ΡIPA & SOPA? How about NOPA!». Ο διαδικτυακός κόσμος το ’χει «τούμπανο» και φανερό καμάρι: Με μια πρωτοφανή σε διαστάσεις και ένταση ηλεκτρονική κινητοποίηση, με όπλα ποντίκια και πληκτρολόγια, εκατομμύρια χρήστες και επαγγελματίες του Internet, με αιχμή του δόρατος τα μεγάλα ονόματα του κυβερνοχώρου (Wikipedia, Google, Mozilla, Reddit, Wired, Flickr κ.ά.) και με το δίπολο Facebook – Twitter να σιγοντάρει διακριτικά, ανάγκασαν το αμερικανικό Κογκρέσο να οπισθοχωρήσει, αποσύροντας επ’ αόριστον δύο αμφιλεγόμενα νομοσχέδια για την πάταξη της πειρατείας στο Διαδίκτυο. Και αν ακόμη αναρωτιέστε τι κρύβεται πίσω από τα εξωτικά αρκτικόλεξα SOPA και PIPA, τα οποία μονοπωλούν το τελευταίο διάστημα τη δημόσια συζήτηση στις ΗΠΑ, επισκιάζοντας προς στιγμήν τη μάχη για το ρεπουμπλικανικό χρίσμα και τις προεδρικές εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου, χονδρικά πρόκειται για ένα διπλό χτύπημα στα σώματα του Κογκρέσου: το πρώτο από τη Βουλή των Αντιπροσώπων με σκοπό την καταπολέμηση της διαδικτυακής πειρατείας (Stop Online Piracy Act, κατατέθηκε στις 26/10/11) και το δεύτερο από τη Γερουσία με στόχο την προστασία του IP (PROTECT IP Act, κατατέθηκε στις 12/5/11) με εισηγητές τους Λαμάρ Σμιθ και Πάτρικ Λίχι αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τα εν λόγω νομοσχέδια, όποιος κρίνει ότι διανέμεται υλικό που του ανήκει, που αποτελεί με λίγα λόγια πνευματική ιδιοκτησία του, θα μπορεί να κλείσει κατόπιν δικαστικής εντολής την ιστοσελίδα όπου αυτό είναι αναρτημένο, μπλοκάροντάς την μέσω του συστήματος ονοματοδοσίας του Διαδικτύου (DNS). Αποτέλεσμα; Οι «διωκόμενες» σελίδες θα είναι αόρατες για τους χρήστες, καθώς οι διευθύνσεις τους δεν θα εμφανίζονται στα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης. Γεγονός που εξοργίζει εκατομμύρια «θιγόμενα μέρη», από το θηριώδες YouTube, μέχρι το τελευταίο περιθωριακό μπλογκ με πέντε νοματαίους-μέλη που «φυτοζωεί» μέσω κάποιου αμερικανικού διακομιστή και ανεβάζει «ευαίσθητα» βιντεάκια από το YouTube. Αρκεί μία ανάρτηση «προστατευόμενου» υλικού υπό τη μορφή συνδέσμου για να εξαφανιστούν ολόκληρα μεγαθήρια από τον χάρτη, χωρίς δίκη, χωρίς προειδοποίηση. Και πάνω απ’ όλα, χωρίς επιστροφή συνοψίζουν την αντίθεσή τους οι πολέμιοι των νομοσχεδίων, τα οποία θεωρούν έναν ευφημισμό, μια κερκόπορτα στην καρδιά του ελεύθερου Internet, καθώς και την παραχώρηση των κλειδιών της εύρυθμης λειτουργίας της διαδικτυακής σφαίρας στον κρατικό έλεγχο, όπως έχει κατά καιρούς γίνει σε Ιράν, Κίνα και Συρία. Στην άλλη πλευρά των χαρακωμάτων, εξίσου αποφασισμένοι, οπλισμένοι με επιχειρήματα και επιρροή, βρίσκονται οι κολοσσοί της ψυχαγωγίας, μεγάλα κινηματογραφικά στούντιο και εταιρείες παραγωγής, δισκογραφικές εταιρείες, καθώς και πολυεθνικές που πλήττονται από την παραβίαση του copyright και αιμορραγούν οικονομικά στη μετά www εποχή από το παράνομο downloading και κατά συνέπεια τη δωρεάν πρόσβαση των καταναλωτών στα προς πώληση προϊόντα τους.

Στην Ελλάδα ελάχιστοι – πλην των άμεσα θιγόμενων και των εξπέρ του Διαδικτύου – γνώριζαν για τον νομοθετικό αναβρασμό στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, καθώς η εγχώρια ειδησεογραφία και ομφαλοσκόπηση έχει κατατροπώσει προ πολλού τη διεθνή. Ωσπου μια ωραία Τετάρτη, στις 18 Ιανουαρίου, άνοιξαν τη σελίδα της Google και εκεί τους υποδέχθηκε όχι άλλο ένα από τα επετειακά «doodles» του site, αλλά το παλιό, καλό, γνωστό, πολύχρωμο λογότυπο της Google, καλυμμένο απ’ άκρου εις άκρον με μαύρη ταινία. Ακόμη και οι βιαστικοί που προσπέρασαν και συνέχισαν την αναζήτησή τους, όλο και σε κάποιο λήμμα της Wikipedia θα έπεσαν. Για να τους προϋπαντήσει άλλη μία μικρή έκπληξη. Η Wikipedia, το έκτο δημοφιλέστερο και πιο «επισκέψιμο» στέκι του Διαδικτύου, είχε κατεβάσει τα ρολά της αγγλόφωνης έκδοσής της, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το νομοθετικό δίπολο SOPA/PIPA, με συνθήματα «Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς ελεύθερη γνώση» και «Η νομοθεσία που σκέπτεται να περάσει το Κογκρέσο θα πλήξει καίρια το ελεύθερο και ανοιχτό Internet». Στο πλαίσιο της ίδιας διαμαρτυρίας, η Wikipedia και τα υπόλοιπα sites που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση «μαύρισμα», καλούσαν τους επισκέπτες τους, και εν δυνάμει ψηφοφόρους στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, να αναζητήσουν τα στοιχεία επικοινωνίας του τοπικού γερουσιαστή/βουλευτή τους και να κάνουν την παρουσία και την αντίθεσή τους αισθητή. Αλλοι πάλι βγήκαν στους δρόμους μεγάλων πόλεων εκφράζοντας την αγανάκτησή τους. Και αυτό για μία ολόκληρη ημέρα.

«Το μπλακάουτ τελείωσε και το κοινό μίλησε» δήλωσε ενθουσιασμένη η Σου Γκάρντνερ του Ιδρύματος Wikipedia, στην κεντρική σελίδα της εγκυκλοπαίδειας μετά το πέρας του σιωπηλού 24ώρου: «Είπατε όχι, κάνατε τα τηλεφωνικά κέντρα του Κογκρέσου να μπλοκάρουν και λιώσατε τους σέρβερ τους». Οντως, ούτε ένα ούτε δύο, αλλά 162 εκατομμύρια άνθρωποι από κάθε γωνιά του πλανήτη είδαν από πρώτο… μάτι το λοκάουτ της Wikipedia (ενδεικτικά, η μέση επισκεψιμότητα υπολογίζεται σε 25-30 εκατομμύρια χρήστες την ημέρα), ενώ τα τηλέφωνα και e-mail των εθνοπατέρων των ΗΠΑ πήραν φωτιά. Από την πλευρά της η Google συγκέντρωσε 4,5 εκατ. υπογραφές ενάντια στο «ψηφιακό μνημόνιο», ενώ 8 εκατ. πολίτες αναζήτησαν τα στοιχεία των πολιτικών εκπροσώπων τους στην Ουάσιγκτον. Την αντίθεσή τους διατυμπάνισαν επίσης αρκετά δημόσια πρόσωπα, από τον «πατέρα» του Internet Τιμ Μπέρνερς Λι, μέχρι την ευρωπαία επίτροπο ψηφιακών θεμάτων Νίλι Κρόες και το αγαπημένο άτακτο παιδί του Χόλιγουντ Αστον Κούτσερ. Επίσης, το ηλεκτρονικό σούσουρο, το λεγόμενο «buzz», που προκλήθηκε ξεπέρασε σε αριθμούς το ιερό δισκοπότηρο των online συζητήσεων στις ΗΠΑ που ακούει στο τρίπτυχο «Super Bowl – Βραβεία Οσκαρ – Φινάλε της Oπρα». Χαρακτηριστικά, τα μόνα γεγονότα της πρόσφατης επικαιρότητας που ξεπέρασαν τη διαδικτυακή εκστρατεία κατά των «πειρατοφάγων» ήταν ο θάνατος του Οσάμα Μπιν Λάντεν (δεν υπήρχε Twitter την 11η Σεπτεμβρίου) και τα πριγκιπικά στεφανώματα Γουίλιαμ – Κέιτ (ασχολίαστο). Πέρα από τον ψηφιακό σαματά, η κίνηση προκάλεσε και το επιθυμητό: Να πιέσει τα μέλη του Κογκρέσου σε τέτοιο βαθμό, που υπό το βάρος της κατακραυγής να αποσύρουν, το ένα μετά το άλλο, την υποστήριξή τους στα νομοσχέδια, κάνοντας τον Ρούπερτ Μέρντοχ να αφρίζει και να γράψει στη σελίδα του στο Twitter «τι να περιμένει κανείς από τους πολιτικούς», τον εισηγητή του SOPA να μιλήσει για «κόλπο δημοσιότητας», την «Boston Herald» να αναφέρεται σε μια νίκη των «cyberbullies» και τον εκπρόσωπο των αμερικανικών στούντιο, Κρις Ντοντ, να κάνει λόγο για «κατάχρηση εξουσίας» και «επινόηση και διαστροφή της πραγματικότητας» από τα ηλεκτρονικά μέσα. Οι «New York Times» με τη σειρά τους περιέγραψαν το γεγονός ως «πολιτική ενηλικίωση της ηλεκτρονικής βιομηχανίας». Ενδεικτικό τού πόσο ζεστά πήραν το θέμα τα μεγάλα «κεφάλια» του Διαδικτύου ήταν το γεγονός ότι ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ του Facebook νεκρανάστησε τον λογαριασμό του στο Twitter, τον οποίο είχε να ενημερώσει από τον Μάρτιο του 2009, προκειμένου να συντάξει το 19ο λακωνικό tweet της ζωής του: «Πείτε στον εκπρόσωπό σας στο Κογκρέσο να ταχθεί υπέρ του Internet».

Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η απόφαση του ιδρυτή της Wikipedia Τζίμι Γουέιλς να κάνει την ημέρα του ιστορικού μπλακάουτ στη Wikipedia νέα ανάρτηση στο προσωπικό του μπλογκ έπειτα από δυόμισι ολόκληρα χρόνια σιωπής! «Πρόκειται για τα χειρότερα νομοσχέδια που έχω δει. SΟΡΑ και PIPA θέτουν σε κίνδυνο την ελευθερία έκφρασης τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς, θέτοντας ένα τρομακτικό προηγούμενο λογοκρισίας του Διαδικτύου για τον πλανήτη» ήταν η επιχειρηματολογία του στο πλαίσιο της ανακοίνωσης της απόφασης του ίδιου, των συνεργατών του και των συγγραφέων των λημμάτων της e-γκυκλοπαίδειας να ρίξουν «μαύρο» στην αρχική σελίδα της Wikipedia. Το ίδιο λαλίστατος – ενώ δεν φημίζεται για αυτό – υπήρξε και στο Twitter, το οποίο επιστράτευσε προκειμένου να προειδοποιήσει την ανά τον κόσμο μαθητιώσα νεολαία: «Κάνετε νωρίς τις εργασίες σας. Η Wikipedia θα πάρει μέρος σε μια διαμαρτυρία για έναν κακό νόμο την Τετάρτη». Θα μπορούσε εύκολα κάποιος να τον χαρακτηρίσει ντε φάκτο ηγέτη της διαδικτυακής «Αντίστασης» στα νομοσχέδια του Κογκρέσου. Αλλωστε, το έχει κάνει σημαία: «Με τη βοήθειά σας θα σταματήσουμε το SOPA» είναι η φράση που συνοδεύει το όνομά του στον λογαριασμό του στο Twitter, ακόμη και τώρα που το νομοσχέδιο της Βουλής των Αντιπροσώπων… σίγησε με πάταγο (ούτως ή άλλως η Βουλή ελέγχεται, μέχρι νεωτέρας, από τους Δημοκρατικούς και ο Ομπάμα έχει ταχτεί σαφώς κατά του νομοσχεδίου). Μάλλον επιμένει γιατί το άλλο του μισό, το PIPA (εξίσου ατυχές αρκτικόλεξο για τους ομιλούντες την ελληνική) που «κατέβηκε» προς συζήτηση στην ελεγχόμενη από τους Ρεπουμπλικανούς Γερουσία, παραπέμφθηκε στο μέλλον μεν, ωστόσο αποδεικνύεται πολύ σκληρό για να πεθάνει.

Ο Τζίμι Γουέιλς, ή WikiPope, όπως τον αποκαλεί το διαδικτυακό ποίμνιό του, είναι ο κερδισμένος των τελευταίων ημερών. Οχι μόνο πέτυχε την απόσυρση μιας καυτής πατάτας από το Κογκρέσο, αλλά ταυτόχρονα βγήκε μπροστά και κατάφερε να εκτοξεύσει το δημόσιο προφίλ του κερδίζοντας αναγνωρισιμότητα και παγκόσμιο θαυμασμό. Οσοι τον γνώριζαν μόνο μέσα από το πνευματικό του τέκνο, τη Wikipedia, και τις δημόσιες εκκλήσεις του για χρηματοδότησή της στο επάνω μέρος των σελίδων τον αποκαλούν πλέον με το μικρό του όνομα: «Εϊ, Τζίμι! Σκέφτηκα να σου γράψω δυο λόγια και να σε ενθαρρύνω να κατεβείς υποψήφιος για τη Γερουσία των ΗΠΑ! Χρειαζόμαστε καλής πάστας ανθρώπους σαν εσένα στην Ουάσιγκτον!» γράφει στον τοίχο του Γουέιλς στο Facebook ένας «φαν» ονόματι Κρίστοφερ Στερνς – ο οποίος, παρεμπιπτόντως, εργάζεται στην προεκλογική εκστρατεία του (Ρεπουμπλικανού παρακαλώ) Ρον Πολ. «Τζίμι Γουέιλς, ο νέος ήρωάς μας», «Κύριε, είστε ένας αυθεντικός ήρωας του Διαδικτύου και ένας μαχητής της ελεύθερης έκφρασης. Σας ευχαριστούμε» υπερθεματίζουν άλλοι ηλεκτρονικοί «θαυμαστές». Πλέον, ο «κύριος Wikipedia» (τον οποίο προσεγγίσαμε για ένα σχόλιο, αλλά τον πετύχαμε εν πτήσει από τη Φλόριδα στο Νταβός της Ελβετίας προκειμένου να παραστεί στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ) διεκδικεί με αξιώσεις το σταριλίκι των ομολόγων του στο Facebook, στην Google, στο YouTube.

«Με τη Wikipedia “κλειστή”, ξέθαψα την παλιά μου εγκυκλοπαίδεια και μαθαίνω για νέες χώρες, όπως η Γιουγκοσλαβία και η Ανατολική Γερμανία» τιτίβισε με νόημα στο Twitter ο αθλητικογράφος Τζο Σίχαν. Πράγματι, η 24ωρη συσκότιση της αγγλόφωνης οnline εγκυκλοπαίδειας προκάλεσε αίσθηση, καθώς και στερητικά σύνδρομα ανά τον πλανήτη. Εξού και κάποιοι βρήκαν την κίνηση του Γουέιλς έως και ακραία: «Μπορείτε να είστε σίγουρος ότι όποιες και αν είναι οι απόψεις μου για το οτιδήποτε, σίγουρα πόρρω απέχουν από τον κομμουνισμό» απαντά ο ίδιος σε σχόλια στο Twitter που του προσάπτουν ριζοσπαστική ατζέντα και προσθέτει: «Τα κίνητρά μου είναι παγκόσμια. Το Internet είναι για όλους. (…) Η εγκυκλοπαίδεια πάντα θα είναι ουδέτερη. Η κοινότητα των χρηστών δεν πρέπει να είναι, όχι όταν η εγκυκλοπαίδειά τους απειλείται». Για να γίνει ακόμη πιο πειστικός, ο Γουέιλς παρέθεσε στο Τwitter και τη ρήση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: «Η ελευθερία δεν παραχωρείται ποτέ εθελοντικά από τον καταπιεστή. Πρέπει να κατακτηθεί από τον καταπιεζόμενο».

Το Twitter που όχι μόνο δεν σκοτείνιασε, απεναντίας κελάηδησε για τα καλά, διαδίδοντας το μήνυμα της ανάληψης δράσης κατά των «απειλητικών» νομοσχεδίων. Οπως σχολίασε ο πιο ορθολογιστής Ντικ Κοστόλο, διευθύνων σύμβουλος του πολυκέλαδου social media, κατόπιν παροτρύνσεων να ακολουθήσει το παράδειγμα της Wikipedia: «Το να κατεβάσεις ρολά σε μια παγκόσμια επιχείρηση ως αντίδραση στην εθνική πολιτική επάνω σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα είναι ανόητο». Οπως και να έχει, η διαδικτυακή κοινότητα ανοίγει σαμπάνιες. Διότι το μεγάλο επίτευγμα της «Μαύρης Τετάρτης» είναι ότι το ντιμπέιτ ξέφυγε από τις οικονομικές/τεχνολογικές σελίδες των εντύπων και στρογγυλοκάθησε στην κεντρική επικαιρότητα. Επίσης, δεν είναι η πρώτη φορά (έχει προηγηθεί η «Αραβική Ανοιξη» των social media), αλλά είναι σίγουρα μια αποφασιστική στιγμή κατά την οποία η διαδικτυακή κοινότητα – μέχρι πρότινος σκόρπια, ανώνυμη, χαοτική – αρχίζει να ακονίζει τα νύχια της και να συνειδητοποιεί τη δύναμή της απέναντι σε διάφορα είδη εξουσίας. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι δύναμη και εξουσία αντιπροσωπεύονται από την ίδια λέξη – power. Οποιος έχει τη μία θα έχει και την άλλη. Η συνέχεια επί της οθόνης (του υπολογιστή).

Τι λέει για τa sopa/pipa η «νόμιμη» πειρατεία;

Η 24χρονη Σουηδή Αμέλια Αντερσντόρτερ, ευρωβουλευτής του Κόμματος των Πειρατών, βρέθηκε στην Αθήνα και μας μίλησε για τα νομοσχέδια SOPA/PIPA, τις διεθνείς προεκτάσεις τους, καθώς και για την ανάγκη για ελεύθερο Διαδίκτυο.

«Ανησυχώ πολύ που νομοθέτες από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού προσπαθούν να βάλουν σύνορα εκεί που δεν πρέπει να υπάρχουν· στο Διαδίκτυο: Δεν σέβονται καθόλου την αυτονομία των χρηστών από άλλες χώρες ούτε το δικαίωμά τους να επικοινωνούν με όποιον τρόπο θέλουν».

«Η ηλεκτρονική διαμαρτυρία “SOPA Strike” είχε τον επιθυμητό αντίκτυπο. Η προσωρινή έλλειψη πρόσβασης σε δημοφιλή σάιτ ήταν μια ευκαιρία να συνειδητοποιήσει ο κόσμος ότι υπάρχουν πολλοί ιστότοποι οι οποίοι εξαρτώνται από το ανεξάρτητο Διαδίκτυο και την ελεύθερη επικοινωνία, την οποία όλοι καλούμαστε να αγαπήσουμε και να εκτιμήσουμε. Και με αυτή την έλλειψη, οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν πόσο σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας είναι όλα αυτά. Εγώ, για παράδειγμα, “ξεβολεύτηκα” όταν είδα μαύρη τη σελίδα της αγγλόφωνης εκδοχής της Wikipedia – συνήθως μπαίνω αρκετές φορές την ημέρα για να δω ή να τσεκάρω διάφορα μικροπράγματα. Αποτελεί μια σημαντική πηγή πληροφόρησης».

«Δυνητικά, με την ψήφιση του νομοσχεδίου στις ΗΠΑ, δυστυχώς θα επηρεάζονταν πολύ και οι ευρωπαίοι χρήστες του Διαδικτύου, διότι υπάρχουν πάρα πολλές διευθύνσεις καταχωρισμένες ως αμερικανικές· στις ΗΠΑ, άλλωστε, εδρεύουν πολλοί διακομιστές. Υπάρχουν πάρα πολλές ομάδες με εξειδίκευση στην τεχνολογία του Internet οι οποίες παρ’ όλο που τεχνικά λειτουργούσαν ανεξάρτητα από τις αμερικανικές κυβερνήσεις στο παρελθόν, αν η αμερικανική κυβέρνηση σχεδιάζει – και στην πραγματικότητα επιβάλλει – γεωγραφικούς κανόνες, τότε καθίστανται πολύ ευάλωτες στην αμερικανική νομοθεσία. Τέτοια προβλήματα υπάρχουν παντού, οι ΗΠΑ δεν είναι η μόνη χώρα η οποία προσπαθεί να βάλει σύνορα στο Internet ούτε οι Αμερικανοί είναι πιο “κακοί”. Απλώς, αυτή τη στιγμή έχουν τα μέσα να είναι πιο “κακοί” από άλλα κράτη. Το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές κυβερνήσεις και εμπορικά συμφέροντα που θέλουν να βάλουν όρια στην επικοινωνία μεταξύ των χρηστών του Διαδικτύου».

«Δεν συμμερίζομαι την έννοια των “προϊόντων ψυχαγωγίας”. Ποια είναι αυτά τα “προϊόντα” και πώς τα καταναλώνεις; Τη μουσική στο Διαδίκτυο, ας πούμε, δεν την αντιλαμβάνομαι ως “προϊόν”, αλλά ως πληροφορία και πολιτιστικό αγαθό, που λαμβάνει μάλιστα μεγαλύτερη αξία όταν χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους και περνάει από τον έναν στον άλλον. Είναι ηλίθιο να τα μειώνουμε σε “προϊόντα”, αν όχι επιβλαβές για την ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης. Και οι νομοθέτες δεν πρέπει να έχουν ως πρωτεύον όραμά τους να δημιουργούν καταναλωτικά προϊόντα. Αυτό δεν είναι δουλειά τους, δουλειά τους είναι να εξασφαλίζουν πώς οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν και να αλληλεπιδρούν».