Φωτογραφίες: beyonce.com, instagram, parkwood entertainment

Για τους λευκούς ήταν το ξεκίνημα μίας ακόμα υπέροχης εβδομάδας… Τίποτα δεν τους είχε προϊδεάσει γι’ αυτό που θα συνέβαινε… Κανείς δεν τους προειδοποίησε… Τότε, την παραμονή του Σούπερ Μπόουλ, συνέβη…» Το πρόσφατο κωμικό σκετς του «Saturday Night Live» («SNL») «H μέρα που η Μπιγιονσέ έγινε μαύρη» προσομοιάζει σε ταινία καταστροφής, κάτι σαν «Την επόμενη μέρα» του ψυχρού πολέμου – όταν στις 20 Νοεμβρίου του 1983 100 εκατομμύρια Αμερικανοί στήθηκαν μπροστά στις οθόνες τους για να δουν μια fiction πυρηνική καταστροφή. Αλαλαγμοί, σκηνές πανικού στους δρόμους του Μανχάταν, «Πρέπει να εγκαταλείψουμε την Αμερική, η Μπιγιονσέ είναι μαύρη», μια λευκή μητέρα βρίσκεται στα πρόθυρα της ανακοπής όταν προς στιγμήν πιστεύει ότι η ίδια η κόρη της έχει γίνει Αφροαμερικανή, πολλοί βρίσκουν καταφύγιο κάτω από γραφεία και κρεβάτια μέχρι να κοπάσει ο εφιάλτης…

Δεν ήταν τυχαίο το σκετς του «SNL». Στο νέο βίντεο «Formation» (από το έκτο σόλο άλμπουμ της «Lemonade» που μαζί με την ομώνυμη παγκόσμια περιοδεία της σαρώνει τον πλανήτη) η Μπιγιονσέ Νόουλς από το Χιούστον του Τέξας παίζει αισίως το μαύρο πίσσα χαρτί της. Είναι η ώρα που οι λευκές τινέιτζερ θαυμάστριές της ανά τον κόσμο ανακαλύπτουν τις αληθινές ρίζες της – σημειωτέον ότι ακόμα και η παλιά μαύρικη μπάντα της, οι Destiny’s child, ήταν περισσότερο ποπ παρά ραπ ή χιπ χοπ. Η Βασίλισσα Μπέι (Queen Bey), όπως τη φωνάζουν πλέον χαϊδευτικά ακόμα και έγκριτοι μουσικοκριτικοί, υψώνει το μεσαίο δάχτυλο και επιστρέφει πανηγυρικά στη «νεγροσύνη» της, καθιστώντας απροκάλυπτα ποπ και αυτήν ακόμα τη μαύρη περηφάνια της. Δεν διστάζει να τα ρίξει όλα στο μπλέντερ: το κίνημα «Black Lives matter» («Οι μαύρες ζωές μετράνε»), την επιδημία αστυνομικής βίας στις ΗΠΑ, τον τυφώνα Κατρίνα στη Νέα Ορλεάνη, τεράστιους νέγρικους κώλους, τον Μάλκολμ Χ και στίχους όπως: «Ο μπαμπάς μου Αλαμπάμα, η μαμά Λουιζιάνα, Ανακάτεψε το νέγρο με την Κρεολή και έχεις μια Τεξανή γκόμενα… Μου αρέσει το μωρό μου με τις φύτρες και το άφρο μαλλί. Μου αρέσει η νέγρικη μύτη μου και τα Jackson Five ρουθούνια μου. Έχω κερδίσει τόσο χρήμα αλλά ποτέ δεν μου παίρνουν τη χώρα μου…»

Το άψογα ενορχηστρωμένο black power παραμύθι (που εγκαινιάστηκε ατύπως το 2009 όταν τραγουδούσε το «At last» της Έτα Τζέιμς στο χορό της ορκωμοσίας του πρώτου Αφροαμερικανού προέδρου των ΗΠΑ) είναι το πιο πρόσφατο. Και έχει την τύχη να ενισχύεται από τους άσπονδους, κατάλευκους εχθρούς της (Ντόναλντ Τραμπ, Ρούντολφ Τζουλιάνι κ.ο.κ.) που πνέουν ακόμα μένεα για την «αντιαμερικανική» εμφάνισή της στο φετινό Σούπερ Μπόουλ, όταν η ίδια και ο καλοκουρδισμένος θηλυκός στρατός της χόρεψαν με κιτς-σέξι στολές εμπνευσμένες από τους Μαύρους Πάνθηρες. Απόλυτα κυρίαρχη του αφηγήματός της, η 34χρονη Μπιγιονσέ συνεχίζει να το χτίζει ψηφίδα-ψηφίδα. Χωρίς ποτέ να χάνει το focus της, χωρίς ποτέ να εγκαταλείπει στο ελάχιστο την εργατικότητα και την τελειομανία της – την οποία έχει από τα 9 της χρόνια, όταν ο πατέρας της αναγκάστηκε να φτιάξει ένα ξύλινο βάθρο στην αυλή του σπιτιού τους για να προβάρει τις χορογραφίες της –, χωρίς τίποτα να στέκεται εμπόδιο σε αυτό το μακιαβελικής έμπνευσης PR project το οποίο κάνει τη Μαντόνα των ’80s να μοιάζει με προσκοπίνα που παλεύει με μια αρκούδα γκρίζλι στην καρδιά του δάσους.

Η σταδιακή μεταμόρφωσή της σε brand που, σύμφωνα με το βρετανικό «Guardian», «δεν κυκλοφορεί άλμπουμ, δημιουργεί πολιτιστικά γεγονότα» θα είναι μακρά και επίπονη. Και θα επιτευχθεί με πολλές κινήσεις ματ. Ανάμεσά τους η απόφαση να απολύσει τον πατέρα της από μάνατζέρ της για να πάρει η ίδια τα ηνία (η Σέριλ Σάντμπεργκ του Facebook προσκυνά την businesswoman της ποπ/R&B που έχει καπαρώσει πλέον μια μόνιμη θέση στην ετήσια λίστα του Forbes με τις ισχυρότερες γυναίκες του πλανήτη). Όπως και το σχέδιο να ανατρέψει εκ των έσω τη μουσική βιομηχανία (το «μυστικό» πέμπτο άλμπουμ της «Βeyoncé» κυκλοφόρησε αιφνιδιαστικά το Δεκέμβριο του 2014 μέσω iTunes και μόνο την πρώτη εβδομάδα πούλησε 1 εκατομμύριο ψηφιακά αντίτυπα). Στις στρατηγικές κινήσεις της και η bootylicious ηδυπάθεια που εκπέμπει κάθε πόρος του δέρματός της· όπως έγραψε πέρυσι η «Vogue»: «Το πιο δυνατό σημείο της περσόνας της είναι αυτή η ηδονή που αντλεί από το ίδιο της το σώμα: από την ομορφιά του, τη δύναμή του, την πλαστικότητά του». Και βέβαια ο στρατηγικής σημασίας γάμος της το 2007 με το ράπερ Τζέι Ζ και η γέννηση της κόρης τους Μπλου Άιβι (μόνο η είδηση της εγκυμοσύνης της κατέρριψε ρεκόρ Γκίνες με 8.868 tweets ανά δευτερόλεπτο).

Από τα πλέον ισχυρά όπλα της και η passive aggressive σχέση της με τα μίντια. Mόνο η Μπιγιονσέ έχει το προνόμιο να μπαίνει εξώφυλλο στην αμερικανική «Vogue» χωρίς να δίνει την καθιερωμένη συνέντευξη ποταμό (όπως έκανε στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2015) ενώ λέγεται ότι το να κανονίσεις μια κουβέντα μαζί της είναι εξίσου εύκολο με το να κανονίσεις μια παρτίδα τένις με τον πάπα Φραγκίσκο. Η «κερδισμένη με αίμα» ιδιωτικότητά της είναι πολύτιμη – ποιος δεν θυμάται εκείνες τις τραυματικές «I hate Beyoncé» ιστοσελίδες την εποχή που οι Destiny’s child φυλλορροούσαν – εκτός και αν η ίδια επιλέξει να τη βγάλει, με το πρέπον αμπαλάζ, στο σφυρί. Δεν είναι τυχαίο ότι στο νεοαφιχθέν «Lemonade» («ένα concept project βασισμένο στο ταξίδι κάθε γυναίκας στην αυτογνωσία και την ίαση») το προσωπικό επικαλύπτει με μαεστρία το πολιτικό. Σε αυτό το «οπτικό άλμπουμ» (μια κατ’ ουσίαν δική της επινόηση) η Μπιγιονσέ πάνω απ’ όλα ξεμπροστιάζει γενναιόδωρα τον Τζέι Ζ για τις απιστίες του. Όμως, προσοχή! Όπως γράφει η Έιμι Ζίμερμαν στο «Daily Beast», «είναι σημαντικό να μη συγχέει κανείς αυτή την περφόρμανς της ιδιωτικότητας με την απόλυτη ειλικρίνεια ή με την παραμικρή απώλεια ελέγχου. Η Μπιγιονσέ έχει προ-πακετάρει την απιστία του συζύγου της και τη μεταποιεί σε έργο τέχνης που στη συνέχεια γυρίζει κατευθείαν πίσω στην τσέπη της» (και στη δική του βέβαια δεδομένου ότι το «Lemonade» διοχετεύτηκε αποκλειστικά μέσα από τη δική του υπηρεσία streaming μουσικής Tidal).

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλη αυτή η τελετουργική εκούσια διαπόμπευση του γάμου της έρχεται να εξηγήσει την εκκωφαντική σιωπή της την εποχή του περίφημου Elevatorgate (όταν πέρυσι το Μάιο η αδελφή της Σολάντζ επιτέθηκε για ανεξήγητους μέχρι σήμερα λόγους στον Τζέι Ζ μέσα στο ασανσέρ του νεοϋορκέζικου Standard Hotel). Εκτός από μια λιτή οικογενειακή ανακοίνωση, η Μπιγιονσέ απέφυγε τότε τους μελοδραματισμούς προς τα μίντια. Ούτε πήγε να κλάψει στην εκπομπή της Όπρα Γουίνφρεϊ ούτε άφησε τους παπαράτσι να την απαθανατίσουν «συντετριμμένη» και «ατημέλητη». Περίμενε στωικά να πάρει την εκδίκηση από την κάμερα κλειστού κυκλώματος που επέτρεψε την επαίσχυντη διαρροή και ετοίμασε το δικό της packaging των «γαμήλιων συμφορών» της με στίχους στο νέο άλμπουμ της όπως: «O μπαμπάς με είχε προειδοποιήσει για τύπους σαν κι εσένα» και «Tίποτα δεν μοιάζει να πονάει τόσο πολύ όσο το χαμόγελο στο πρόσωπό σου». Τα κατάφερε τόσο καλά ώστε ο ίδιος ο αποκαθηλωθείς (αλλά πάντα σύζυγός της) Τζέι Ζ κάνει ένα πέρασμα από το «Lemonade».

Τέλος, αναπόσπαστο κομμάτι του brand Μπιγιονσέ η girl power ρητορική. Αυτή που διαπνέει τα τραγούδια και τις εμφανίσεις της ήδη από τότε που τραγουδούσε με τις Destiny’s Child το «Independent Women Part I» (παροτρύνοντας τις γυναίκες να παλέψουν για την οικονομική και τη συναισθηματική ανεξαρτησία τους) αλλά και αργότερα με το χιτ «Run the world (girls)» (2011) και τη συμμετοχή της σε female empowerment καμπάνιες δίπλα στις Μισέλ Ομπάμα και Κοντολίζα Ράις. Όσο για τα πρώτα 15 επικά δευτερόλεπτα του «Lemonade», όταν μια εκθαμβωτική Queen B τα «σπάει» με ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ, τα εμπεριέχουν όλα. Όπως θα συνοψίσει εσχάτως ο «Guardian»: «Το αποτέλεσμα είναι μια φεμινιστική επανάσταση μέσα στους κόλπους της ποπ των τεράστιων σταδίων. Είναι “18 εκατομμύρια ρωγμές” (σ.σ. που θα έλεγε και η Χίλαρι Κλίντον) στο γυάλινο ταβάνι της κουλτούρας της ποπ μουσικής που τις δημιουργεί μια “φιλενάδα”, η οποία φοράει ένα αέρινο καλοκαιρινό φόρεμα στο κίτρινο του κατιφέ και κραδαίνει ένα ρόπαλο του μπέιζμπολ». Κάποιες φωνές που τόλμησαν να αμφισβητήσουν τις αγαθές προθέσεις της R&B ντίβας από το Χιούστον του Τέξας (όπως, π.χ., η Άντι Ζάισλερ στο βιβλίο της «We were Feminists Once» η οποία μίλησε για μια μορφή «φεμινισμού της αγοράς») δεν ήταν αρκετές για να ανακόψουν τη φόρα της.

Η Queen Bey παραμένει απόλυτος άρχων του brand name και του αφηγήματός της. Και η μουσική βιομηχανία απλά υποκλίνεται. Παραφράζοντας τα λόγια της τραγικής μητέρας του Αφροαμερικανού Φιλάντο Καστίλε που προ ημερών πυροβολήθηκε θανάσιμα – και παράλογα – από αστυνομικό στη Μινεσότα: «Είναι μια μαύρη στο σωστό μέρος».