Θέατρο Επιδαύρου, τέλη καλοκαιριού. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη. Το κοινό που παρακολουθεί τους «Ορνιθες» στο αρχαίο θέατρο βρίσκεται απέναντι σε ένα δίλημμα: Ο σκηνοθέτης Νίκος Καραθάνος έχει χρησιμοποιήσει για τον ρόλο του Δία τον Γιάννη Σεβδικαλή, τον παραολυμπιακό αθλητή που πριν από χρόνια έχασε τα πόδια του σε ατύχημα. Για τον ρόλο της Αηδόνας έχει επιλέξει τη Βασιλική Δρίβα, μια δημόσια υπάλληλο από τη Λάρισα που πάσχει από νανισμό. Τους έχει εντάξει στην παράσταση που παρουσιάζεται στη Στέγη, γιατί όπως είπε στο ΒΗΜΑgazino: «Σε κάποιον μπορεί να λείπουν τα μέλη του, σε άλλον το ύψος του, σε άλλον η υγεία του, σε άλλον η ψυχική του σταθερότητα. Μέσα από αυτό που λείπει από τον άλλο καταλαβαίνω πάρα πολλά πράγματα. Το ότι περπατάω το βλέπω σε έναν άνθρωπο που δεν περπατάει…».
Τη στιγμή που εμφανίζονται μπροστά στο κοινό, πρώτα η Βασιλική Δρίβα και στο τέλος ο Δίας με τη μορφή του Σεβδικαλή, ένα μέρος του κοινού βιάστηκε: χειροκρότησε κάπως ενοχικά προτού ακόμη μιλήσουν, προτού δείξουν τι έχουν να δώσουν στο κοινό. Δεν ήταν κακή η πρόθεση, αλλά ήταν ενδεικτική της κουλτούρας μας όταν αντιμετωπίζουμε οτιδήποτε νομίζουμε διαφορετικό. Της αντίδρασής μας όταν ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με ανθρώπους με ειδικές ανάγκες: αμηχανία, ενοχική αποθέωση, άγχος να ξεμπερδεύουμε με αυτό και να κοιτάξουμε αλλού.
Οι Παραολυµπικοί Αγώνες του Ρίο ντε Τζανέιρο ολοκληρώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα. Η Ελλάδα κατέλαβε την 24η θέση στον πίνακα των μεταλλίων με 13 μετάλλια (5 χρυσά, 4 αργυρά, 4 χάλκινα). Είναι η δεύτερη καλύτερη θέση που καταλαμβάνει η ελληνική αποστολή σε Παραολυμπιακούς Αγώνες μετά την 20ή στο Πεκίνο. Ηταν επίσης μια ευκαιρία για τον κόσμο, τα media, τους πολιτικούς, όλους μας, να υποκριθούμε τη γνωστή μας στάση: αποθέωση, συγκίνηση, τιμές, ψεύτικα λόγια για όλα αυτά τα παιδιά που έχουν ήδη αποδείξει πως η ζωή είναι ένα υπέροχο πράγμα ανεξαρτήτως τού τι σου συμβαίνει. Και μετά επιστροφή στις εχθρικές πόλεις, στους εχθρικούς νόμους, στην αδιάφορη πολιτεία και τους πολίτες της για οτιδήποτε διαφορετικό.
«Ναι, ζούμε συχνά αυτή τη συμπεριφορά» λέει στο ΒΗΜΑgazino ο Παύλος Μάμαλος, ένας χαμογελαστός και αισιόδοξος άνθρωπος που το 1976, σε ηλικία 5 ετών, προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα. Συμμετείχε στους Παραολυμπιακούς της Αθήνας, του Πεκίνου, του Λονδίνου και του Ρίο και πριν από λίγες ημέρες πήρε το χρυσό μετάλλιο στο Ρίο στην άρση βαρών σε πάγκο στην κατηγορία των -107 κιλών σηκώνοντας 238 κιλά. «Ξέρετε, εγώ νιώθω φυσιολογικός άνθρωπος. Ισως γιατί είμαι. Εχω ένα πρόβλημα στα πόδια απλά. Σίγουρα στην Ελλάδα δεν με αντιμετωπίζουν ως κανονικό…».
Παύλος Μάμαλος

Ο Παύλος Μάµαλος, όταν τον πλησίασαν να μιλήσει μετά την επιτυχία του, ξέσπασε και άθελά του περιέγραψε την έννοια των Παραολυμπιακών Αγώνων, της παιδικής σκληρότητας και του ορισμού μιας άλλης ξεχειλωμένης στην Ελλάδα έννοιας, του bullying: «Οταν πήγα στο σχολείο, τα παιδιά με κοροϊδεύανε, με λέγανε ανάπηρο, κούτσαβο. Εγώ καθόμουν σε μια γωνιά και έκλαιγα, όταν χτύπαγε το κουδούνι και ανέβαιναν τα παιδιά πάνω, εγώ καθόμουν από κάτω και έκλαιγα. Μου πετούσαν τις τσάντες από το παράθυρο και μου ερχόντουσαν στο κεφάλι και με κορόιδευαν. Δεν με παίρνανε σε εκδρομές, καθόμουν μόνος στο σχολείο μέχρι να γυρίσουν τα άλλα παιδιά και έτσι κάποτε, όταν έφτασα στη ΣΤ’ Δημοτικού, το παράτησα το σχολείο τελείως και δεν πήγα γυμνάσιο». O Μάμαλος κλείστηκε στο σπίτι του μέχρι να γίνει 27 ετών. Τότε, μέσω της άρσης βαρών, βρήκε διέξοδο. «Ξέρεις κάτι, όμως;» μου λέει με σιγουριά: «Η ζωή είναι αλλού. Πέρα από τη συγκίνηση, πέρα από το παρελθόν, η Ελλάδα είναι μια χώρα που δεν μας φέρεται σωστά. Δεν υπάρχουν ράμπες και όσες υπάρχουν καλύπτονται. Δεν μπορούμε να μπούμε σε τράπεζες, σε δημόσια κτίρια, μόνο τα Mall έχουν ράμπες. Στο εξωτερικό είναι όλα προσβάσιμα. Και δεν φταίει μόνο το κράτος, αλλά και όλοι όσοι παρκάρουν εκεί και κάνουν πως δεν μας βλέπουν. Αλλά δεν κοιτάζω πίσω, δεν βουρκώνω πια για αυτά. Πρέπει να είμαι ευτυχισμένος για όσα έκανα, για τη ζωή μου. Κοιτάζω μπροστά».

Χρήστος Καπέλλας και Δήμητρα Κοροκίδα

Ο Δημήτρης Ιωαννίδης, προπονητής του Μάμαλου, έχει μια παρόμοια θεωρία: «Ξέρετε, γίνεται μια παρανόηση όταν μιλάμε για παραολυμπιονίκες. Αντιμετωπίζονται από το κοινό σαν κάτι διαφορετικό. Στην πραγματικότητα είναι κανονικοί αθλητές, δεν διαφέρουν σε τίποτα με τους αρτιμελείς. Ιδια φιλοσοφία, ίδια προπόνηση, ίδια δουλειά, ίδια κούραση. Υπάρχουν ζητήματα και δυσκολίες από την έλλειψη χώρων και υποδομών, αλλά από τη στιγμή που λύσουν το κινητικό τους πρόβλημα τους αντιμετωπίζω κανονικά. Γιατί αυτό θέλουν. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουν όλοι. Και μέσω της Παιδείας θα αντιληφθούν όλοι πως πρέπει να τους φερόμαστε κανονικά, να σκεφτόμαστε πού παρκάρουμε και να πιέσουμε την ελληνική πολιτεία να βοηθήσει σε υποδομές».

Η περίπτωση Μάμαλου δεν είναι η μοναδική. Είναι και ο Αντώνης Τσαπατάκης, από τα Χανιά, παραολυμπιακός αθλητής της κολύμβησης, που όταν ήταν 19 ετών ένα τροχαίο ατύχημα τον άφησε παράλυτο. Εχει πει στο παρελθόν: «Δεν σκέφτηκα ποτέ το «Αν τότε δεν έτρεχα…», γιατί εγώ έφταιγα. Εγώ πάτησα τέρμα το γκάζι. Δεν το πάτησε ούτε ο Θεός ούτε κανείς άλλος. Ανέλαβα πλήρως την ευθύνη, το αντιμετώπισα και συνεχίζω να το αντιμετωπίζω σαν άντρας» (στον τελικό των 100 μέτρων πρόσθιο της κατηγορίας SB4 στο Ρίο, τερμάτισε τέταρτος). Είναι και η Δήμητρα Κοροκίδα, που έχει 7 DAN στο Τάε Κβον Ντο και στο Ρίο κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο στον στίβο (!), συγκεκριμένα στη σφαιροβολία, με νέο πανελλήνιο ρεκόρ.
Παναγιώτης Τριανταφύλλου

Είναι και ο Παναγιώτης Τριανταφύλλου, αθλητής τηςξιφασκίας με αμαξίδιο, που κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο στη σπάθη. Είναι και ο Χρήστος Καπέλλας που αγωνίστηκε στο μήκος και κατετάγη 7ος, και αυτός θύμα τροχαίου (ένα άλλο ελληνικό ζήτημα, εκτός από τον τρόπο αντιμετώπισης των ανθρώπων με αναπηρίες…), ο οποίος έχει πει πως «η θέληση για ζωή με έσωσε! Η συμπαράσταση δικών μου ανθρώπων με έκανε να θέλω να περπατήσω. Η αγάπη τους μου έδινε και μου δίνει δύναμη να στέκομαι όρθιος, να αγωνίζομαι, να ξαναπάρω τη ζωή στα χέρια μου. Το ψεύτικο πόδι είναι δώρο για μένα».

Ολοι τους έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα. Εχουν βοήθεια από τις οικογένειές τους, τους χορηγούς τους, τις όποιες δομές έχουν δημιουργηθεί από ανθρώπους που έχουν συνειδητοποιήσει την έννοια της ζωής, δομές όπως το Unlimited Access που πραγματοποίησε η Στέγη, ένα πρόγραμμα που προσβλέπει στην ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών στην ανάθεση, στη δημιουργία και στην προβολή παραστάσεων που εμπλέκουν ανθρώπους με αναπηρία. Θα συνεχίσουν να εκτιμούν τη ζωή και να αντιμετωπίζουν συγκαταβατικά την «περηφάνια» μιας χώρας που προτιμά να τους τιμά όταν δεν τους βλέπει στην καθημερινότητά τους, όταν παρκάρουν πάνω στις ράμπες τους, σε μια χώρα που το προνοιακό επίδομα βαριάς αναπηρίας είναι 240 ευρώ τον μήνα, που δεν υπάρχει προσβάσιμη δημόσια βιβλιοθήκη, όπως οι περισσότεροι δημόσιοι χώροι. Δεν θέλουν χάρη. Θέλουν αυτά που δικαιούνται και όχι κάθε τέσσερα χρόνια.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2016

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ