Κατερίνα Τσάβαλου: Πρέπει να ακούμε το εσωτερικό παιδί μας

Η Kατερίνα Tσάβαλου δεν θα πάει διακοπές. Θα μείνει στην Αθήνα για καλό σκοπό. Θα υποδύεται τη Λίλι στην παράσταση «Toc Toc» που μεταφέρεται, ύστερα από έναν επιτυχημένο χειμώνα, στον πολυχώρο Acro και Θεάματα από τις 20 Ιουνίου. Πρόκειται για μια έξυπνη κωμωδία του Γάλλου Λοράν Μπαφιέ, σε σκηνοθεσία Κώστα Σπυρόπουλου. Εξι άνθρωποι συναντιούνται στο σαλόνι του ψυχιάτρου τους και γνωρίζονται από την καλή και από την ανάποδη, ενώ εκείνος έχει αργήσει. Ο τίτλος του έργου παραπέμπει στα αρχικά της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και καθένας από τους ήρωες πάσχει από μια τέτοια. Η Λίλι έχει παλιλαλία και ηχολαλία –με άλλα λόγια, επαναλαμβάνει τα πάντα δύο φορές και μιμείται τις λέξεις ή τους ήχους των άλλων. Αρχίσαμε να μιλάμε για τους ψυχαναγκασμούς που δεν λείπουν από καμία ψυχοσύνθεση, για τα καλά της ψυχοθεραπείας και για τα δεινά του Facebook.

Ποιοι είναι οι ψυχαναγκασμοί που αντιμετωπίζεις στη ζωή σου; «Θέλω να είναι ίσια τα κάδρα στους τοίχους και τα χαλάκια στις εξώπορτες. Στην πολυκατοικία μπορεί να με πετύχεις να ισιώνω το χαλάκι του διπλανού μου. Επίσης, πολύ συχνά γυρνάω στο σπίτι για να τσεκάρω αν έχω ξεχάσει ανοιχτό τον θερμοσίφωνα ή το μάτι της κουζίνας. Ποτέ δεν τα ξεχνάω ανοιχτά, αλλά πολύ συχνά γυρίζω για να δω. Πιστεύω ότι στο συγκεκριμένο έργο όλοι βρίσκουν τον εαυτό τους, αφού όλοι οι άνθρωποι έχουν ψυχαναγκασμούς. Το θέμα είναι να είσαι λειτουργικός στη ζωή σου γνωρίζοντας ότι είσαι ιδεοψυχαναγκαστικός».

Θεωρείς ότι η ψυχοθεραπεία έχει γίνει μόδα στην Ελλάδα; «Ναι, σίγουρα. Είναι σαν αυτό που λένε κάποιες νεόπλουτες «τώρα με την κρίση, πάω μόνη μου στο σουπερμάρκετ και ψωνίζω από τις λαϊκές». Δεν είμαι σίγουρη, πάντως, αν στην Ελλάδα θα ξεπεραστεί ποτέ το ταμπού της ψυχοθεραπείας. Ακούς πολλούς που σου λένε «μα έχω τόσους φίλους για να μιλήσω, τι χρειάζομαι την ψυχοθεραπεία;». Δεν είναι το ίδιο. Είναι μια κλασική δικαιολογία επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται τι θα τους βγάλει ο ψυχολόγος στη φόρα, με τι δαίμονες θα κληθούν να παλέψουν».

Επομένως, εσύ έχεις μπει σε αυτή τη διαδικασία; «Εχω κάνει έξι χρόνια ψυχοθεραπεία. Την προτίμησα από την ψυχανάλυση, γιατί η ψυχοθεραπεία έχει πιο άμεσα αποτελέσματα, θέτεις στόχους, ενώ η ψυχανάλυση μπορεί να κρατήσει από 20 χρόνια ως μια ολόκληρη ζωή. Μου αρέσει να ψάχνομαι και να ανακαλύπτω πράγματα για μένα. Κάποια είναι όμορφα, κάποια άβολα, όμως όλα είναι δικά μου. Οι αρχαίοι Ελληνες έλεγαν «πρώτα αρρωσταίνει η ψυχή και μετά το σώμα». Μεγάλη αλήθεια. Ολες οι αρρώστιες από ψυχικό ζόρισμα και έλλειμμα ξεκινούν. Οταν είσαι καλά στο μυαλό και στην καρδιά σου, είσαι καλά και στη ζωή σου γενικότερα. Το θέμα είναι να αντέξεις να συγκατοικείς στο ίδιο σώμα με τον εαυτό σου. Δεν πιστεύω στη μαζική αλλαγή και στα συλλαλητήρια. Δεν μπορεί κάποιος να πηγαίνει σε μια πορεία, να αγωνίζεται για τα ιδανικά του και να γυρνάει σπίτι και να δέρνει τη γυναίκα του».

Νιώθεις ότι οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν γίνει πιο δύσκολες; «Είναι δύσκολο να βρεις για τον εαυτό σου αλλά και να δεις μια πραγματικά καλή σχέση γύρω σου. Οι άνθρωποι μένουν μαζί από φόβο, λες και κάνουν ασφάλεια ζωής. Και το Ιnternet, που έχει μπει τόσο βαθιά στη ζωή μας, δεν κάνει καλό. Νομίζεις ότι ερωτεύεσαι κάποιον χαζεύοντάς τον και μιλώντας του στο Facebook και όταν τον δεις από κοντά, δεν υπάρχει καμία επαφή, δεν έχετε τι να πείτε. Αν δεν έκανα αυτή τη δουλειά, θα ήμουν εκτός social media, μόνο το Instagram μού αρέσει, σ’ αυτό είμαι εθισμένη. Ολα τα υπόλοιπα δεν με αφορούν, δεν θέλω να φαίνεται το πρόσωπό μου κάθε τρεις και λίγο για ψύλλου πήδημα. Με ενοχλεί αυτή η ψεύτικη οικειότητα στο Facebook και όλοι αυτοί που καμώνονται τους ποιητές και τις ποιήτριες ανεβάζοντας κάθε τρεις και λίγο στίχους αληθινών ποιητών, των οποίων τα κόκαλα θα τρίζουν με κάθε ποστάρισμα».

Τι σε ενοχλεί στην καθημερινότητά σου; «Η δαιμονοποίηση των συναισθημάτων: μη ζηλεύεις, μη θυμώνεις, μη λες ότι είσαι ερωτευμένη. Μεγάλη ζημιά κάνουν και πολλοί ψυχολόγοι που προσπαθούν να σε μετατρέψουν σε ρομπότ που τα κάνει όλα στην εντέλεια χωρίς να ξεφύγει από το περίγραμμα. Αν είναι καλός ο ψυχολόγος, όμως, σε αφήνει να τα βιώσεις. Ειδάλλως, όσο πιο ερμητικά κλείνεις στο ντουλάπι τούς δαίμονες, τόσο πιο απειλητικά θα έρθουν να σε κατασπαράξουν. Και φυσικά, είναι πάρα πολύ σημαντική η δουλειά που κάνουμε με το παιδί που έχουμε μέσα μας. Δεν πρέπει να το έχουμε του κλώτσου και του μπάτσου, αλλά να το ακούμε, όσο και αν μας σπάει τα νεύρα κι αν φαινομενικά φέρνει τα πάνω κάτω στην ενήλικη, τακτοποιημένη ζωή μας».

Για τι μετανιώνεις; «Για όσες φορές άφησα κάποιον να βλάψει το εσωτερικό μου παιδί που λέγαμε. Αν δεν καταλαβαίνεις το μάθημα που έχεις να πάρεις, το Σύμπαν σού το ξαναφέρνει ξανά και ξανά μπροστά στα μάτια σου, ώσπου να το περάσεις, να το εμπεδώσεις. Τον τελευταίο καιρό μπορώ να πω ότι έκανα εντατικά μαθήματα από διάφορες απόψεις κι έχω αποφοιτήσει με μεγάλη ανακούφιση. Θα ήταν αστείο να πω ότι έχω γίνει άλλος άνθρωπος, ότι τώρα τα κάνω όλα τέλεια και ότι δεν στραβοπατάω ή τρώω τα μούτρα μου. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει. Μαθαίνει, όμως, να διαχειρίζεται καταστάσεις. Για παράδειγμα, δεν μπορώ να εγκαταλείψω το αυθόρμητο κομμάτι του εαυτού μου, αυτό που έχω και με κάνει να βουτάω κάπου με ενθουσιασμό, ή να λέω αυτό ακριβώς που πιστεύω χωρίς στρατηγικές. Ετσι βγήκα απ’ το εργοστάσιο, τι να κάνω;».

Σε απασχολεί το γεγονός ότι μεγαλώνεις; Η ζωή μετά τα 30 είναι πιο συνειδητοποιημένη; «Δεν πιστεύω ότι είναι θέμα ηλικίας. Κλείνεις κύκλους, μαθαίνεις, παθαίνεις, προχωράς. Για παράδειγμα, είμαι πλέον 17 χρόνια στον χώρο. Την αγαπάω πάρα πολύ τη δουλειά μου, από μικρή ήξερα ότι θέλω να γίνω ηθοποιός. Οταν κάνεις αυτό που αγαπάς, γλιτώνεις από πολλά απωθημένα».

Σε πειράζει που εφέτος δεν θα κάνεις διακοπές λόγω θεάτρου; «Καθόλου! Ποτέ δεν με ένοιαζε πού θα πάω διακοπές, όλο αυτό το μαζικό άγχος, ότι πρέπει οπωσδήποτε να πας κάπου και να περάσεις καλά το καλοκαίρι, δεν με εκφράζει. Κι αυτό ψυχαναγκαστικό είναι και εμείς οι Ελληνες το έχουμε σε τεράστιο βαθμό. Εχω μείνει πάρα πολλά καλοκαίρια στην Αθήνα κι έχω περάσει τέλεια. Αλλωστε, η δουλειά του ηθοποιού είναι τέτοια που σε αναγκάζει να κάνεις διακοπές διαρκείας λόγω ανεργίας και σε άσχετες περιόδους μέσα στον χρόνο. Είναι ή του ύψους ή του βάθους. Ή που θα κάθεσαι και θα κοιτάς το ταβάνι ή που θα τρέχεις σαν τρελός να τα προλάβεις όλα. Είναι πολύ δύσκολη δουλειά. Ερχεται ο κόσμος, σε βλέπει να παίζεις κωμωδία και σκέφτεται «έλα, μωρέ, αυτοί καλά περνάνε, διασκεδάζουν». Δεν σκέφτονται πόσο άγχος και πόση δουλειά έχει πέσει για να μπορείς να στέκεσαι στο ύψος σου και να μη σε καταπίνει η σκηνή».

Τι σε ενοχλεί στις συνεντεύξεις; «Θα σου το θέσω αλλιώς: σε ευχαριστώ πάρα πολύ, και σε παρακαλώ να το γράψεις όπως σου το λέω αυτό, που δεν μου έκανες τις κλισέ ερωτήσεις του τύπου «Ερωτας ή καριέρα;». «Οικογένεια ή δουλειά;». «Γιατί δεν έγινες ακόμη μανούλα;»».

* Η Κατερίνα Τσάβαλου εμφανίζεται στην παράσταση «Τοc Toc» του Λοράν Μπαφιέ, από τις 20/6, στον πολυχώρο Acro και Θεάματα (Ιερά Οδός 11). Κάθε Σάββατο και Κυριακή, στις 17.00, μοιράζεται τον αέρα του ΒΗΜΑ FM με τον Γιώργο Χατζηπαύλου.

* * Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 15 Ιουνίου 2014.