Γνωστοί Ελληνες για το ποια γενιά την έχει χειρότερα

«Θα είμαι αισιόδοξη, γιατί πιστεύω ότι κάθε αλλαγή που συντελείται, όσο τρομακτική και αν δείχνει, μπορεί να έχει και κάποιες φωτεινές αποχρώσεις. Η δική μου γενιά θα επηρεαστεί περισσότερο από την οικονομική κρίση, θα πάρει όμως και τον χρόνο της και θα την ξεπεράσει. Θα βιώσει και τις κοινωνικές αλλαγές που κάθε κρίση κουβαλάει μαζί της. Πιστεύω ότι θα οδηγηθούμε, είτε το θέλουμε είτε όχι, σε άλλες μορφές ανθρώπινων σχέσεων και οικονομίας. Θα είναι σίγουρα πιο εύκολο να αποδεχτούμε την ανταλλακτική οικονομία. Από τη στιγμή που δεν θα υπάρχουν λεφτά, θα ανταλλάσσουμε υπηρεσίες και προϊόντα. Κάπως έτσι θα διαπιστώσουμε ότι το αίσθημα του ατομικισμού, που τόσο καιρό καλλιεργούσαμε μέσα μας, δεν μπορεί να υφίσταται πλέον. Ολες οι γενιές ανεξαιρέτως βιώνουν τώρα τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Η δική μου γενιά θα έχει σίγουρα λιγότερα χρήματα, θέλω όμως να πιστεύω ότι θα είναι πιο πλούσια σε επίπεδο ανθρώπινων σχέσεων».

«Πώς θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε κάτι από το ελάχιστο, όταν έχουμε μεγαλώσει μέσα σε μια κοινωνία όπου όλα αγοράζονται, πωλούνται και οποιαδήποτε αξία – πνευματική, ιδεολογική, συναισθηματική – μετριέται με αριθμούς και χρήματα; Εχω, άρα είμαι. Δεν έχω, δεν είμαι τίποτα. Και δεν είμαι τίποτα γιατί δεν θα μπορώ να ζήσω σύμφωνα με τις “κατασκευές” που επιτάσσουν να καταναλώνω ανελέητα, να έχω στην κατοχή μου αυτά τα τεράστια σπίτια που αποξενώνουν τους ανθρώπους. Οπου όλα αγοράζονται και είναι στα πόδια μου, αλλά δεν χαρίζονται από αγάπη ούτε χρειάζονται ο αγώνας και η γοητεία του ταξιδιού και του ψαξίματος για να τα αποκτήσεις. Ποια γενιά θα την πληρώσει σε αυτή τη χώρα που “δανείστηκε” τα τελευταία χρόνια τα πάντα; Που εγκατέλειψε, προκειμένου να δανειστεί, τον δικό της πλούτο, τη γλώσσα της, την Ιστορία της, τα ίδια τα παιδιά της; Ολοι. Δεν μπορώ πλέον να πάρω απόσταση από τους άλλους. Ολοι βάλλονται, όλοι πληρώνουν, ο καθένας με τον τρόπο του. Και κανένα μίσος απέναντι σε αυτούς που έκαναν λάθη δεν φτάνει τη δύναμη που σου δίνει η συγχώρεση. Είναι το μόνο καύσιμο για να κοιτάξουμε μπροστά. Για να αρχίσουμε να δημιουργούμε και όχι να κατασκευάζουμε. Γιατί πόσο στοιχίζει να σε φιλάει κάθε μέρα – επειδή το θέλει – το κορίτσι που ονειρεύεσαι;».

«Η νεοελληνική Ιστορία, από τον Β΄ Παγκόσμιο και μετά, είναι μια τεθλασμένη γραμμή. Μοιάζει – και από αυτή την άποψη – με το Χρηματιστήριο: ό,τι ανεβαίνει κατεβαίνει. Να η κοινωνική μας περιπέτεια, όπως την περιγράφει εμβληματικά ένας φίλος μου: “Φτωχοί παππούδες – πλούσιοι γονείς – φτωχά εγγόνια”. Αυτή η δραματική τεθλασμένη (η αφήγηση της μεταπολεμικής φτώχειας, η λαίλαπα του νεοπλουτισμού, η επιστροφή στη φτώχεια ξανά) ήταν και παραμένει απρόβλεπτη, σαν ένα λαϊκό μυθιστόρημα που δημοσιεύεται σε συνέχειες. Ή – για να είμαι πιο επίκαιρη στις μεταφορές μου – σαν ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι με καταιγιστική δράση όπου δεν ξέρεις τι θα φέρει η επόμενη πίστα. Η τρίτη ηλικία στην Ελλάδα έχει δει τα πάντα, οι μεσήλικοι μπορούν να φανταστούν τα πάντα και οι νέες γενιές έχουν κάθε λόγο να φοβούνται τα πάντα. Ολοι θα χτυπηθούμε από την κρίση. Και όλοι θα φτιάξουμε τη δική μας μυθολογία, τη δική μας αφήγηση, για να εξηγήσουμε στον εαυτό μας και στους επόμενους τι είναι αυτό που μας βρήκε».

«Εύλογα θα θεωρούσε κανείς χαμένη γενιά – με όρους υλικής ευμάρειας – τους σημερινούς νέους που αρχίζουν την επαγγελματική τους ζωή. Θα επιμεριστούν ένα χρέος που δεν το δημιούργησαν. Ωστόσο, το καλό του κακού είναι ότι αυτοί οι νέοι έχουν την ευκαιρία να χτίσουν τη ζωή τους πιο κοντά στην αληθινή τους φύση, πιο κοντά στο ουσιώδες. Ευκαιρία που αν τα πράγματα όδευαν στην προηγούμενη κατάσταση ψευτοευημερίας και εφησυχασμού, δεν θα είχαν. “Η σφίξη βγάζει λάδι” λέει μια παροιμία. Είναι πιθανόν αυτοί οι νέοι άνθρωποι να στρέψουν τα νώτα στο στενά ατομικό συμφέρον που μόνο σε αδιέξοδο οδηγεί – έχουμε την ανάγκη και του μερμηγκιού – και να ανοιχτούν στη συμπόνια και στον αλτρουισμό. Ισως συνειδητοποιήσουν ότι οτιδήποτε πωλείται έχει πάντα μικρή αξία, χώρια οι μέριμνες και οι ανησυχίες που επιφέρει. Εκπληκτοι θα ιδούν ότι τα πιο πολλά από τα αγαθά που θεωρούνται απαραίτητα θα τους είναι άχρηστα. Θα ανακουφιστεί έτσι – γενικεύοντας βέβαια – και η φύση από τον συνεχή μετασχηματισμό της σε υλικά αγαθά. Τα αγαθά που μας προσφέρει η φύση – μεταξύ αυτών και ο έρωτας – είναι ανεκτίμητα και κυρίως δεν πωλούνται. Ισως πάψουν να σπαταλούν τον επίσης ανεκτίμητο χρόνο τους στη δουλειά προκειμένου να επιβαρύνουν τη βάρκα της ζωής τους με πράγματα. Ισως αν στραφούν προς αυτόν τον δρόμο να πάψει να τους τρώει το σαράκι της έλλειψης ευχαρίστησης και ικανοποίησης, διότι μια άλλη παροιμία λέει: “Κάλλιο να ξέρεις παρά να έχεις”».

«Οι περισσότερο εκτεθειμένοι στην κρίση είναι οι άνθρωποι με οικογενειακές υποχρεώσεις και δάνεια. Χοντρικά, η γενιά των 40-45, ας πούμε, ή οι λίγο μικρότεροι. Είναι τα νέα ζευγάρια, με ένα ή δύο παιδιά και δάνειο για σπίτι, όπου ο ένας ή και οι δύο είναι στην “εφεδρεία” της ανεργίας. Για αυτούς τα πράγματα είναι σκούρα. Οσο και να περιοριστούν, τα παιδιά έχουν τα έξοδά τους και η τράπεζα απαιτεί τη δόση της. Αν υπάρχει σύστημα συμπαράστασης, άνετοι γονείς δηλαδή, κάτι γίνεται. Αν όχι, πρέπει να ενεργοποιηθούν διπλά από τους υπόλοιπους για να αντιμετωπίσουν την κρίση».

«Με ρωτάτε ποια γενιά θα πληρώσει πιο πολύ την κρίση; Η γενιά που μπαίνει στο λύκειο ως τη γενιά που αποφοιτά από τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Οι νέοι αγρότες, οι νέοι τεχνίτες. Αυτή η γενιά. Η καλότυχη. Που θα βιώσει τις συνέπειες της κρίσης και της στέρησης σαν αντίσωμα που τη δυναμώνει, όπως το εμβόλιο δυναμώνει κατά της διφθερίτιδος. Και σαν καλότυχη γενιά γλιτώνει από την ταπεινωτική προσπάθεια να τρουπώσει στο κράτος (πού κράτος πια;), γλιτώνει από τις οικογενειοκρατίες που 70 χρόνια τώρα ρημάζουν τη μοίρα της (άμε στο καλό). Και αφού αυτή θα πάρει τα ηνία, αργά ή γρήγορα, θα γλιτώσει από τους κλέφτες, τους καταπατητές, τους προμηθευτές των όπλων, τους γιατρούς που δεν ορκίστηκαν, τους υπουργούς εθνικής αμύνης, τους προέδρους θρυλικών ποδοσφαιρικών ομάδων. Ας είναι αυτή η γενιά η εμβολιασμένη που θα προχωρήσει τον κόσμο».

* Αυτές οι συνεντεύξεις δημοσιεύτηκαν στο ΒΗΜagazino στις 20 Νοεμβρίου 2011.