Η ανάλυση των μικρών κινήσεων μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα συμπεράσματα. Η σκηνή που θα περιγράψω είναι από το πρώτο καλοκαιρινό τριήμερο μιας παρέας που φιλοξενήθηκε σε κυκλαδίτικη κατοικία. Λέω παρέα γενικώς αλλά πρέπει να προσδιορίσω ότι επρόκειτο για ζευγάρια και μια φίλη της ειδικής κατηγορίας των σόλο. Γυναίκα εργένισσα, η Μαριλένα, ετών 40.

Η μικρή κίνηση την οποία μου περιέγραψε η Μαριλένα ήταν η εξής: κάθε φορά που ερχόταν η ώρα να καθήσει η παρέα στο τραπέζι, οι άλλες γυναίκες άρχιζαν τις διευθετήσεις για τις καρέκλες. Δήθεν για το τασάκι που βολεύει να είναι στη μια άκρη, δήθεν για να έχει καλύτερη θέα η σόλο. Ο στόχος, ο αληθινός στόχος, ήταν να μην κάθεται δίπλα στα αρσενικά. Στην παρέα ήταν όλοι ζευγάρια κι εκείνη μόνη, άρα επικίνδυνη. Ρωτήστε όποια γυναίκα έμεινε χήρα σε μικρή ηλικία, ρωτήστε τις χωρισμένες, τις ανύπαντρες ή απλά αναρωτηθείτε εάν εσείς νιώθετε την απειλή.

Οι γυναίκες που έχουν καπαρώσει άντρα φοβούνται τις αδέσμευτες. Φοβούνται μην τους φάνε τον άντρα. Υπάρχει ειδικός όρος για όσες παρεισφρέουν: αντροχωρίστρα. Για τους αντίστοιχους άντρες, τους εργένηδες, τους χήρους, τους διαζευγμένους δεν υπάρχει αντίστοιχη λέξη. Ο σόλο άντρας είναι συνήθως ευπρόσδεκτος. Αν είναι τύπος που κάνει τη ζωή του, θεωρείται ότι η ζωή του είναι κάπου αλλού και δεν θα ταράξει τις ισορροπίες σε μια παρέα από ζευγάρια (με ή χωρίς παιδιά).

Επανερχόμαστε στο τριήμερο. Την Παρασκευή και το Σάββατο η Μαριλένα συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις. Κοιτούσε τους άντρες λίγο πάνω από τον ώμο μην τυχόν και κάποιο eye contact οδηγήσει σε παρεξήγηση, απαντούσε μονολεκτικά σε όποιον αρσενικό της απηύθυνε το λόγο και στο πουκάμισο κούμπωσε ένα κουμπί παραπάνω από το συνηθισμένο. Την Κυριακή ξύπνησε από τον ήχο ενός μηνύματος στο κινητό. Από το διπλανό δωμάτιο έλαβε το εξής ευγενικό αλλά σαφές κάλεσμα: «Αν έχεις το χρόνο και τη διάθεση, θα ήθελα να πάμε για καφέ όταν γυρίσουμε στην Αθήνα. Μάνος». Ήταν ο νυμφευμένος στον οποίο δεν είχε ρίξει ούτε ένα παραπανήσιο βλέμμα, ο νυμφευμένος που περίμενε να πάει η καλή του στο μπάνιο για να δοκιμάσει την τύχη του με κάποια άλλη.

Κάπου εδώ να θέσουμε ερωτήματα. Άραγε ο Μάνος θα είχε κάνει την κίνηση αν δεν υπήρχε η εγγύτητα του τριημέρου; Άραγε θα είχε κάνει την κίνηση αν η Μαριλένα ήταν σε μια μόνιμη σχέση; Πιθανώς να είναι ο τύπος που μέχρι να πάει στο περίπτερο έχει δώσει τον αριθμό του σε όλες τις περαστικές. Πιθανώς να είναι συστηματικός κορτάκιας. Πιθανώς να ερωτοχτυπήθηκε, να ένιωσε μια ακατανίκητη έλξη, αυτό όμως δεν είναι το δικό μας θέμα. Το θέμα είναι αν μια γυναίκα μόνη πρέπει να ζει σε αυτοπεριορισμό όταν έρχεται αντιμέτωπη με την τακτοποιημένη ζωή των οικογενειαρχών. Θα συνεχίσω λοιπόν με την αντίδραση της Μαριλένας, η οποία δεν απάντησε ποτέ στο γραπτό μήνυμα.

Στο τελευταίο, το κυριακάτικο, γεύμα η Μαριλένα κάθησε ανάμεσα στους άντρες. Ένας από τα δεξιά, ένας αριστερά και ο άλλος απέναντι. Για να ζεστάνει την ατμόσφαιρα είπε ότι αγόρασε μια καταπληκτική πετσέτα θαλάσσης από την μπουτίκ του Παναθηναϊκού και θυμήθηκε τις πρώτες φορές στο γήπεδο μαζί με τον μπαμπά της. Μίλησε για τον Ρότσα, τον Ζάετς και τη Λεωφόρο. Κατόπιν ρώτησε την αντρική ομήγυρη αν συμφέρει να αγοράσει μεταχειρισμένο διθέσιο αυτοκίνητο λέγοντας «τι να το κάνω εγώ το πεντάπορτο, έτσι κι αλλιώς παιδικό καρεκλάκι δεν θα χρειαστώ ποτέ…» Εν ολίγοις επεδίωξε και πέτυχε να είναι το επίκεντρο για να σταθμίσει την καταπίεση των προηγούμενων ημερών.

Αυτή η ιστορία είναι ένα ακόμα δείγμα της δυσπιστίας με την οποία αντιμετωπίζονται οι γυναίκες που δεν έχουν μόνιμο και σταθερό συνοδό –σύζυγο, αρραβωνιαστικό, συγκάτοικο, κάποιον γενικώς. Η μοναχική ζωή, όταν δεν χαρακτηρίζεται «προβληματική», αντιμετωπίζεται ως ύποπτη. Κάτι δεν πάει καλά όταν μια γυναίκα είναι μόνη σαν την ανεμώνη, κάτι δυσοίωνο υπάρχει στην ατμόσφαιρα όταν μια εργένισσα συναναστρέφεται ζευγαρωμένους. Αυτό όμως δεν είναι δικό της πρόβλημα. Είναι δικό τους. Οι φόβοι, οι παρορμήσεις, οι κρυφές επιθυμίες αναπτύσσονται μόνο εκεί όπου υπάρχει ανασφάλεια, ανία, αίσθημα ανικανοποίητου.

Μια γυναίκα εργένισσα δημιουργεί ταραχή στα ζεύγη όταν ο δεσμός τους έχει αρχίσει να χαλαρώνει και υπάρχουν κενά. Η παρουσία της βοηθάει να βγουν στην επιφάνεια ζητήματα που προϋπάρχουν. Σε γενικές γραμμές πάντως στις σχέσεις προκύπτουν ατυχήματα αλλά είναι λάθος να νομίζει κάποια δεσμευμένη γυναίκα ότι βάζοντας μια εργένισσα φίλη στην παρέα αυξάνει τους κινδύνους. Ο κίνδυνος της διάλυσης, όταν υπάρχει, βρίσκεται παντού και πάντα.