«Ηγη έχει προσωπικότητα». Μια ενδιαφέρουσα άποψη, όταν εκφράζεται από έναν αρχιτέκτονα, το επάγγελμα του οποίου είναι η ύλη και η αξιοποίησή της. Ο Καταλανός Χαβιέρ Μπάρμπα, ένας αρχιτέκτονας συνδεδεμένος με την Ελλάδα που θεωρεί πως η δουλειά του είναι κάτι παραπάνω από ένα επάγγελμα, εδώ και χρόνια δημιουργεί αισθητικούς και λειτουργικούς χώρους –επιτρέποντας στη φύση να έχει πρωταγωνιστικό, σχεδόν καθοδηγητικό, ρόλο: το δέντρο που προϋπήρχε, η πέτρα, η θέση του ήλιου, οι δίοδοι του αέρα έχουν τη δική τους σημασία. Το εξηγεί ο ίδιος στο ΒΗΜΑgazino: «Το 2009 η εταιρεία Bodegas Torres αγόρασε ένα κτήμα όπου όλη την προσοχή έκλεβε ένα κτίριο με κατάλευκη, βιομηχανική πρόσοψη. Τους δήλωσα από την αρχή ότι αποκλείεται να μείνει έτσι αυτό. Προχώρησα σε αλλαγές που ενέταξαν τον δομημένο όγκο στη φύση. Τα κτίρια –ειδικά τα οινοποιεία –οφείλουν να αποτελούν δεύτερο δέρμα του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται».
Το βιογραφικό του περιλαμβάνει τη δημιουργία και άλλων οινοποιείων, όπως αυτό της οικογένειας Winiarski στη Νάπα της Καλιφόρνιας. Στην πραγματικότητα, αποζητά την ενασχόλησή του με αυτά. Ζηλεύει, όπως μας λέει, τον τρόπο με τον οποίο ζουν όσοι ασχολούνται με τη γη και λατρεύει αυτά «τα όμορφα λουλούδια που δίνουν το κρασί» –έτσι χαρακτήρισε τα σταφύλια στα σπαστά, γεμάτα ισπανική μουσικότητα αγγλικά του. Η οικογένεια οινοποιών Torres ζήτησε από τον Χαβιέρ Μπάρμπα να σχεδιάσει ένα ακόμη ιδιαίτερο οινοποιείο, στην καταλανική πόλη Βιλαφράνκα, για να φιλοξενήσει τα καλύτερα και πιο σπάνια κρασιά των αμπελώνων τους. Το Waltraud Cellar, όπως ονομάζεται, ολοκληρώθηκε το 2010 και το τελικό αποτέλεσμα υπηρετεί άψογα την αρχική, κεντρική ιδέα: το πνεύμα και το συναίσθημα που ενσαρκώνει ένα εξαιρετικό κρασί να διέπουν τη τεχνοτροπία του έργου.
«Η αρχιτεκτονική προσέγγιση ενός οινοποιείου είναι σαφώς πιο πολύπλοκη από αυτή μιας κατοικίας. Στην πρώτη περίπτωση έχεις να ασχοληθείς με έναν πελάτη. Οφείλεις να σχετιστείς με αυτόν, να ανακαλύψεις και να καλύψεις τις ανάγκες του. Στη δεύτερη περίπτωση οφείλεις να έχεις γνώσεις για την παραγωγική διαδικασία και την προώθηση των κρασιών και αν δεν τα κατέχεις αυτά τα στοιχεία να καθήσεις δίπλα σε έναν γνώστη του αντικειμένου. Απαιτείται ένας ιδιαίτερος σχεδιασμός ώστε να αλληλεπιδρά το εσωτερικό με το εξωτερικό περιβάλλον. Πρόκειται για μια ολιστική διαδικασία» λέει ο καταλανός αρχιτέκτονας.
Ο Χαβιέρ Μπάρμπα παραμένει πιστός οπαδός της πράσινης αρχιτεκτονικής εδώ και 35 χρόνια. Αναζητά τη λεπτή εκείνη ισορροπία όπου επιτυγχάνεται ο σεβασμός στη φύση και τους πόρους της, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει μια ευχάριστη και άνετη συνθήκη για τους χρήστες του οικήματος, με την εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής θέας και την πρόσβαση στο φυσικό φως να αποτελούν καίρια χαρακτηριστικά της σχεδιαστικής συλλογιστικής του. Η λατρεία του για τη φύση δικαιολογεί και την πεποίθησή του ότι το κρασί και το λάδι αποτελούν τους καλύτερους τομείς για να εμπλακεί κανείς και επαγγελματικά. Ο ίδιος, μάλιστα, μιλάει με ιδιαίτερο ενθουσιασμό για το κτήμα του στη Νότια Βαρκελώνη, έκτασης 500 στρεμμάτων, που είναι γεμάτο ελιές και χαίρει φανταστικής θέας στον ωκεανό. Δεν χάνει ευκαιρία να το επισκέπτεται, όταν το πρόγραμμά του δεν είναι γεμάτο με επαγγελματικά ταξίδια σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ινδονησία, Ιταλία, Αμερική, Μεξικό, Πολωνία, Γαλλία, Σ. Αραβία, Ρωσία, Μαρόκο, Αυστραλία και Κατάρ.
«Η φήμη του «καλού αρχιτέκτονα» που ακολουθεί τους Ισπανούς στην πραγματικότητα έχει να κάνει με την κουλτούρα μας, με την ανάγκη μας να βλέπουμε γύρω μας όμορφα κτίρια. Φαινόμενο ακόμη πιο έντονο στη Βαρκελώνη και στην Καταλωνία. Σε αυτό συνέβαλαν και η επιτυχημένη οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στη Βαρκελώνη το 1992, η αύξηση του τουρισμού», όπως σημειώνει ο Μπάρμπα, προσθέτοντας ότι το επάγγελμα του αρχιτέκτονα χαίρει ιδιαίτερης εκτιμήσεως στη χώρα του.
Αλλά τελικά πόσο εύκολο είναι να αλλάζεις κάθε τόσο την κουλτούρα σου και να την προσαρμόζεις σε άλλους τόπους και άλλους λαούς; O Χαβιέρ Μπάρμπα θέτει σαν βασική αρχή να γνωρίζεις τις τυπικές και δομικές αρχές που ισχύουν σε κάθε χώρα. Oλα τα υπόλοιπα υπόκεινται σε έναν ενιαίο κώδικα επικοινωνίας. «Μπορεί τα υλικά να αλλάζουν, αλλά η διαχείρισή τους εντάσσεται σε ένα κοινό αρχιτεκτονικό γνωστικό πεδίο. Μέσα από αυτό κάθε φορά αντλούμε πληροφορίες». Και όπως στις περισσότερες περιπτώσεις, ξεχωρίζει αυτός που ξέρει να τις αντλεί και να τις χρησιμοποιεί σωστά.
Το Waltraud Cellar, συνολικής έκτασης 9.533 τ.μ., αναπτύσσεται σε τρία διαφορετικά επίπεδα ακολουθώντας τη φυσική κλίση της γης. Στο πρώτο επίπεδο βρίσκεται ένας μεγάλος χώρος με τα βαρέλια μέσα στα οποία ετοιμάζεται το λευκό κρασί. Τα βαρέλια με τις σπάνιες ποικιλίες κόκκινων κρασιών φιλοξενούνται στο δεύτερο επίπεδο και όπως περιέγραψε στο BHMAgazino ο Μπάρμπα «στέκονται εκεί καρτερικά, σαν μοναχοί».
Αλλωστε, εν μέρει σε μοναστηριακή δομή παραπέμπει και η εσωτερική αυλή του ίδιου επιπέδου, με το σιντριβάνι να αντιπροσωπεύει το στοιχείο της ζωής και τη ροή του χρόνου. Μια άλλη ανάγνωση του χώρου αυτού –όπου κυριαρχεί το τσιμέντο – του προσδίδει έναν πιο κοινωνικό χαρακτήρα, όπως αυτόν της πλατείας του χωριού. Πολλές φορές μάλιστα διοργανώνονται εκεί διάφορες εκδηλώσεις με μουσική και καλλιτεχνικές παρουσιάσεις. Ενας χώρος ζωντανός και φιλόξενος που φέρνει στον νου την ισορροπημένη κοινωνική συναναστροφή μιας μικρής κοινότητας.
Η αυλή αυτή είναι και το σημείο συνάντησης δύο βασικών αρχιτεκτονικών αρχών του Χαβιέρ Μπάρμπα. Η ολιστική διάσταση του σχεδιασμού του, όπως ο ίδιος την περιγράφει, γίνεται αντιληπτή από την επιλογή της γυάλινης βάσης στο σιντριβάνι, επιτρέποντας τη δίοδο του φωτός στο υπόγειο και αναπαράγοντας έτσι τον συμβολισμό της ένωσης του εσωτερικού της γης και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Αρχές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής βρίσκουν εφαρμογή στη στέγη που συνθέτουν τα τοξωτά. Εκεί καλλιεργούνται τοπικά είδη, ανθεκτικά στην ξηρασία, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η κατανάλωση νερού.
Τέλος, το τρίτο επίπεδο στεγάζει την αίθουσα γευσιγνωσίας. Ενας όγκος με απλές και δυναμικές γραμμές –από διαβρωμένο ατσάλι (COR-TEN) –που δίνει την εικόνα μιας σύγχρονης κατοικίας. «Αυτό θέλαμε κατά κάποιον τρόπο. Οι περισσότερες γευσιγνωσίες που διοργανώνονται είναι πριβέ, σαν ένα μικρό πάρτι αγαπημένων φίλων» συμπληρώνει ο αρχιτέκτονας. Τα μεγάλα ανοίγματα επιτρέπουν τη θέα στο μαγευτικό ηλιοβασίλεμα ή στο ρομαντικό φως της Πανσελήνου, ενώ στο ειδυλλιακό σκηνικό συμβάλλουν και οι υδάτινοι αντικατοπτρισμοί της πισίνας.
Ο Χαβιέρ Μπάρμπα έχει δηλώσει ότι το κρασί και η αρχιτεκτονική είναι συνώνυμα του πολιτισμού και η μελετημένη συνύπαρξή τους είναι αυτή που μπορεί να ευφραίνει την αισθητική και την καλοζωία στο παρόν και στο μέλλον.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 29 Μαρτίου 2015

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ