Μην πυροβολείτε τον Σούτε

Ενας διάσημος εικαστικός, ο Ντον Γκράχαμ, έλεγε ότι μπορείς να κατανοήσεις έναν καλλιτέχνη μόνο όταν γνωρίζεις τι μουσική ακούει. Ο Τόμας Σούτε, ένας από τους πιο σημαντικούς παραστατικούς καλλιτέχνες της εποχής μας, εξομολογείται λοιπόν ότι αγαπούσε πάντα τα μπλουζ, επηρεάστηκε μάλιστα πολύαπό τον πρόσφατο θάνατο του βασιλιά τους, B. B. King. Τι μας λέει αυτό για τον γερμανό καλλιτέχνη και «περίφρακτο» άνθρωπο ο οποίος παρουσιάζει παλαιότερα αλλά και καινούργια κεραμικά γλυπτά στην γκαλερί Bernier/Eliades στο Θησείο; Ισως ότι ακόμη και αν βιώνει εξάρσεις και στιγμές αναβρασμού, και αυτές έχουν μια ηπιότητα, μια μελαγχολία. Τριγύρω μας ασώματα κεφάλια, κάποιο μοιάζει ακρωτηριασμένο, ένα άλλο θυμίζει ένα αποσβολωμένο, λίθινο προϊστορικό ειδώλιο. Στην πρώτη αίθουσα της γκαλερί μια σειρά από παλαιότερα έργα, ένα κεραμικό installation που θυμίζει έναν ιπτάμενο δίσκο παγιδευμένο από ένα πλανητικό σύστημα και πλαισιωμένο στους τοίχους από οβάλ έργα με στιλβωμένα κεραμικά χρωματιστά λουλούδια και ακουαρέλες με τα ερωτικά πορτρέτα μιας, απ’ ό,τι αποδεικνύεται, γυναίκας. «Είναι μια προσωπική ερωτική ιστορία» θα πει χωρίς να θελήσει να μοιραστεί περισσότερες λεπτομέρειες.

Η αλήθεια είναι ότι τα έργα μπορούν να μιλήσουν από μόνα τους και σίγουρα έχουν πολύ περισσότερα να πουν απ’ ό,τι ο δημιουργός τους. «Γιατί μου αρέσει να κάνω κεφάλια; Επειδή είναι εύκολο. Κάνεις δύο τρύπες για μάτια, και έχεις ένα πρόσωπο. Δεν σκέφτομαι πολύ όταν δημιουργώ. Ολη τη σκέψη την κάνουν τα δάχτυλά μου». Τα περί οντολογικής απόγνωσης που μου ήρθαν στο μυαλό βλέποντας συγκεκριμένα μια κόκκινη κεφαλή επί πίνακι (έστω επί βάθρου), σαν απόρροια της σκέψης ότι ο Σούτε ως παιδί της γενιάς που μεγάλωσε μετά τον πόλεμο (γεννήθηκε το ’54) ενδεχομένως φέρει μέσα του όλη την εξπρεσιονιστική γκάμα ενοχικών ή οδυνηρών συναισθημάτων, είναι η δική μου προβολή και ερμηνεία.

Ο Σούτε, από την πλευρά του, είναι κατηγορηματικός: «Δεν έχω κείμενα, δεν έχω μηνύματα, δεν έχω ιδεολογία». Το πιο ενδιαφέρον είναι όταν μιλάει για τη δουλειά των άλλων και δη των συναδέλφων του που το έργο τους κατατάσσεται στην κατηγορία «conceptual». «Νομίζω ότι αυτού του είδους η δουλειά είναι πολύ ακαδημαϊκή και βαρετή. Δεν βρίσκω κανένα ενδιαφέρον όταν καλλιτέχνες συμπεριφέρονται σαν δημοσιογράφοι ή πολιτικοί. Εχω την αίσθηση ότι θέλουν να είναι κάποιος άλλος. Εγώ θέλω στις εκθέσεις μου να κυκλοφορεί ο επισκέπτης όπως επιθυμεί χωρίς να χρειάζεται να διαβάζει ένα σωρό κείμενα για τα ατέλειωτα νοήματα των έργων. Το έργο τέχνης πρέπει να είναι «παρών» στον χώρο και να μην είναι μια απούσα έννοια».

Δεδομένου ότι συναντιόμαστε παραμονές της συνέντευξης Τύπου για την ενημέρωση σχετικά με τη διεξαγωγή της Documenta του ’17 εξ ημισείας στο Κάσελ αλλά και στην Αθήνα, δεν μπορώ να μη ρωτήσω τον καλλιτέχνη που έχει συμμετάσχει με μεγάλη επιτυχία σε τρεις διοργανώσεις της, ποια είναι η γνώμη του για την τολμηρή απόφαση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Documenta, Ανταμ Σίμτζικ. «Δεν το καταλαβαίνω. Πολλοί λίγοι άνθρωποι ταξιδεύουν στην Ελλάδα για να δουν σύγχρονη τέχνη. Φαίνεται ωραία ιδέα όταν τη βλέπεις στις εφημερίδες αλλά στην ουσία πολύ λίγοι πηγαίνουν στους χώρους διεξαγωγής μιας τέτοιας καλλιτεχνικής διοργάνωσης. Οι άνθρωποι που ασχολούνται ενεργά με την τέχνη είναι 50.000 σε όλον τον κόσμο. Το ένα εκατομμύριο επισκεπτών που έχει η Documenta συμπληρώνεται με τα άπειρα πούλμαν με μαθητές που φέρνουν οι δάσκαλοί τους».