλία ήταν κάτι σαν βόμβες, έσκαγαν με μεγάλη δύναμη στο συλλογικό υποσυνείδητο και άνοιγαν σήραγγες νοημάτων. Νομίζω ότι θα συμφωνήσετε μαζί μου: τέτοιες εκρήξεις δεν συμβαίνουν πια.
Μπορεί να είμαι Θεά και να μη θέλω για τίποτε στον κόσμο να χάσω τους πιστούς μου, αλλά ας παραδεχτούμε μια απλή αλήθεια: τα ανθρώπινα όργανα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις ιδέες. Οι λέξεις και οι ιδέες πίσω από τις λέξεις είναι το μόνο όπλο που μας έχει απομείνει. Το λέω στη Ναόμι Γουλφ, αλλά δεν με ακούει. Και ας μιλάει με τόσο πάθος για το δίκτυο που συνδέει τον γυναικείο κόλπο με τον εγκέφαλο.
ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ
-Η Ναόμι Γουλφ απέκτησε μεγάλη δημοσιότητα ήδη από το 1991 με το πρώτο βιβλίο της, «Ο μύθος της ομορφιάς», εκπροσωπώντας επάξια αυτό που ονομάστηκε στη συνέχεια τρίτο κύμα του φεμινιστικού κινήματος.
-Σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία της, το «Promiscuities», υποστηρίζει ότι η ανήλικη σεξουαλικότητα καλύπτεται στη λογοτεχνία σχεδόν αποκλειστικά από αυτοβιογραφικά κείμενα ανδρών (Τομπάιας Γουλφ, Ερνεστ Χεμινγουέι), συχνά έμπλεα μισογυνισμού (Φίλιπ Ροθ, Νόρμαν Μέιλερ).
-Στο βιβλίο της «Το τέλος της Αμερικής» διερευνά την άνοδο του φασισμού περιγράφοντας τους τρόπους με τους οποίους μια φασιστική ομάδα καταλύει τον δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος (π.χ. αντιμετώπιση των πολιτικών ως προδοτών, δημιουργία ενός φαντασιακού εσωτερικού και εξωτερικού εχθρού, παραστρατιωτικές δομές κτλ.).
-Απέκτησε δύο παιδιά με τον Ντέιβιντ Σίπλεϊ, ο οποίος έγραφε τους πολιτικούς λόγους του Μπιλ Κλίντον. Η ίδια η Γουλφ εργάστηκε στην ομάδα του Κλίντον για την προσέλκυση γυναικών ψηφοφόρων. Προσελήφθη επίσης το 2000 στην προεκλογική καμπάνια του Αλ Γκορ. Ο μισθός της, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Μάικλ Ντάφι του περιοδικού «Time», ανερχόταν σε 15.000 δολάρια μηνιαίως. Ηταν υπεύθυνη για τα πάντα – ακόμη και για τις γραβάτες του υποψήφιου προέδρου των ΗΠΑ.
-Το 2004 κατηγόρησε σε ένα άρθρο της τον διαβόητο λογοτεχνικό κριτικό Χάρολντ Μπλουμ για σεξουαλική παρενόχληση, έπειτα από 20 χρόνια σιωπής.
-Το 2011 συνελήφθη στη Νέα Υόρκη, κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας του κινήματος Occupy Wall Street. Αφέθηκε ελεύθερη ύστερα από μία ώρα.
